Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

ન સ્વતંત્ર ભારતમાં જૈન ધર્મને સ્થાન
લેખક–શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી ભારત દેશ સ્વતંત્ર થયું છે. સ્વતંત્ર થયે છે એટલે રાજકીય ક્ષેત્રમાં આપણી ઈરછા પ્રમાણે રાજ્ય ચલાવવાને આપણે હકદાર થયાં છીએ. સ્વતંત્રતા - દેશને પ્રાણ છે. છેલ્લા આઠસો વર્ષથી–બારમા સૈકામાં મુસલમાનોનું રાજ્ય થયું
ત્યારથી ભારત પરતંત્ર દેશ હતો. ત્યાર પહેલા લાંબા કાળથી લગભગ ચાર હજાર વર્ષના ઐતિહાસિક ગાળામાં ભારત એક સ્વતંત્ર દેશ હતો. રાજા અશોકનો સમય જાણીતા છે. અશોક એક પ્રખ્યાત સમ્રાટું હતું. આખા ભારત દેશ ઉપર તેનું , શાસન ચાલતું હતું. જૈનધર્મના છેલ્લા તીર્થકર શ્રી મહાવીર સ્વતંત્ર ભારતમાં જમ્યા હતા, સ્વતંત્રતાના વાતાવરણમાં ઉછર્યા હતા. તે કાળ સમ્રાટુ અશોક પહેલા ઈ. સ. પૂર્વે છઠ્ઠા સૈકાનો હતો. ભગવાન મહાવીર અને શ્રી ગૌતમ બુદ્ધ સમકાલીન હતા. જૈન આગમાં અને બૌદ્ધ પાટિકાઓમાં ભગવાનના સમયને ભારત દેશનો ગૌરવવંતો ઇતિહાસ નજરે પડે છે. મગધદેશમાં લોકશાહી ડેમોક્રેટીક ગણરાજ્યની વ્યવસ્થા હતી. લિચ્છવી વજયી નામથી પ્રખ્યાત રાજ્યકત્રી જાતિઓ હતી, તેમાં અગ્રગણ્ય શહેરીઓની સભા ભરાતી અને લાયક માસની રાજ્યતંત્ર માટે ચૂંટણી કરવામાં આવતી. ભગવાનના પિતા સિદ્ધાર્થ પણ એક ગણરાજ હતા. તે વખતમાં શ્રેણિક જેવા સમ્રા પણ હતા એટલે ભારતમાં તે વખતે એક સરખું રાજ્યતંત્ર ન હતું. ધીમે ધીમે લોકશાહીમાંથી મહારાજશાહીમાં રાજ્યતંત્ર પલટે લેતું હતું. રાજાશાહીમાં પણ પ્રજાને અવાજ હતા. પ્રજાનું સુખ, પ્રજાને સંતોષ એ રાજ્યકારભારના મુખ્ય સૂત્રો હતા, અને રાજા સારી રીતે રાજ્ય ચલાવવામાંથી ચળિત થાય તો તેને ઉઠાડી મૂકવાનો અધિકાર પણ પ્રજાના હાથમાં હતા. આવા સ્વતંત્ર રાજકીય વાતાવરણમાં જેનધર્મનો ઉદય અને વિકાસ થયે હતા.
આ સમયમાં રાજકીય સ્વતંત્રતા હતી એટલું જ નહિ પણ આર્થિક, સામાજિક અને ધાર્મિક સ્વતંત્રતા હતી. લોકે છૂટથી વેપાર ચલાવતા હતા. દેશ-પરદેશ સાથે ભારતને વ્યાપાર હતો. વ્યાપાર ઉપર પિતાના કે બીજા રાજયના અંકુશ ન હતા. દેશમાં અઢળક સંપત્તિ હતી, જે સમૃદ્ધિના દષ્ટાંત શાસ્ત્રોમાં મળી આવે છે. ઇતિહાસ વાંચતા અમને લાગે છે કે-જેવી સમૃદ્ધિ અત્યારે અમેરિકા દેશમાં છે તેવી સમૃદ્ધિ તે વખતે ભારતમાં હતી. ધન ધાન્યની વિપુલતા હતી. અમેરિકાની હાલની સમૃદ્ધિ અને ભારતની તે વખતની સમૃદ્ધિમાં તફાવત એટલે હતો કે ભારતની સમૃદ્ધિના પાયામાં આર્ય સંસ્કૃતિ અને આર્ય ધર્મભાવના હતી. જ્યારે અમેરિકાની સમૃદ્ધિમાં ધર્મભાવના નથી, અધ્યાત્મતા
ર૭૬ ) ત