Jain Dharm Prakash 1950 Pustak 066 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

૨૭૮ શ્રી જન ધર્મ પ્રકાર
[ આસે આપલે કરવી, તેઓના સહવાસમાં આવવું આદિ આર્યસંસ્કૃતિની ભાવનાને તિલાંજલી મળી અને તેવા ધાર્મિક સંપર્કને શાસ્ત્રમાં સમ્યગુભાવનાના એક ભૂષણને બદલે દૂષણ ગણવામાં આવ્યું. મુસલમાની પરતંત્ર કાળમાં અજ્ઞાનતા વધી, નિરક્ષરતા વધી, જૈન સાહિત્ય સાથે સીધો સંબંધ બુટ્યો અને ધર્મના ઉપદેશકો આપે તેટલું જ જ્ઞાન સામાન્ય માણસોને-શ્રાવકોને મળવા માંડયું. ધર્મના ઉપદેશકો પણ સાચી ધર્મભાવનાને ભયમાં જોઈ, ધર્મના મૂળભૂત સિદ્ધાંતોને સમજાવવાને બદલે-સાચા જ્ઞાનની પુષ્ટિ મળે તેવો ઉપદેશ આપવાને બદલે ધર્મના બાધા સ્વરૂપ-ક્રિયાકાંડ ઉપર ભાર મૂકવા મંડ્યા. પરિણામે ધર્મમાં એક અંધશ્રદ્ધાળ માનસ ઊભું થયું. આ અંધશ્રદ્ધાળુ મનની ગુલામી દશાનું પરિણામ એ આવ્યું કે-કોઈ ઉપદેશક કાંઈ ચમત્કાર બતાવે, કાંઈ તપ કે ક્રિયાની વિશિષ્ટતા બતાવે એટલે તરતજ વગર વિચાર્ય શ્રાવકે તે તરફ ઢળવા માંડ્યા. આવી મનની ગુલામી દશામાં જ તેરાપંથ જેવા પંથેને ફળદ્ર૫ ક્ષેત્ર મળ્યું છે, અને તેમાં આવા પંથને વિકાસ થયો છે. મહાવીર પ્રભુના સ્યાદ્દવાદસમન્વયવાદ-શાસનમાં જે અનેક પંથે ગછા સંઘેડાઓ ઊભા થયા છે, અને ઊભા થતા જાય છે તેનું મૂળ ધર્મના અનુયાયીઓની અંધશ્રદ્ધાળ ગુલામી માનસ દશામાં રહ્યું છે. જે જૈનધર્મને વિશ્વવ્યાપી કરવાની ભાવના હોય, જે જેનધર્મને સ્વતંત્ર ભારતમાં એક જીવંત, જીવનના દરેક ક્ષેત્રને સ્પર્શત અને પલ્લવિત કરતો કરવો હોય, નિત્ય નિત્ય વૃદ્ધિ પામતે વર્ધમાન (શ્રી વર્ધમાન સ્વામીને) ધર્મ કરે હય, ભારતની સ્વતંત્રતાને પિષક બનાવવાનું હોય તો આવા પ્રકારનો-ગુલામી માનસને પિશે તે ઉપદેશ ઓછો કરી તેને સ્થાને બદ્રિને સ્પશે. મનુષ્યના અંતરમાં રહેલ પરમાત્મપદને પામવાની ભાવનાને ઉત્તેજિત કરે, જૂદા જૂદા પંથે અને સંપ્રદાયના જૂદા જૂદા ક્રિયાકાંડામાં જ સંઘર્ષણના કારણો રહેલા છે, માટે તેવા ક્રિયાકાંડોને ગૌણ કરી તેને સ્થાને જ્ઞાન માટે લોકોમાં અભિરુચિ વધે તેવા ઉપદેશ આપવામાં આવે, તેવું સાહિત્ય ફેલાવવામાં આવે, તેવા સાહિત્યનું નવું સર્જન કરવામાં આવે, તેવા ઉપદેશકો ઊભા કરવામાં આવે તે મહાવીર પ્રભુએ સ્વતંત્ર દેશમાં સ્વતંત્ર કાળમાં સ્વતંત્ર માનસવાળા માનવીઓને બતાવેલ ધર્મ અવશ્ય સ્વતંત્ર ભારતમાં સ્થાન પામે, સ્વતંત્ર ભારતના માનવીઓને દિગદર્શક બને, તેઓના જીવનને ઉન્નત કરે અને ભારતવાસીઓને સેંકડો વર્ષોથી જે આર્ય સંસ્કૃતિ અને ધર્મભાવના વારસામાં મળી છે, જે વારસો ભારતવાસીઓને અમૂલ્ય ખજાને છે, જે અધ્યાત્મ ભાવનાને જગતુમાં બતાવવાને ભારતવાસીઓને જ અધિકાર છે જે અધિકાર ભોગવવાની ભારત સ્વતંત્ર થતાં આપણને તક મળી છે. જે આ તકનો લાભ નહિ લેવામાં આવે, જિન ધર્મ , પણ સંકુચિતતા અને અલગતાવાદને માર્ગે ચાલશે, તે સ્વતંત્ર ભારતમાં જૈનધર્મને કયાં સ્થાન રહેશે તે સુજ્ઞ વાચકોએ વિચારી લેવાનું છે.