________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૨ મ.] સાહિત્ય-વાડીનાં કુસુમ.
२८७ સ્વામી! એમ તો કેમ થવા દેવાય? પૂર્વે જણાવ્યું તેમ પરિશ્રમ દ્વારા જે વસ્તુઓ તૈયાર કરાય, એને એ રીતે નાશ કેમ થવા દેવાય? મારા આ કારીગરોને પછી મારે ખવડાવવું કયાંથી? એ રીતે મારી આંખ સામે થવા દઉં તો મારી નબળાઈ જ લેખાય ને ! એવું કરનારને પ્રથમ તો હાકોટે કરું, જરૂર હોય તે મારું પણ ખરો અને હાથમાં આવે તો બાંધી પણ રાખું.
વત્સ! આ તે વદત વ્યાઘાત જેવું ! મેં તે વાસણનો દાખલો દીધો. બાકી દુનિયામાં એવા પણ પાપાત્માઓ જોવાય છે જેઓ પારકી સ્ત્રી પ્રતિ કુદષ્ટિ નાંખવાના વ્યવસાયમાં જ રાચતા હોય છે. એવો એકાદ દુરાચારી તારા ઘરમાં પ્રવેશી તારી પત્ની અગ્નિમિત્રાનું અપમાન કરે, વા કંઈ છેડતી કરવા લાગે તો ભાવિભાવ ગણી તારે તો ચપ બેસવું જ ઘટે ને ! મૂકપણે એ નાટક નજર સામે ભજવાય એમાં હારે કંઈ પણ કરવાપણું ન જ હોય ને ?
ભગવંત! આપ આ શું વદી રહ્યા છો ? જો આવું ચાલવા દેવાય તો એક પળ પણ વ્યવહાર ચાલી શકે નહીં. સૃષ્ટિની વ્યવસ્થા ઉથલાઈ જાય. પછી ધમનીતિ જેવું કંઈ રહેવા જ ન પામે !
તો પછી, પુરુષાર્થ–પરાક્રમનો જે ઉત્તર તેં શરૂમાં આવે એ વાસ્તવિક છે ખરો? એ મતને આશ્રય લેનાર વ્યક્તિના વાસણ વિગેરે નથી તે કઈ ચારી જતું કે ફેડી નાંખતું; નથી તો એની સ્ત્રીનું અપમાન થતું; કારણ કે
એમ થવાનું હતું” માટે થાય છે એવા નિયતિરૂપ એક કારણ એ વળગ્યે છે. એના મત મુજબ કેઈના કરવાથી કશું થતું જ નથી !
પણ પાછળથી તેં જણાવ્યું તેમ તાડનઃજન કે માર-બંધન કરવા જરૂરી હોય, અથવા તે એવા પ્રસંગોમાં ચુપ બેસવાપણું ન જ હોય તો તારું પ્રથમનું કથન અસત્ય ઠરે છે. એથી તે પુરુષાર્થ–પરાક્રમની ચોકખી સાબિતિ થાય છે અને એકાંત “નિયતિવાદનો આશ્રય પકડવો ભૂલભર્યો છે એમ પુરવાર થાય છે. સદાલપુત્રના મનમાં પ્રભુ સાથેના વાર્તાલાપથી દીવા જેવું સમજાયું કે મેખલીપુત્રને નિયતિવાદ વહેવારુ નથી. એને પલ્લા પકડવામાં બુદ્ધિનું દેવાળું જ છે. કારીગરી પર જીવનનિર્વાહ કરતાં, આ પ્રકારના ભદ્રિક જી ઝાઝી આંટીઘૂંટી ધરાવતા નથી હોતા. અંતરમાં વાત જમી જતાં જ પોતાની અણસમજ માટે પસ્તાવો કરે છે. તરત જ સત્યનો આશરો લેવા કટિબદ્ધ થાય છે.
સદ્દાલપુત્ર ભગવંત જ્ઞાતપુત્રના ચરણમાં ઢળી પડ્યો. નમ્ર સ્વરે બોલ્યો
સ્વામી! અત્યારસુધી તે મેં આજીવકમતના સૂત્રધાર તરીકે અટંકી રહી નિગ્રંથ પ્રવચન પ્રતિ કેવલ દલય દાખવ્યું છે! અરે ! આંગણે આવેલાં એ પવિત્ર સં તેનું આતિથ્ય સરખું પણ કર્યું નથી. વહેવારી તરીકે અતિથિનો એટલો વિનય સાચવવો એ ગૃહસ્થી તરીકેને ધર્મ હું ચૂક્યો છું, તે પછી
For Private And Personal Use Only
