________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
) સાહિત્ય-વાડીનાં કુસુમો. ની
માટીમાંથી માનવ (૨)
(લેખક–શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચેકસી) કુંભકારની શાળામાં
ભગવંત, આપની મધુરી દેશના સાંભળી, આજે કેઈ અનેરો આનંદ મારા હદયમાં ઉભરાઈ રહ્યો છે. મારો અભ્યાસ તે વધુ નથી, તેમ અદ્યાપિ સુધી હું આજીવક મતનો ચુસ્ત ઉપાસક હાઈ પંખલીપુત્ર શૈશાલક સિવાય અન્યને ન તે મેં ગુરુ તરીકે સ્વીકારેલ છે કે ન તે અન્યને ઉપદેશ સાંભળવા કેઈ પ્રકારને પ્રયત્ન સેવેલ છે. અકસ્માત પ્રસંગથી જ આજે હું અહીં આવી રહ્યો છું. આપની મીઠી વાણીએ મારા અંતરમાં એક ભાવનાને જન્મ આપે છે કે ભલે હું આજીવક મતનો ઉપાસક રહું, છતાં આપ જેવા સંતના પગલાં મારી ભાંડશાળામાં આજે જરૂર કરાવું. મારે ત્યાં જે વસ્તુઓ છે તેથી આપશ્રીનું આતિથ્ય કરું.
પ્રભો મારી આ યાચના આપ પાછી ન ઠેલશે. હદયના ઊંડાણમાં જે ઊર્મિ ઊગી છે એને વધાવી લેશે.
એ કર્મો ભોગવ્યે જ છૂટકો થાય છે. એવા કર્મો ભોગવવા માટે આપણે કમર કસી તૈયાર જ રહેવું જોઈએ.
બાહૂબલી અનેક કઠિન તપશ્ચર્યા કરી રહ્યા હતા. કેવલ્ય હાથવેંતમાં નજીક ઊભું જ હતું. પણ ઉપરથી, નાન ભાઈ ભલેને મોટા જ્ઞાની થએલ હોય, તેમને હું શી રીતે વાંદુ ? એવી વિચારધારામાં અહંકારના હાથી ઉપર આરૂઢ થયા હતા, પણ પોતાની જ ભગિનીઓના બોધવચને જાગૃત થતા અહંકાર ક્ષણવારમાં નષ્ટ થઈ ગયું અને કૈવલ્ય એમના આત્મા સાથે ઓતપ્રોત થઈ ગયું. એવી જાતના કર્મો એકાદ ધક્કો લાગતા નષ્ટભ્રષ્ટ થઈ જાય છે. પણું પ્રભુ મહાવીરના અને વાસુદેવના ભવમાં ધ્યાપાલકના કાનમાં સીસું રેડાયું એવા કર્મો શી રીતે અનાયાસે નષ્ટ થાય એનો જવાબ તે કાનમાં ખીલા ઠોકાવી જ આપવો પડે. આ બધું એકલી નિયતિ ઉપર વિશ્વાસ રાખી નિષ્ક્રિય થઈ જનાર માટે શી રીતે શકય બની શકે? નિયતિવાદી ભવિતવ્યતાને ઈશ્વર માની પુરુષાર્થને દૂર ફેંકી દે છે. એવામાં માટે કર્મ જનિત સંસારબ્રમણ એ જ નિર્માણ થએલું છે.
વિવેક અને ભવભીરુ માનવે તે કાળ, સ્વભાવ, ઉદ્યમ, કર્મ અને નિયતિ એ પાંચે કારણોના સમુચ્ચયને વિચાર કરવાનું છે. એકાંતવાદ ભવસમુદ્ર તરવા માટે તદ્દન નિરુપયોગી છે. વસ્તુનું જ્ઞાન તેના અંગે પ્રત્યંગો સાથે સમજવા માટે અનેકાંતનો આશ્રય લેવો પડે છે. સજજને એ વસ્તુને ખંતપૂર્વક વિચાર કરે એ જ અભ્યર્થના !
( ૨૮૫ )
For Private And Personal Use Only
