________________
ને વ્યવહાર કૌશલ્ય |
જે–નિષ્ઠાપૂર્વક ધ્યાન આપે છે, સ્પષ્ટતાપૂર્વક પૂછે છે;
ઠાવકાઈથી બેલે છે, ઠંડાઈથી જવાબ આપે છે અને પોતાને કાંઈ કહેવાનું ન હોય ત્યારે બોલતો બંધ થઈ જાય છે
તેનામાં માણસાઈના ઉત્કૃષ્ટ આવશ્યકે છે.. મનુષ્યપણાની અતિ આવશ્યક ચીજો કઈ?
કોઈ કામ કરવું તેના ઉપર એકનિષ્ઠાથી ધ્યાન આપવું, આખી દુનિયામાં એ જ એક કામ છે એમ ગણવું અને અન્ય બાબતમાં ગૂંચવાઈ એક સાથે બે ચાર કામ ઉપાડવાં નહિ કે કરવા નહિ. જે વાત લીધી તેને પ્રમાણિકભાવે ચલાવ્યા કરવી, તેની ફરતી ફરી દીધા કરવી અને તેના જ વિચાર આખો વખત કર-એ અતિ આવશ્યક ગુણ છે, ખાસ જરૂરી આવશ્યક છે અને કાર્યસિદ્ધિને પ્રથમ પાઠ છે.
કાણની વાતની તપાસ કરવી હોય કે ચોખવટ કરવી હોય તો તેમાં આડીઅવળી ૧ વાતોની ભેળસેળ થવા દીધા વગર સદામ સવાલ ચોખવટથી પૂછવા અને પોતે શું કહેવા માગે છે તેમાં ગોળમટોળ ગોટાળા ન વાળતાં પિતાના આશય ઉ૫ર સમજાય તેવી રીતે સવાલો કરવા. જેનામાં વિચારની સ્પષ્ટતા હોય તેના જ સવાલો મુદ્દામ હોય છે.
અને કાંઈ પણ બોલવું હોય ત્યારે શાંતિપૂર્વક સમજીને ખેલવું. નકામા ઘાંટા પાડવા નહિ, આવેશમાં આવીને બેસવું નહિ અને વાતને રસે ચઢાવવાની ટેવ ન રાખવી. આવેશમાં આવી બોલનારની અરધી વાત મારી જાય છે અને બાકીની ગોટે ચઢી જાય છે. શાંતિથી બેલનારનું સર્વ સાંભળે છે, સમજે છે અને સ્વીકારે છે.
અને કઈ પૂછે તે ઘણું ઠાવકાઈથી ઠંડાઈથી જવાબ આપે તે ઘણો સમજુ માણસ છે એમ સમજવું. પૂછનારે હજી અરધી–૫રધી વાત ન કરી હોય, સામાને મુદો પૂરો સમજવામાં ન આવ્યું હોય, ત્યાં મનમાં આવે તેમ સાચા સવાલ કરનાર, જવાબ આપવાને બદલે સામાં અર્થ વગરના પ્રશ્નો પૂછનાર અને જવાબમાં અપ્રસ્તુત લાંબી–ચડી વાત કરનાર માણસ નકામો છે, નિર્માલ્ય છે, સલાહ લેવા માટે નાલાયક છે.
અને સૌથી વધારે વાર બોલતાં અટકી જવાના સંયમની છે. નકામું બોલવું નહિ, જેવું તેવું બોલવું નહિ, હેતુ વગરનું બોલવું નહિ, અપ્રસ્તુત જોલવું નહિ અને વાત પૂરી થાય કે સલાહ આપી દેવાય કે તરત બોલતા અટકી જવું.
આ સર્વ સાદી વાત છે, પણ પ્રત્યેક આવશ્યક બાબતો જીવનફતેહ માટે મહામૂલી છે, વ્યવહાર સફળતા માટે સેનાની છે અને કુશળ માણસ પ્રયાસથી હસ્તગત કરી શકે તેવી સાદી સરળ અને ઘી ચીજે છે. વિચારશીલ પ્રાણી એને બરાબર સમજે.
He who sedulously attends, pointedly asks, calmly speaks, cooly answers, and ceases when he has no more to say, is in possession of some of the best requisites of men. . ...LAVATER (16-6-45 )
