________________
આ
અધ્યાત્મ-શ્રીપાળ ચરિત્ર.
લેખક ચોકસી પ્રસંગ ૧૨ મો–
શ્રીપાળ રાસના ત્રણ પ્રવેશ કલ્પીએ તો આ બીજો પ્રવેશ લેખાય. નાયક તરીકે શ્રીપાળકુમાર હોવા છતાં પ્રથમ પ્રવેશમાં અગ્રભાગ ભજવતું, ઉડીને આંખે
ગે એવું જીવન રજા કરતું પાત્ર મયણાસુંદરીનું છે, પણ આ શરૂ થતાં પ્રવેશમાં તો કર્તા-હર્તા સ્વયમ શ્રીપાળકુમાર જ છે. સારાયે બનાવો એ અટુલા વીરકની આસપાસ ગૂંથાયેલાં છે. પ્રયાણ ટાણે પ્રાપ્ત થયેલ માતાના આશીર્વાદે અને ગુણયલ કાન્તાએ વિનંતિરૂપે આપેલ કિંમતી સલાહે એની છાતીમાં કઈ અનેરો જેમ પ્રગટાવ્યો છે અને આત્માને એટલી હદે રંગી દીધેલ છે, કે નવપદરૂપી મહામંત્રના સ્મરણમાં અટલ શ્રદ્ધા જામી હોવાથી પ્રાત:કાળની જાગૃતિથી આરંભી નિશા-કાળની નિદ્રાના ખોળે પોઢતા પર્યત ઉપસ્થિત થતાં દરેક કાર્યારંભે એ મંત્રનું મરણ પ્રથમ સ્થાન લે છે. સુવર્ણસિદ્ધિ અને વિદ્યાસાધકના કાર્યમાં પરમાર્થને ભાગ ભજવી રહેલ શ્રીપાળકુમાર, બીજા પ્રવેશના અંતે કોંકણુ કાંઠે આવેલ ઠાણું નગરમાં અગ્નિપરીક્ષામાં પૂરેપૂરી રીતે તપી સો ટચના સુવર્ણ સમું બહાર આવે છે.
ભરૂઅછમાં કોસંબીવાસી ધવલ સાર્થવાહને સમાગમ, એ પરાક્રમ દાખવવાને પહેલે પ્રસંગ. બમ્બર કુળમાં એનું પુનઃ પ્રદર્શન. સમાગમની ગાઢી ગાંઠ. રાજકુંવરી સહ પાણિગ્રહણ, ભાડુત તરીકે મુસાફરીમાં સાથે થનાર વહાણેને માલિક બને છે. આમ સાહસિક કુંવરની રિદ્ધિ-સિદ્ધિ જોઈ, ધવળશેઠનું લોહી બળે છે અને અસૂયા પ્રગટે છે. સાર્થવાહ રત્નાદ્વીપમાં આવી પહોંચે છે, ત્યાં તો પુન્યશાળીને પગલે પગલે નિધાન ” એ કહેતી મુજબ મદનમંજૂષા નામાં રાજકંવરી સહ પાણિગ્રહણ થાય છે. ધવળશેઠ કે નવ નાટકને સાસરવાસે લઈ આવનાર કુંવરી મદનસેન શ્રીપાળના વંશ સંબંધી કંઈ જાણતા નથી ત્યારે આ મદનમંજૂષા એથી માહિતગાર છે. એમાં નિમિત્ત ઋષભદેવપ્રાસાદના કમાડ બંધ થવાનું બને છે તે વિદ્યાચારણ મુનિદ્વારા કુમારનો પૂર્વ વૃત્તાન્ત સૈજન સાંભળે છે.
ભાગ્યવાન શ્રીપાળ તે ત્રણે પુરુષાર્થની સાધનામાં મશગુલ રહે છે જ્યારે સાર્થવાહ ધવળ તો એકલા અર્થ પાછળ મંડી રહી, એ માટે કાવાદાવા કરી, રાજ્યના નોકરોના હાથે અપમાન પામતે ગુન્હેગાર બને છે. કુમારની કૃપાથી છૂટે છે. પુનઃ સાર્થવાહ આગળ વધે છે. લલનાયુગલ સહિત સાત મજલાના વહાણમાં બેસી કુંવર સાગરની મોજ માણે છે અને જળસ્થળની નવીનતાઓ
