________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૬૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ અરડિ
છે; કેવલ સ્વાથી પુત્રાદિના મોહને લઈને જે તે પાપકર્મો કરે છે, તેનાં ફલ તારે જ ભેગવવાં પડશે, તેમાં બીજા કોઈ ભાગ નહિ લે, પણ તારી લમીને ભાગ પડાવવા પુત્રાદિ બધા તૈયાર થઈ જશે. આમાં વાંધો પડશે તો તે પુત્ર વગેરે તારી ઉપર કેસ કરીને પણ લક્ષમીને ભાગ જરૂર લેશે. તું પરભવમાં ચાલ્યા જઈશ, ત્યાં તેને પાછલા ભવના પુત્ર વગેરે શું કરતાં હશે ? લક્ષમી મકાનાદિની શું વ્યવસ્થા થતી હશે? વગેરે બીના તને યાદ પણ નહિ આવે. આ રીતે જે તમે વસ્તુસ્વરૂપને વિચારીને, વિવેકગુણને ધારણ કરીને બહિરાત્મભાવનો અથવા બહિરા+દશાનો ત્યાગ કરશે તે અનુક્રમે અંતરાત્મદશાને પામીને જરૂર પરમાત્મદશાને પામશે. આ ઉપદેશને હૃદયમાં ધારીને મનન કરવાથી બહિરામદશાની ખરાબી સમાય છે, તેનો ત્યાગ કરી શકાય છે. બહિરાત્માની ટૂંકી વ્યાખ્યા બે રીતે થઈ શકે. તે આ પ્રમાણે-જે બહિરાત્મભાવને ધારણ કરે અથવા બહિરાત્મદશાને ધારણ કરે, તે બહિરાત્મા કહેવાય. ત્યાં સુધી ખોદ્યપદાર્થોમાં મારાપણું રહ્યું છે ત્યાં સુધી બહિરામાપણું છે, દુનિયામાં બે પ્રકારના પદાર્થો છે: ૧ બાહ્ય પદાર્થો, ૨ આમિક પદાર્થો, એનું બીજું નામ આવ્યંતર પદાર્થો છે. જે પદાર્થો પિતાના થયા નથી, હાલ પણ થતા નથી ને થશે પણ નહિ તે સ્ત્રી, પુત્ર, ધન વગેરે પદાર્થો બાહ્ય કહેવાય, ને નિર્મળ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર એ આત્મિક પદાર્થો કહેવાય. મિથ્યાષ્ટિપણમાં બહિરાત્મભાવનું જોર વધારે હોય છે.
૧૩પ. પ્રશ્ન–અંતરાત્માનું સ્વરૂપ શું?
ઉત્તર–જે. અંતરાત્મભાવને અથવા અંતરાત્મદેશાને ધારણ કરે તે અંતરાત્મા કહેવાય. હું નિર્મલ આત્મ દ્રવ્ય સ્વરૂપ છું, પણ આ બાહ્યભાવ સ્વરૂપ નથી; બહિરામે દશા એ મારી ચીજ નથી પણ ખરી અંતરાત્મદશા એ જ મારી ચીજ છે. એટલે પુદ્ગલરમણતા એ બહિરાત્મભાવ છે, ને પરમાત્મભાવને પમાડનારી નિજગુણરમણુતા એ અંતરાત્મભાવ છે, એ જ અંતરાત્મદશા છે. નિર્મલ જ્ઞાનાદિ ગુણ એ જ મારા છે, ને તે મારી પાસે જ છે. કોઈની પાસે તે ગુણા માગવાની જરૂર છે જ નહિં. અંતરાત્મદેશા બેહિરામભાવને ત્યાગ કરવાથી પ્રગટે છે. એટલે એક ચેત્રીશમાં પ્રશ્નોત્તરમાં જણાવ્યા પ્રમાણેને ઉપદેશ હદયમાં ધારણ કરી મનન કરવાથી, હૈય( ત્યાગ કરવા લાયક)ને ત્યાગ કરાય, ઉષય( ગ્રહણ કરવા લાયક નિર્મલ જ્ઞાનાદિ )નું ગ્રહણ થાય, ને તેને આરાધતાં પરિણામે બારમાં ક્ષીણકષાય વીતરાગ છદ્મસ્થ ગુણસ્થાનકે સંપૂર્ણ સ્વરૂપે અંતરાત્મદશાનો પ્રાદુર્ભાવ થાય છે. અંતરાત્મદશાની શરૂઆત ચોથી અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ ગુણસ્થાનકથી થાય છે. ૧૩૬. પ્રશ્ન-–પરમાત્માનું સ્વરૂપ શું ?
, - ઉત્તર–જે પરમાત્મ દશાને અથવા પરમાત્મભાવને ધારણ કરે તે પરમાત્મા કહેવાય. અંતરામ દશાનું ફલ પરમાત્મ દશા હોય, તે ઘાતિ કર્મના ક્ષયથી તેરમાં સગી કેવલિ ગુણસ્થાનકે આંશિક (અસંપૂર્ણ ) હોય છે, ને ચાદમાં
For Private And Personal Use Only
