________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૦ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ વૈશાખ * વગાડેલા શખના શબ્દો કાનને હેરા બનાવી દે છે: આ બંને હકીકત શબ્દના પૌગલિકપણુને સાબિત કરે છે. તેમજ પત્થરની માફક શબ્દ પણ અભિધાત પ્રતિઘડતને પામે છે, શબ્દ પડઘા પડે છે. આથી પણ શબ્દ એ પિગલિક જ પદાર્થ છે, પણ આકાશને ગુણ નથી એમ સાબિત થાય છે. વળી શબ્દ એ તડકાની માફક જ્યાં ત્યાં જઈ શકે, ધ્રુપની માફક ફેલાય, વાયુથ તણખલાં વગેરેની માફક પ્રેરાય, દીવાના તેજની માફક સર્વ દિશામાં પ્રસરી જાય, એ પણ શબ્દ પદ્ગલિક હોય તે જ બની શકે. જેમ સૂર્યના તેજન આગળ તારા વગેરેને પ્રકાશ દબાઈ જાય તેમ બીજા ઊંચ સ્વરે બોલાયેલા શબ્દની આગળ ધીમેથી બેલાયેલા શબ્દો દબાઈ જાય છે, તે પણ શબ્દનું પિગૅલિકપણું સિદ્ધ કરે છે. પ્રભુ શ્રી તીર્થકર દેવને જન્મ થાય ત્યારે પદાતિ સેનાધિપતિ હરિણગમેપી વગેરે સુષા આદિ ઘંટાઓ વગાડે, તેના શબ્દો ઘણે દૂર રહેલી બીજી ઘંટાઓમાં ઊતરે, તેથી જન્મ કલ્યાણકને જાણનારા દેવે વગેરે ઈંદ્રના આદેશ પ્રમાણે જન્મોત્સવ કરવા તૈયાર થાય. એથી પણ સમજાય છે કે શબ્દ એ પિદુગલિક પદાર્થ છે, પણ આકાશને ગુણ હોઇ શકે જ નહિ. ૯૪.
૯. પ્રશ્ન-કર્મ અને જીવન સ ગ અનાદિ છે, તે પછી તેનો વિગ કઈ રીતે થઈ શકે ?
ઉત્તર--જેમ ખાણમાં રહેલ સેનું અને માટીને રાગ અનાદિ છે, છતાં અગ્નિ આદિન નિમિત્તે માટીથી સેનું જૂદું પાડી શકાય છે તેમ નિર્મલ જ્ઞાનાદિની આરાધનાથી આત્મા કર્મને અલગ કરી શકે છે. માટી સમાન કર્મ, સેનાના જે આત્મા, માટી અને સુવર્ણના સંગ જે જીવ કમનો સંગ, અગ્નિના જેવી જ્ઞાનાદિની આરાધના જાણવી. આ બાબત વિશેષાવશ્યકમાં કહ્યું છે કેजह इहय कंचपोवलसंजोगोऽणाइसंतइगओऽवि ॥ वुच्छिज्जा सोवाय, तह જ ગવવામાi || ૬ |
૯૬, પ્રશ્ન—ત્યાદ્ધિનિદ્રાના ઉદયવાળા જેને વાસુદેવના બલથી અડધું બલ હોય, એમ “વિંતિબરથrળા થિrઢી જરૂરિઝવહા” આ વચનથી જણાય છે. અહીં જણાવેલું બલ કયા સંઘયણવાળા જીવેને હોય?
ઉત્તર-છ સંઘયણમાંના પહેલા વજીરૂષભનારાશ સંઘયણવાળા જીવને જ ત્યાદ્ધિનિદ્રાનો ઉદય હોય ત્યારે વાસુદેવના બલથી અર્ધ બલ હેય, એમ સમજવું. બીજાઓને સામાન્ય લોકના બલથી બમણું, ત્રણગણું કે ચારગણું બેલ ત્યાનષ્ક્રિનિદ્રાના ઉદયકાલમાં હોય, એમ અનેક આગમ ગ્રંથની ઉપર ચણિઓ બનાવનાર શ્રી જિનદાસ ગણિ મહત્તરે નિશીથસૂત્રની ચલણની પીઠિકામાં તથા શ્રી બહકલપસૂત્રની ત્રીજી ખંડમાં જણાવ્યું છે. આથી એમ સમજાય છે કેવાસુદેવના બલથી અર્ધ” બલ વજીર્ષ ભનારા સંઘયણવાળાને તે નિદ્રાના ઉદય
For Private And Personal Use Only
