________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૪
શ્રી જેને. ધર્મ પ્રકાશ
( વૈશાખ
ભાવિક રીતે જ તે સુગંધી લાભ થઈ જાય છે. તેમાં ફક્ત નિવૃત્તિનો ફેર પડે છે એટલે જ તે ગુણકર્તા થઈ પડે છે. આંખને સુંદર વસ્તુ જોવાની વાસના હોય છે ત્યારે પ્રભુપૂજનમાં સુંદર આંગી, મનહર પુષ્પગૃહ, સુંદર દીપકરચના વિગેરે કરવાથી આંખના તે વિકારને સુંદર સાધન મળે છે કે તે આત્માને અવગુણુ નહીં કરતાં ગુણ કરે છે. એમાં ઇંદ્રિયના વિષયને માટે દિશાફેર બતાવવામાં આવેલ છે, બીજું કાંઈ નથી; પણ તેથી પ્રશસ્ત રાગ ઉત્પન્ન થઈ કેટલા બધા ગુણ થાય છે ? કણે દ્રિયને સુંદર ગાનતાને સાંભળવાને લાભ હોય છે, તેના માટે સુંદર રાગમાં રતવન તાલબદ્ધ સ્મૃતિમનહર વાઘો સાથે પ્રભુપૂજન કરવામાં આવવાથી કણે દ્રિયનું સમાધાન થઈ તે ઇન્દ્રિયના વિષયને ચોગ્ય માર્ગદર્શન થઈ, તેની વિકારવશતા પલટાઈ તેને પ્રશસ્ત માર્ગ બતાવવામાં આવે છે. એ યેજના માટે જકને જેટલે ઉપકાર માનીએ તેટલે ઓછો જ.
એટલા માટે મનેવિકારોને પ્રવૃત્તિમય માર્ગથી રેકી નિવૃત્તિમય માર્ગમાં લગાડી દેવાની, તેના અવગુણે નષ્ટ થઈ માને તે ગુણકર્તા થઈ પડે છે એ વાતનો વિચાર કરી દરેક મમક્ષ આભાએ એવા વિકાને યોગ્ય માર્ગે વાળવા માટે યથાશક્તિ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
ભાવશૂન્ય ક્રિયા ફળવતી થતી નથી શ્રી સિદ્ધસેનદીવાકરછકૃત ‘કલ્યાણમદિર’નામના મહાપ્રભાવિક તેત્રના ૩૮ માં કાવ્યમાં કહ્યું છે કે માત્ર નિયા: nતiઢતિ ન માવશૂરવારમાં આ વાકયના અર્થ તરીકે જ આ લેખનું મથાળું રાખ્યું છે.
“આપણે સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પૌષધ, દેવપૂજા, તપ, જપ, તીર્થયાત્રા વિગેરે અનેક પ્રકારની ધર્મક્રિયાઓ કરીએ છીએ, પરંતુ તે ઘણી વખત ભાવ વિનાની લૂખી હોય છે. ભાવની ઉત્પત્તિ માટે પ્રથમ તે ક્રિયાનું મહત્વ સમજવું જોઈએ. જયારે તેનું મહત્ત્વ-તેની કિંમત સમજવામાં આવે ત્યારે તેમાં ભાવ આવે છે, ચિત્ત સ્થિર થાય છે અને તે ક્રિયા રસવતી બને છે. આપણે લેકપ્રવાહમાં પડીને અન્યાન્ય ક્રિયા કરીએ છીએ, પરંતુ તેમાં પૂરું લક્ષ રાખતા નથી. એક તરફથી શરીર ક્રિયા કરે છે, વચનંદ્વારા સૂ બેલાય છે અને મને કયાંક ભટકતું હોય છે. કાઉસગ્ન કરવાનો આવ્યાની ખબર પણ
જ્યારે ક્રિયા કરાવનાર ‘અખાણું વોસિરામિ' કહે છેત્યારે પડે છે. કાઉસગ્ન કરતાં કરતાં પણ કેટલાં નવકાર થયા કે કેટલા લોગસ્સ ગણાયા તેનું પણ ભાન રહેતું નથી. આવી ક્રિયા તેનું પૂરું ફળ શી રીતે આપે ? માટે જેમ બને તેમ ઉપયાગપૂર્વક ભાવ સંયુક્ત ક્રિયા કરવાની ટેવ પાડવી કે જેથી ફળપ્રાપ્તિમાં વૃદ્ધિ થાય. ભાવ વગરની ક્રિયા કદાપિ ફળદાયક થતી નથી. શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે-દાનાદિ ચાર ધર્મો પણ ભાવરહિત હોય તે લુણ વિનાના ભોજનની જેમ નિરસ છે. કહ્યું છે કે- ભાવ વિના દાનાદિકા, જાણ અલણું ધાન્ય.' આ બાબત બીજે પ્રસંગે વધારે લખવા ઈચ્છા રહે છે.
કંવરજી
For Private And Personal Use Only
