Jain Dharm Prakash 1944 Pustak 060 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

અંક ૨ જે ]
શ્રી પ્રસિંધુ તિર્થ ચપણે અથવા મનુષ્યપણે ઉપ હોય, તે જીવ અન્તર્મુહૂર્ત સિવાય બાકીના આયુષ્યની અપવર્તાના કરે.” એવા શ્રી મલયગિરિ મંડારાજે શ્રી કર્મપ્રકૃતિમાં જણાવેલ ‘બાજુવોસ” રૂલ્યા ગાથાની ટીકામાં જણાવ્યું છે. એ દેવ નારફ વગેરે પિતાના ચાલુ ભવના આયુષ્યના છ માસ બાકી રહે ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે. નારક જીવે ઉત્કૃષ્ટથી (વહેલામાં વહેલા) પિતાનું આયુષ્ય છ મહિના બાકી રહે ત્યારે અને જઘન્યથી અંતમુહૂર્ત બાકી રહે ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બાંધે એમ સર્વાનુયોગમય પંચમાંગ શ્રી વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ(શ્રી ભગવતીજી)ના ચૌદમા શતકની પહેલા ઉદ્દેશાની ટીકામાં શ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજે જણાવ્યું છે. તથા ઉપર “ છ મહિના બાકી રહે ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય વધાય” એમ જે જણાવ્યું છે તે બાબતમાં-નિરુપક્રમ આયુષ્યવાળા જી-પાતાના ૨જાયુષ્યને ત્રીજો ભાગ બાકી રહે ત્યારે જ પરભવના આયુષ્યને બાંધે, એમ શ્રી લોકપ્રકાશાદિમાં જણાવ્યું છે. ર૭.
૨૮. પ્રશ્ન--સંમૂર્ણિમ મનુષ્ય કયાં કયાં ઉત્પન્ન થાય ?
ઉત્તર–ગર્ભજ મનુષ્યનાં-૧ વિકામાં, ૨ મૂત્રમાં, ૩ બળખામાં, ૪ લીંટમાં, પ ઉરમાં, ૬ પિત્તમાં, છ વીર્ય માં, ૮ લેાહીમાં, ૯ પર્સમાં, ૧૦ મૃતકમાં, ૧૧ નગરની ખાળમાં, ૧૨ સ્ત્રીપુરુષના સંચાગમાં, ૧૩ અલગ પડેલા વીર્ય પગલેમાં, ૧૪ લાભ જ મનુષ્યના મેલ પરસેવો વગેરે અશુચિ પદાર્થમાં સં'મૂછિમ મનુષ્ય ઉપજે છે. તેમને મન ન હોય તેથી અસંસી કહેવાય. તેનું અંગુલેના અસંખ્યાતમાં ભાગ જેટલું શરીર હાય, પહેલું ગુણસ્થાનક હોવાથી મિથ્યાદા અજ્ઞાની કહાા છે. તેમનું આયુષ્ય અંતર્મહત્ત પ્રમાણુ હોય છે. તેઓ અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં જ મરણ પામે છે, એમ 'પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના પહેલા પ્રજ્ઞાપના પદમાં મનુષ્યપ્રરૂપણામાં તથા લેકપ્રકાશ, કર્મ ગ્રંથ ટીકાદિ અનેક ગ્રંથોમાં જણાવ્યું છે. ૨૮.
૨૯ પ્રશ્ન–દેવ અને નારકીએ અનન્સર (ચાલુ ભવ પછીના તરતના ) ભવમાં દેવપણુ કે નારકપણું ન પામે તેનું શું કારણ ?
ઉત્તર–જે મુખ્ય કારની સેનાથી દેવ પણું કે તારક પશુ પામી શકાય તેવાં મુખ્ય કારણે દેવામાં અને નરક ભવમાં હોતા નથી, માટે દે ઐવીને અનન્તર વાવમાં દેવપણું કે નરકપાગુ પામતા નથી. એ રીતે નારક છે પણ નરકમાંથી નીકળીને અનન્તર ભવમાં દેવ ન થાય તે નારકી પણું ન થાય, પણ તેઓ વચમાં મનુષ્યપણે કે તિર્યચપણે એક વાર ઉપજીને પછીના ભવમાં દેવપણ કે નારકપ' પામી શકે એમ જણાવવા માટે અનન્તર ભવમાં તેઓ દેવ નારક ન થાય છે. શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર, લોકપ્રકાશ, જીવવિચાર પ્રકરણાદિમાં કહ્યું છે.
૩૦. પ્રશ્ન જે મુખ્ય કારણોની સેવનાથી દેવપણું પ્રાપ્ત થાય, તેવાં કારણે કથા કયા ?