________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
અંક ૨ જો ]
કેટલાક ન્યાય
૪૭
વધ માનસૂરિએ જે ગુણરત્નમહાદવ નામનું વ્યાકરણ સ્વાપન્ન વૃત્તિ સાથે ઇ. સ. ૧૧૪૧ માં રચ્યું છે તેમાં ન્યાયો છે. વળી નવાંગી વૃત્તિકાર અભયદેવસૂરિએ પણ અંગાની ટીકામાં ન્યાયના નિર્દેશ કર્યો છે. દાખલા તરીકે પણ્ડાવાગરણની ટીકામાં ચોરેલું નિર્દેશ:( પત્ર ૩ ) અને તરવમેવ ચાલ્યા ( પત્ર ૪ જ્ઞા ) એમ
એ ન્યાયેાના ઉલ્લેખ છે.
સમ્મઈપયરણની પંચાનન અભયદેવસૂરિષ્કૃત વ્યાખ્યા( પૃ. ૫૫ )માં ‘કાકતાલીય’ ન્યાય નિર્દે શાયેલા છે.
ઈ. સ. ૧૧૭૩ માં ૮૪ વર્ષની ઉમ્મરે ગે સંચરેલા કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચન્દ્ સૂરિએ પણ ન્યાયનો નિર્દેશ કર્યો છે. દાખલા તરીકે એમણે પ્રમાણમીમાંસાની સ્વાપદ્મવૃત્તિમાં દ્રવિડ ડકલક્ષણ ' ન્યાય ( અ. ૧, આ. ૨. સુ. ૨ ની વૃત્તિ ) અને ‘ધાચિતકમંડન’ ન્યાય (અ. ૧, આ. ૧, સૂ. ૮ ની પિત્ત) એમ એ ન્યાયેના નિર્દેશ કર્યા છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુર્વાવલી પ્રમાણે વિ. સ. ૧૩૨૭( ઇ. સ. ૧૨૭૧ )માં સ્વર્ગ સચરેલા દેવે હરિએ પણ કમપ્રત્યેની સ્વાપર ટીકામાં કેટલાક ન્યાયેાના ઉલ્લેખ કર્યો છે. દાખલા તરીકે કમ્મવિવાગની ટીકામાં ‘ ક્ષોરતીર ' (પૃ. ૧ ), યોદ્દેશ નિર્દેશ: ( પૃ. ૬ ) * મદનÈાદ્રવ ' ( પૃ. ૭૦ ) એ ન્યાયના ઉલ્લેખ છે. ‘ કાલિકનલિક ’ ન્યાય પણ ક્રાઇ કગ્રંથની ટીકામાં નિર્દેશાયેલ છે. એવુ મને સ્ફુરે છે,
( ૨ ) બન્ધાસન્યાસ:
( ફ્ ) અર્ધનરતીયાય:
ઈ. સ. ૧૨૯૨ માં પૂર્ણ કરાયેલી સ્યાદ્વાદમજરીમાં એના કર્તા મલ્લિપેણસૂરિએ વિવિધ ન્યાયોને નિર્દેશ કર્યો છે. આની જગદીશચન્દ્ર શાસ્ત્રીદારા સપાદિત આવૃત્તિમાં લગભગ અન્તમાં પૂ. ૨૭ ઉપર નીચે પ્રમાણે વીશ ન્યાયે રજૂ કરાયા છે.
( १ ) अदित्सोर्वणिजः प्रतिदिनं पत्रलिखितश्वस्तनदिनभणनन्यायः
( ૪ ) હતો વ્યાઘ્ર કૂતતરી
( ५ ) इत्यादि चहुवचनान्ता गणस्य संसूचका भवन्ति
(६) उत्सर्गापवादयोरपवादो विधिर्वलीयान्
( ७ ) उपचारस्तत्त्वचिन्तायामनुपयोगी
( ૮ ) શનિીહિાન્યાય:
( ९ ) घटकु प्रभातम्
(૨૦) ઘટાઢાહાન્યાય:
૧. ૩-૧૯૫ ની વૃત્તિમાં · અન્યકવીય ' ન્યાય સમાવાયા છે. આ ન્યાયસૂચક શબ્દ યશસ્તિત્રક( ૨-૧૫ )માં વપરાયેલે છે.
For Private And Personal Use Only
