________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Cecuacan છે. વ્યવહાર-કૌશલ્ય છે
લેખક–માક્તિક
(૮૭) અને જે પિતાને મુખ અને જીભને પોતાને વશ રાખે છે તે
પોતાના આત્માને મુશ્કેલીઓમાંથી બચાવી લે છે.” સવારે ઉડ્યા ત્યારથી તે રાત સુધી જે હાથમાં આવે તે ખાવું અને આખો વખત ચક્કીને ચલાવ્યે જ રાખવી તે અનેક રીતે નુકસાન કરે છે. શું ખાવું ? અને કેમ ખાવું ? એ બે અતિ મહત્ત્વના સવાલે છે. દરેકને માટે એને એક સરખો જવાબ તો ન હોઈ શકે પણ કેટલાક સામાન્ય નિયમ તો સર્વને લાગુ પડી શકે તેવા છે. નિયમિત વખતે જ ખાવું, અમુક ટંક જ ખાવું, સાદુ પણ પૌષ્ટિક ખાવું, ભૂખ લાગી હોય તેથી બાર આના ખાવું, અપચ થશે હોય ત્યારે ન ખાવું અને અવારનવાર ઉપવાસ કરવા તથા ઉત્તેજક પદાર્થ ન ખાવા, મરચાં મસાલા બહુ જ અલ્પ લેવા-વિગેરે સાર્વજનિક નિયમ છે. આ નિયમો જે પાળે તે અનેક મુસીબતોથી દૂર રહે છે. જીહ્વાને વશ કરનાર જગતને કબજે કરી શકે છે.
જેની ડાઢ ડળકી, તેને દિવસ ઉઠયો. આ સર્વમાન્ય સૂત્ર છે અને તે ખાવાની સર્વ બાબત ઉપર શિસ્ત રાખવાનું સૂચવે છે. જેટલી અગત્ય ખાવાને અંગે છે તેટલી જ અગત્ય પીવાને અંગે છે. પીવામાં પણ કેફી કે માદક પદાર્થનો ઉપયોગ ન કરનાર અનેક આફતોમાંથી બચી જાય છે. દારુ પીનારનું અસ્વસ્થ જીવન, આત્મા પર કાબૂનો અભાવ અને શિથિલ વિચારણાપદ્ધતિ જગજાણીતા છે. જેને પિતાના મુખને વશ કરતાં આવડે, જે પશ્યના નિયમો જાણે અને પાળી શકે તે બહુ પ્રકારના લાભ મેળવે છે અને તેનાથી આપત્તિઓ દૂર રહે છે.
જીભને ઉપયોગ બે પ્રકાર છે. સ્વાદ લેવા અને બોલવાનો. એના સ્વાદની બાબત મુખ પરના કાબૂમાં આવી જાય છે. જીભને સ્વાદ એક ક્ષણ છે. જીભ પર રસ મૂ, પિટમાં ઉતર્યો અને ખેલ ખલાસ થાય છે. એમાં આટલી બધી આળપંપાળ શી કરવી? સાદા બરાકને ચાવીને લાળ સાથે મેળવવા જેટલી ફુરસદ હોય તો તેમાંથી પણ સ્વાદ લઈ શકાય છે. વળી સ્વાદ માટે અધીરાઈ કેમ પાલવે છે. કેટલાક માણસો તે સ્વાદ ખાતરે તેલમરચાંને ખંગ વાળતા જોવામાં આવે છે. આ જુવાનીના અત્યાચારો જ્યારે આધેડ વયે કે ઘડપણુમાં નડે છે ત્યારે અક્કલ આવે છે, પણ તે બહુ મોડી મોડી આવે છે.
બોલવા ઉપર કાબૂ રાખવાથી તે આખી જીવનયાત્રાની સફળતા થાય છે. બહુ બેલે તે બાંઠે જાણીતી વાત છે. કારણ વગર બોલવું, જેમ તેમ બેલવું, જ્યારેત્યારે બેલ બોલ કર્યા કરવું અને વિચાર કર્યા વગર કે પરિણામ તન્યા વગર બોલવું એ તે અણસમજુનું કામ છે. બેલવા પર અંકુશ રાખવાની ખાસ જરૂર છે. એમાં જેટલી માજા મૂકાય છે તેટલું મુસીબતને આમંત્રણ જ થાય છે. બેલેલું પાછું ફેરવી શકાતું નથી. હેઠેથી બહાર નીકળ્યું
For Private And Personal Use Only
