________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. ભાગ ભજવે છે અને આખા જીવનમાર્ગને એ અજવાળે છે. ભણવાની રીત, ભણવા પર પ્રેમ અને ભણવું એ વિશિષ્ટ સાધ્યપ્રાપ્તિનું પરમ સાધન છે. એમ સમજી જે અભ્યાસ કરે તે અભ્યાસના પિષક તત્ત્વને પામી જાય છે. એ માણસ પ્રમાણમાં ઓછું ભણ્યો હેય તો પણ એની સફળતા છે. “ભણ્યા પણ ગણ્યા નહિ” એવા કણબી તો કુટુંબને બાળી દે. ભણવું એ મહાન ચીજ છે, ભવ્ય છે; એને ઓળખી, સમજી જે એને પાલવે પડે તે અનંત આતરસુખ ભોગવે અને સર્વ રીતે પુષ્ટ થઈ સ્વપર આનંદમાં વધારો કરે.
"There are three vitamins in education: how to study, the love of study and a realisation that study by itself is not enough." ( 16-1-35.)
( ૮૯ ) માણસ પિતે કેટલું જાણે છે એમ તે ધારે અથવા માને તે બાબત પ્રમાણમાં ઓછી મહત્વની છે; માણસ કેટલું ભલું કરે છે એ એક જ બાબત એના સાચાપણાને મુદ્દામ પુરાવે છે
અને તે જ બાબત ખાસ ઉપયોગી છે.” કેટલાક ધર્મવાળા ઈશ્વરને સૃષ્ટિના બનાવનાર અને છેવટે ન્યાય આપનાર માને છે. તેવી આસ્થાવાળા એક કવિએ કહ્યું છે કે: “તમે જ્યારે પ્રભુના દરબારમાં હાજર થશે ત્યારે તમારી નતિ-જ્ઞાતિ કઈ હતી તે કઈ શોધવાનું નથી કે તમારો જન્મ કયાં થયો હતો તેની કોઈ દરકાર કરવાનું નથી. ત્યાં તે તમને એક જ સવાલ પૂછાવાનો છે કે “ભાઈ ! તેં પૃથ્વી પર શું કર્યું ?”
કર્મને સિદ્ધાંત માનનાર પણ કામ કેવાં કર્યા છે તે જ માનશે. એમાં કર્મનું ફળ અન્ય પાસે લેવા જવું પડશે કે અંદર રહેલે અંતર્યામી પોતે જ દફતર રાખી લે છે. તે વાતની ઘડભાંજમાં પડવાનું નથી. વાત એ છે કે આ જીવનમાં “ભલું કેટલું કર્યું ? તેનો જ અંતે હિસાબ કરવાનો રહે છે. બધી વાતનો સાર વર્તન ઉપર–ચારિત્ર ઉપર આવે છે. અહીં મોટા ધનના ડુંગરા એકઠા કર્યા હોય કે મોટા લેખક, વિચારક કે કવિ તરીકે નામના મેળવી હોય, કે અનેક પર સામ્રાજ્ય ભોગવ્યું હોય, કે અમે આયે છીએ કે ક્ષત્રિય છીએ કે મોટા કુળવાન છીએ એવા ગૌરવ કર્યા હેય-એ સર્વ બાબત અંતે નકામી છે. આખી જિંદગીનો સાર મનુષ્યનું –ભૂતમાત્રનું ભલું કરવાના સરવાળામાં જ ગોઠવાઈ જાય છે. માણસની મોટાઈ, અભિમાન કે જ્ઞાનના પોટલા અંતે કાંઈ કામ આવતા નથી. એક ગધેડાની પીઠ પર સુગંધી ચંદનને ભાર લાદવામાં આવે તેની સુગંધનો ઉપભોગ ગધેડાને નથી, તે જ પ્રમાણે ચારિત્ર વગરનો ગમે તે મોટે જ્ઞાની હોય તે તે માત્ર જ્ઞાનનો ભાર જ ઉપાડનાર થાય છે, બાકી એની આત્મ સન્મુખ પ્રગતિ થતી નથી કે એ ભવિષ્યમાં સુખ અથવા સુગતિ પ્રાપ્ત કરતા નથી.
ખરી વાત તો એ છે કે બહુ ઊંડી ચર્ચામાં ઉતરવાની ઝીણવટ સ્વીકારવાની વાત જવા દે, આખી દુનિયાના ધનને ઘરભેગું કરવાના વલખા માંડી વાળો, પોતે મોટા જ્ઞાની છો
For Private And Personal Use Only
