Jain Dharm Prakash 1923 Pustak 039 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિ કૃત શ્રાવકધર્મવિધિ પંચાશક. ર૦૫ ૧૯ દિગે પર્વતાદિક ઉપર), ગે (વાવ-કુવાદિકમાં) અને તીરછું ( પૂર્વ પશ્ચિમ ઉત્તર દક્ષિણ દિશામાં) ચતુર્માસાદિક કાળની મર્યાદા બાંધી પરિમાણ કરેલા ક્ષેત્રની હદથી બહાર અધિક નહીં જવા સંબંધી નિયમ કરો તે પ્રથમ પત્ર કહેવાય છે.
૨૦ ઉગે નીચે કે તિરછુ જવા સંબંધી કરેલી હદનું ઉલ્લંઘન કરવું, કરેલી ક્ષેત્રમર્યાદાની બહારથી અમુક ચીજ અણાવવી, અને મુકરર કરેલી હદની બહાર કોઈ ચીજે મોકલાવવી તથા જરૂર પડતાં ક્ષેત્રવૃદ્ધિ કરવી ( અમુક દિશામાં રાધિક પ્રયાણ કરવાની છુટ લેવી) અને કોઈ વખત કઈ રીતે વ્યાકુળતા, પ્રમાદ કે મતિમંદતાથી કરેલ દિશિપરિમાણને વિસરી જવુંભૂલી જવું કે મેં પચાસ જે જન સુધી જવાનું રાખ્યું છે કે સેસ સુધીનું? (જવા પ્રસંગે એમ શંકા થયેલ હોય તો પચાસ જેજનથી અધિક જતાં અતિચાર ને સોથી અધિક જતાં વ્રતભંગ સમજે.) ઉપર મુજબ પાંચ અતિચાર સમજી સુ શ્રાવકે વાતશુદ્ધિ અર્થે તે અતિચારો વવા. અતિચાર રહિત વ્રતનું પાલન કરવું.
૨૧ ભજન અને કર્મ આશ્રી જેમાં નિયમ કરવાનું છે તે બીજા ગુણવ્રતમાં કંદમૂળાદિક ૩ર અનંતકાય અને ૨૨ પ્રકારના અભક્ષ્ય ભજન તજવાનો અને કર્મઆથી બર-નિર્દય-કઠેર કાર્ય–આરંભ તજવાનો સમાવેશ કરેલે સમજ.
રર શ્રાવકે મુખ્ય પણે નિર્દોષ આહાર અને નિર્દોષ વ્યાપાર-વ્યવસાય કરવો ઘટે. તેને આશ્રી અતિચારો કહે છે. સચિત્ત (સજીવ કંદ પ્રમુખ), સચિત્ત સંબંધિત (સચિત્ત વૃક્ષ ઉપર રહેલ ગુંદાદિ અથવા પાકાં ફળ પ્રમુખ), તથા અપકવ (અગ્નિથી નહીં પાકેલ), દુઃપકવ (નહીં જેવું પાકેલ) અને તુ9 ધાન્યનું ભક્ષણ શ્રાવકે વર્જવાનું છે. તેમજ કર્મથી અંગારકર્મ, વનકર્મ, ભાડીકમ, ડીકમ અને સારી (શાક) કર્મ પ્રમુખ મહા આરંભવાળા ૧૫ કર્માદાન વ્યાપાર પણ વર્જવાના છે. અનાભોગાદિક યોગે થાય તો અતિચારરૂપ પણ બે નિઃશંકપણે નકામા તેવા મહા આરંભવાળા પાપ વ્યાપાર કરે તે વ્રતભંગ થાય.
૨૩ પાસ પ્રોજન વગર નકામે આમા જેથી દંડાય તેનું નામ અનર્થદંડ. તેનાથી વિરમવા રૂપ ત્રીજું ગુણવ્રત કહેવાય છે. અપધ્યાન દઈ ચિન્તવન, પ્રમાદાચરણ ( મધ, વિષય, કષાય, નિદ્રા અને વિકથા લક્ષણ ), હિંસન ધર્મક-હિંસાકારક વસ્તુનું પ્રદાન તથા પાપ-ઉપદેશ રૂપ અનર્થદંડ ચાર પ્રકારે થાય છે. તે સારી રીતે સમજીને શ્રાવકે તેને તજવા જરૂર ખપ કર ઘટે છે.