________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
શોર. (પ્રકાર છે. ૨. ઓધવજીભાઈ ગીરધર–પોરબંદર) પ્રક. ૧-જીવ ગતિ જાતિ નામકર્મ તો એમ સમયે બાંધે છે અને તેમાં - જુદા જુદા અધ્યવસાયને લઈને જુદી જુદી ગતિ નિ બંધાય છે, અને ધરાવના આ યુગને બંધ તો એક વાર થાય છે. તો તે પર્વે બંધાયેલ જુદી જુદી જાતિમાંથી કઇ ગતિનું આયુ બાંધ? અને બાંધેલ જુદાં જુદાં ગતિ જાતિ નામકર્મ કઈ રીતે ભગવે?
ઉત્તર-પ્રાયે આખા ભવમાં જે ગતિપ્રાયોગ્ય બધા પ્રવૃત્તિ કરી હોય તે ગતિનું જ આયુષ્ય બંધાય છે, કવચિત તેમાં ફેર પણ પડે છે. એટલે આ મુબંધ વખતે જેવા આત્માના પરિણામ (અધ્યવસાય) થાય તેવા બંધ પડે છે. સત્તામાં અશુભ પ્રવૃતિઓના દળ વધારે હોય તો નરકને તિર્યંચ ગતિનું આયુ બંધાય છે, ને શુભ પ્રવૃતિઓના દળ વધારે હોય તો મનુષ્ય ને દેવગતિનું આયુષ્ય બંધાય છે.
બાંધેલી પ્રકૃતિઓને અબાધા કાળ પૂર્ણ થાય ત્યારપછી તે ઉદયમાં આવે ત્યારે જે ગતિમાં હોય તો પ્રકૃતિ વિપાકઉદયમાં આવે અને બીજી પ્રકૃતિ તેમાં અંકમીને ઉદય આવે અથવા પ્રદેશઉદય આવીને ખરી જાય. આ સંબંધની વધારે હકીકત કર્મગ્રંથ, કર્મ પ્રકૃતિ, પંચસંગ્રહાદિ થી સમજવા ગ્ય છે.
પ્રશ્ન ર- મન:પર્યવજ્ઞાની અતીત અને અનાગત કાળ આશ્રી પોપમના અસંખ્યાતા ભાગની હકીકત જાણી શકે એમ કહ્યું છે. તો અતીત કાળે વિચારીને મૂકી દીધેલી મનોવણ શું હજુ સુધી તે રૂપે રહી હોય તેથી જાણે? અને જે કદિ રહી હોય તે પણ આ વર્ગણ કેણે વિચારીને મૂકેલી છે તે શી રીતે જાણ? અનાગતકાળને માટે તે હજુ મને વગણ ગ્રહણ કરી નથી તે તેને શી રીતે જાણે?
ઉત્તર-મનઃપય વસાની અપ્રમત્ત મુનિ મહારાજ હોય છે. તેઓ જ્ઞાનના બળથી અનુમાન વડે મનવાળી પ્રાણીને જોઈને આગળ પાછળની હકીકત જાણી શકે છે, તેમના જ્ઞાનની નિર્મળા બટ હોય છે અને તેનું ક્ષેત્ર કહે છે હું છે. બાકી મનોવ
હા તો વિચારીને મૂક્યા પછી તે રૂપે રહેતી નથી અને તે જોઈને જણવાનું પણ નથી. અનાગત કાળ માટે પણ એમ જ સમજવાનું છે. વર્તમાન કાળ - શ્રી પણ મનપણે પ્રાણ કરીને વિચારાતી મનોવેગવાને તેને અનુમાનજ બાવવું પડે છે, તેમાં કાંઈ વિચારના અક્ષરો લખેલા હોતા નથી કે જે વાંચી
છે. તેમનું કરેલું અનુમાન સત્ય પડે છે એજ જ્ઞાનબા છે, અતીત અનાજ કાઇ માટે પણ તે રીતે સમજવું.
આ સંબંધમાં રાનપંચમીના દેવમાં મનઃ ય વ કાનના રવ; પસૂચક
For Private And Personal Use Only
