Jain Dharm Prakash 1923 Pustak 039 Ank 07

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533457/1

Page #1

¥3
પુસ્તક ર મુ
અંક ૭ મે,
શ્રી
જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
REGISTERED No. B. 156,
अनुक्रमणि
વાર્ષિક મૂલ્ય શ પોસ્ટેજ રૂા ધૃત&
+9:00
૧૯૯
૧ ખેલાપ) લે; ભીખાભાઈ છગનલાલ, ૨ શ્રી રકાણા પાર્શ્વનાથનું સ્તવન. [મુ વgસવિજયજી કૃત ૨૦૦ ૩ મેહુરાજાની અચિંત્ય શક્તિ એધવજી ગીરધર પદ્મ. ૨૦૧ ૪ શ્રાવકધર્મ વિધિ. પચાશક પહેલાનું ભાષાંતર (સ. ક. વિ.) ૨૦૨ પૂ શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય (તંત્રી )....
૨૧૧
LADE
૬ પ્રશ્નોત્તર (પ્રશ્નકાર ઓધવજી ગીરધર
૨૧૬
છ મહાપુરૂષોના વિચારરત્ના ( જયંતિલાલ છબીલદાસ ) ૨૨૨ ૮ પુસ્તકાની પહેાચ.
૨૨૪
આશ્વિન.
સવત ૧૮૭૯,
હું કાયમ વપરાતા શબ્દમાં સુધારો
૨૨૫
૧૦ સમયોચિત ઉપયેગી સૂચનાઓ. ( લાલચંદ તેમ૬) ૨૨૬ ૧૧ ચિદાનંદજી કૃત અહેાંતેરીનું પદ સાળ'. સત્તરમુ, સા
( સં. ક. વિ.) ૨૨૮
૧૨ ઉપધાન ક્રિયા.
૨૩૦
પ્રગટ કર્તા.
શ્રી જૈન ધમ પ્રસારક સભા ભાવનગર.
ભાવનગર -શારદાવિજ” પ્રી પ્રેસમાં શા. મઢેલાલ લશ્કરભાઈએ છાપ્યુ

Page #2

अमारुं पुस्तकमसिद्धि खातुं
૧ યાય .
ડી પ્રાત્મ કલ્પદ્રુમ આવૃત્તિ ત્રીજી, મિતિ સી. સંદેશ ાસાદ પાંતર, વિભાગ ૧ લે. આવૃત્તિ ત્રીજી.
પ્રપા કથા. ભાષાંતર-વિભાગ ૨ જો.
કો નિયષ્ટિ લાકા પુરૂષ ચરિત્ર ભાષાંતર. પ ૭-૮--૯ (આવૃત્તિ ત્રીજી.) કરી ધંધાન દેશના પ્રાકૃત સંસ્કૃત છાયા સાથે.
૬ શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય (જૈન પ્રકાશમાંથી ) . ૧ તૈયાર થાય છે.
૭ શ્રી હેમચંદ્રાચાય, ચિત્ર,
૮ શ્રી પ્રકરણ પુષ્પમાત્ર વિભાગ ૨ જે. (નાના નાના પ્રકરણા-સા ) ૯ શ્રી ભેાજ પ્રખધ ભાષાંતર.
૧૦ ચારે દિશાના તીર્થોની તી માળા. (સા)
અંતિરક્ષ રાબધી કેશમાં ફતેહ
નાગપુરથી એક ખબરપત્રી તાં ૧ લી અકટોબરના પત્રમાં જણાવે છે મહાપ્રભાવિક પ્રસિદ્ધ જૈન શ્વેતાંબર તીર્થ શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ મહારાજ સંસ્થાનં શીરપુરના સબંધમાં દિગંબર અને તાંમર જેના વચ્ચે ૧૪ વરસથી જે ઝઘડા કોર્ટમાં ચાલતા હતા. તેની અપીલના છેવટના ચુકાદા નાગપુરની જ્યુડીશીયલ કમીશનરની ફાઈમાંથી એ જજેએ શ્વેતાંબર સધના લાભમાં આપ્યા છે. માગણી પ્રમાણે સૂત્તિ મદિર વિગેરે તમામ શ્વેતાંખર સંઘનાં રાવી તેના પૂર્ણ હુક શ્વેતાંબરને આપ્યો છે.. કંસને ખર્ચો દિગ ંબર ઉપર નાખવામાં આવ્યે છે.
હું તેર કારીયાની કથા. ૬૧ રતિસાર અરિત્ર. ૧૩ નળ દમયંતી ૧૧ સુરસુંદરી વિ.
વાર્તાના રસિયા માટે નાના નાના ચરિત્ર.
૧ જય વિજય કથા. ૩ શુકરાજ ચિત્ર.
0-3-0 018-0
૫ સુરપાળ વિગેરેની કથા, ૦–૩-૦ ૭ ખારવ્રત ઉ૫ર ૧૨ કથા. ૦-૪-૦
0-3-0
૧૦ ૨પક શ્રેણી ચરિત્ર,
૧૨ વત્સરાજ વિ.
-૩-૦ ૧૪ સ્થૂળભદ્ર ત્રિ
૦-૩-૦
-~૦
૨ કળાવતી વિગેરેની કથા. ૦-૩-૦ ૪ સરસ્વતી વિગેરેની કંથા, ૦-૪-૦ ૨ યશોધર ચરિત્ર
Q --*
૮ છ મોટી થયા.
૦-૩૦
૦-૩-૦
0-3-0
0-3-9
૧૯ ભુવનભાનુ કેવળી ચિરત્ર. ૦-૬-૦૯
.
૧૬ અરવા એક સાથે લેનારના રૂા. ૩) લેવામાં આવશે,

Page #3

શ્રી
जैन धर्म प्रकाश.
जं कल्ले कायव्वं, तं अर्ज्जचिय करेहु तुरमाणा । बहुविग्धो हु मुहत्तो, मा अवरहं पडिरकेह ॥ १ ॥ “જે કાલે કરવું હેાય ( જીભ કાય) તે આજેજ અને તે પણ ઉતાવળે કર, કારણકે એક મુત્ત (એ ઘડી) પણ ઘણા વિઘ્નવાળુ હોય છે, માટે બપોર સુધી પણ ખમીશ નહીં” ( વિલંબ કરીશ નહીં. )
NAV
પુસ્તક ૩૯ મુ ] આધિન-સંવત ૧૯૭૯, વીર સવત ૨૪૪૯. [અંક ૭ મે
વેષ ભવાઇના.
( લેખક-ભીખાભાઈ છગનલાલ)
હિંગીત ’દ.
અણમોલ ક્ષણ આ ક્ષણિક જીવની, સમજ રજ તુ માનવી, અભિમાન તજ, શુભ જ્ઞાન સજ્જ, શીદ કાર્ય કરતા દાનવી; ભવતણા આવારણા લે છે લળી લળી દેવતા, ભવભ્રમર ઔષધ અહા ! વિપરીત રીતે સેવ કાં ? દુર્લભ કથા દાંત દશ, ભત્ર મનુજને તે મળ્યે, રાચ્ચો પ્રમાદ વિષય વિષે, અમૃત ઘટ ધૂલિ યે; જલ અંજલિ આયુષ્ય, પરપોટા સમાન શરીર આ, લશ્કરી ગગનની વિજળી, અધિકાર પણ પલવારના. પ્રમદા પ્રિતમ પુત્રો પિતા જનની અને જાયા બધું, ૧. જીવનની, ર. દૈત્ય કરે તેવાં
પવાળાં.

Page #4

૨૦૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
આવી મળ્યું તરુ ડાળીએ જ્યમ પંખીનું કેળું બધું મળે મા ભળે. કર્યો વકરો નહિ ને પાઇને. હું એ લુંટાયો વ્યર્થ એ ભિક વર્ષ ભવાઈન.
૩
શ્રી વરકાણું પાર્શ્વનાથનું સ્તવન.
રાગર. પ્રભુ દર્શને આનંદકારા, નિજ પાપકલંક પખારા. પ્રમુર એ આંકણી.
વરકાણા પારસ સુખ દાતા, સેવક સુખ કરનારા તારણ તરણ બિરૂદ હે ધારા, સેવક પાર ઉતારા. પ્ર. ૧ કરૂણાસાગર કરૂણા કરે કે, બળતા નાગ ઉગારા; સેવક પર કરૂણા કરી સ્વામી, ચરણ શરણ તુમ ધારા; પ્ર૨ અપરાધી શડ કમઠ હઠીલા, ઉસંદ પણ તમે તારા; મેં સેવક ચરણકા ચાકર, આવાગમન નિવારા. પ્ર. ૩ દેવ અવર નિર્દોષ નહીં જગ, દેખ લિયા સંસારા; કોઈ રાગી કે તેવી કામી, માને નહીં મન મ્હારા. પ્ર. ૪ અશ્વસેન વામાંકે નંદન. ગજન મદન વિકારા; રંજન તનમન ભવિજન કરા, ભંજન દુઃખ પહારા પ્ર. ૫ દરથી ચલ કર મિં આવ્યા. પાયા તુમચા દિદારા; ભવસિંધુ ગેપદમ માનું, જાનું પ્રભુ ઉપકા. પ્ર. ૬ સંવત ઓગણીસે છાસ, વિશાખ માસ મઝારા નવ સાધુસંગ દર્શન પાયા. પછી શુદિ રવિવાર. પ્રવે છે દર દુરથી યાત્રા આવે, પાંવ કુળ હિતકારી આતમલક્ષ્મી કારણ વલ્લભ, મન હર્ષ અમારા. પ્ર. ૮
૧ ભવાયા વેષ કાઢે છે તેવો છે--નકામ. ૨ કામદેવના વિકારને નાશ કરનાર. ૩ દુ:ખના પહાડ. ૪ તમારા દર્શન. ૫ બાચીયા જેવો. દ સં.૧૯૬૬ ના વૈશાખ શુદિ દ રવિવારે. ૭ કર્તાનું નામ મુનિ વäભવિજયજી સૂચવ્યું છે.

Page #5

મેાડુ રાજાની અચિંત્ય મુકિત,
મેાહુરાજાની અચિંત્ય શકિત.
કલ્યાણકારી પ્રયાસમાં પણ જીવની કેવી વિટ...બના થાય છે તેનો ખ્યાલ
રાગ-અનજારાના.
ઋદ્ધિ છિન્ન. અરે જી૦ ૪ તુ તેથી લગાર;
અરે જી
અરે જી૰ છ
અરે ! જીવ શાન માટે મુઝે, સિંહુ થઈ બકરીવત્ કેમ ધ્રુજે; પરવશે પાતાનુ ભજે, હિત આચરણા નવિ સૂઝે. એઠા જગ એઠવાડ તુ ચાવે, હિતકારી તુને ન ભાવે; પરાવર્ત અનતા થાવે, મિથ્યા ટેવ અનાદિ સ્વભાવે. પરસંગે તુ ભવદુઃખ લેવે, તે ત્હારી ખાટી દેવે; તન ને મગ્ન થૈ રહેવે, પણ સાધકતા નિવ સેવે, અરે જી૦ ૩ પરભાવે ભ। તુ લીન, કરી અકૃત્ય બન્યા દિન; પ્રવર્તન ગુણથી ભિન્ન, ગઇ આતમ નાથે વાર્યા. પાપ અઢાર, નવી વિરમ્યા ભરે ભવને માથે ભાર, સેવી કુપથ્ય અહિતકાર. અરે જી૦ ૫ જે જે અંગે વિરમવું થાય, ઈસ્યા આતમ ગુણ પ્રગટાય; ભાગે વીર જિનેશ્વર રાય, શ્રધે સંપત્તિ મિલે આય. વિષ્ણુ શ્રદ્ધા અનંતે કાળ, ભવનાટક નાચ્યા બેહાલ, જીવ ચાલ્યા અપૂડી ચાલ, વધી ભવ’જીરની બળ. મેરૂસમ ઢગલા કીધ, એઘા મુહપત્તિના બહુવિધ; સવિરતિ ટ્રબ્સે લીધ, પણ કાન થયુ સિદ્ધ. સ્વદયા વિનાના એહુ, ભવ ઘટાવે નહિ તે; જીવગુણની જ્યાં નહિ લે, સંસાર ભ્રમણનું ગે. કૃત્યાંકૃત્ય વિષ્ણુ વિચાર, સેવ નર આયુ જાય અસાર, હિત હૈયે કેમ ન ધાર સ્વદયાતણાં પરિણામ, નિજ ગુણ પ્રગટાવા ધામ; સવાસવા આતમરામ, સ્વકાર્ય સિદ્ધિને કામ. અંતર ચિત્ત જે એ રાખે, તે અવિચળ ૐ કિરિયા આતમ સાખે, દિનાનાથ ભલે કરે કા` અનેક, રાખે નિજ થાયે અંધન મુક્ત છેક, જે ધરશે જીવ એ ટેક, અરે જી૰૧૩ જીવ ! ગ્રહી શિખામણ સાર, નર ભવ મ ચૂક ગમાર; ઉપર્હુત આતમને નમાર, નિજ કથકી થયે
અરે જી૦ ૮
અરે જી૦ ૯
અવત અનાચાર;
અરે જી૦ ૧૦
અરે જી૦ ૧૧
સુખડાં ચાખે; દયાનિધિ ભાખે. અરે જી૦ ૧૨ દય! વિવેક;
દ્વાર.
૨૦૧
અરે ૦૦ ૧
અરે જી૦ ૨
અરે જી૦ ૧૪

Page #6

, દર
શ્રી જેન ધર્મ પ્રકાશ.
જીવ ! મૂક વિકળતા હારી, સંસારચક ભમ્યો ભારી. બવિધ થઈ તુજ ખુવારી, હવે કર વિરક્તતા વારી. અરે જી૦ ૧૫
ઓધવજી ગીરધર. પિરબંદર.
શ્રાવકધર્મવિધિ પ્રકરણ–પંચાશક પહેલું.
(શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિ કૃત.) ૧ ચરમ તીર્થકર શ્રીવર્ધમાનસ્વામીને નમસ્કાર કરીને, સમ્યકત્વાદિક ભાવાર્થ સહિત શ્રાવકધર્મ સૂત્ર તથા ટીકાના આધારે સંક્ષિપ્ત સરલ વ્યાખ્યા યુકત રમૂવમર્યા મુજબ સંક્ષેપથી હું વર્ણવીશ. આદિ શબ્દથી શ્રાવકોગ્ય પાંચ અણુવ્રત, ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાવત હું વખાણુશા. શ્રાવકધર્મના અભ્યાસી હોઈ દશવિધ યતિધર્મનું પાલન કરવા લાયક થઈ શકે એ હેતુથી પ્રથમ શ્રાવકધર્મ પ્રકરણ કહીશ.
૨ અતિ તીવ્ર કર્મના વિનાશથી જે સાવધાન થઈ પોક હિતકારી જિનવચન યથાર્થ કપટ રહિતપણે સાંભળે છે તે અત્ર શ્રાવકધર્મવિચાર પ્રસ્તા પ્રધાન ઉત્કૃષ્ઠ શ્રાવક લેખાય છે. તેમાં પ્રથમ લક્ષણથી અને ફળથી સમ્યકત્વનું નિરૂપણ કરે છે.
૩ મિથ્યાત્વ મેહનીય કર્મના દળને ધ્ય, ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ થવાથી, સાકથિત જીવાદિક ની યથાર્થ શ્રદ્ધારૂપ સમ્યકત્વ પ્રકટે છે; એટલે તેમાં અસ આગ્રહે-દુરાગ્રહ રહેતો નથી અને શુષાદિક ગુણે અતિશય વધે છે. તે શુષાદિક ગુણોનેજ શાસ્ત્રકાર વખાણે છે.
૪ સદ્દબોધકારી ધર્મશાસ્ત્ર સાંભળવાની ભારે ઉતકંઠા, શત-ચારિત્ર લક્ષણ ધર્મ પ્રત્યે અત્યંત રાગ, અને યથાસમાધિ—પ્રસન્નતાપૂર્વક દેવગુરૂની સેવા ભક્તિ કરવામાં અતિ આદર સમકિત પ્રાપ્ત થયે થાય જ. ફકત અણુવ્રતાદિક વ્રતપ્રાપ્તિ માટે ભજના એટલે તે તો સમકિત પ્રાપ્ત થયે કદાચિત પ્રાપ્ત થાય અને થવા ન પણ થાય. તે ભજનાનું કારણ કહે છે.
૫ તે આ વાતની પ્રાપ્તિ તો સમકિત પ્રાપ્તિ યોગ્ય કર્મયોપશમની અપેક્ષાએ અધિકતર ચારિત્રમેહનીય કર્મના પશમથીજ થવા પામે છે. અર્થાત્ પરિણામ ભેદથી સમકિતપ્રાપ્તિના નિમિત્ત કર્મના લોપશમ માત્રથી વ્રતપ્રાપ્તિ થવા ન પામે, પણ તેથી અધિકાર ચારિત્રાહનીય કર્મના ક્ષેપશમ બળથી વતપ્રાપ્તિ થવા પામે. એજ વાતનું સમર્થન શાસ્ત્રકાર કરે છે,

Page #7

શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિ કૃત શ્રાવક ધર્મવિધિ પંચારાક. ૨૩ ૬ સમકિત પામ્યા પછી જ્ઞાનાવરણી વિગેરે કર્મોની બેથી નવ પાપમ સ્થિતિ ન્યૂન થયે છતે સંસારસાગર તરવાને નાવસમાન અણુવ્રતાદિક નિએ પ્રાપ્ત થાય છે. આયુષ્યવર્જિત મેહનીય પ્રમુખ સાતે કર્મોની પાપમની અસંખ્યાતમા ભાગે ન્યૂન એક કેડાડ સાગરોપમની સ્થિતિ ઉપરાંતની શેષ સઘળી કર્મસ્થિતિ યથાપ્રવૃત્તિકરણે કરી છવ ખપાવે. પછી અપૂર્વકરણે કરી ગ્રંથિભેદપૂર્વક જીવ સમકિત પામે. પછી ૨ થી ૯ પલ્યોપમ જેટલી બાકીની કર્મ સ્થિતિ અપાવ્યાથી અણુવ્રતાનો લાભ થાય, અને સંખ્યાત સાગરોપમ જેટલીચારિત્રમોહનીયની સ્થિતિ ખપાવ્યાથી ભાવથી મહાવ્રતોની પ્રાપ્તિ થઈ શકે. દ્રવ્યથી અણુવ્રત અને મહાવ્રતની પ્રાપ્તિ તે કર્મની સ્થિતિ વધારે હોવા છતાં પણ સંભવે છે. ( ટીકાકાર )
૭ પ્રાણાતિપાત વિરમણાદિક પાંચજ આશુતે જાણવા અને બીજા દિશિપરિમાણદિક એ મૂળગુણરૂપ અણુવ્રતોનાજ પુષ્ટિકારક ગુણવ્રત અને શિક્ષાવ્રત રૂપ ઉત્તરગુણ જાણવા. તેમાં પ્રથમ અણુવ્રતનું સ્વરૂપ જણાવવા શાસ્ત્રકાર કહે છે.
૮ સ્થલ પ્રાણવધથી વિરમવારૂપ પ્રથમ અણુવ્રત છે. તે પ્રાણવધ સંકપથી અને આરંભથી બે પ્રકારે થાય છે. તેમાં વધ કરવાની બુદ્ધિરૂપ સંકપ અને ખેતી પ્રમુખ આરંભ એ બંને રીતે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણવ્રત અંગીકાર કરનાર શ્રાવક થલ પ્રાણવધને પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક પરિહરે. આવશ્યક ચણિમાં સંકલ્પથી રથલ પ્રાણવધ વિરમણની પ્રતિજ્ઞા કહી અને આરંભથી રસ્થલ પ્રાણવધ વિગેરેની પ્રતિજ્ઞા કેમ કહી નહીં? ગૃહરથ આરંભ વજી ન શકે માટે. સંકલ્પથી તે તે આગમ રીતે લ પ્રાણવથી વિરમેજ. તેજ આગમત વધવર્જન વિધિ અને તેની ઉત્તર વિધિ દર્શાવતા સતા ગ્રંથકાર કહે છે. - ૯ ધર્મામા ગુરૂ સમીપે ધર્મોપદેશનું શ્રવણ કરી વૈરાગ ભીનો થયેલ શ્રાવક ચતુર્માસાદિક અપકાળ પચત કે લાંબા વખત જીવિતવ્ય પર્વત ઉપર મુજબ સ્થૂલ પ્રાણવધ વિરતિની પ્રતિજ્ઞા કરીને તેના પાંચ અતિચારો ભાવશુદ્ધિવ સમજીને તજે. તે પાંચ અતિચારો હવે જણાવે છે.
૧૦ કે ધાદિ પાઘવ દુષિત મનવાળે થઈ શ્રાવક પશુ કે મનુષ્યાદિકને વધ, બંધન, અંગદ, અતિ ભાર આરોપણ તથા ભાત પાણીનો અંતરાય નિહ ક ન કરે. ખાસ હેતુસર બંધાદિક કરતા છતાં સ દયાપણાથી તે અતિચાર નથી.
૧૧ બા આવતમાં કન્યા, ગે, ભૂમિ સંબંધી અસત્ય તથા થાપણ અને કૃટ સાક્ષી એમ સ્થૂલ મૃષાવાદથી વિરમવાનું સંક્ષેપથી પાંચ પ્રકારે જાણવું. એના પાંચ અતિચાર કહે છે.

Page #8

શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ.
૧૨ સા આળ ચઢાવવું, સ્વસ્ત્રી કે મિત્રાદિકની ગુહ્ય વાતા જાહેર " , વિરાવા કરવા માટે ઉપદેશ દેવા અને ખાટાં જરા જ કરવા. એ બધા અજાણુનાં કરે તો અતિચાર અને જે કરે તે વ્રત ભંગ થાય. હવે ત્રીજું આપુત્રત કહે છે.
૧૩ થલ અદત્તાદાન વિરમણ ગશ્ચિત્ત -લવણાદિક, અચિત્ત-સુવર્ણાદિક સધી એમ બે પ્રકારનું કહ્યું છે. તેમાં મિ-વ અલંકારાદિ યુક્ત પુત્ર પુત્રી સંબંધી અદત્તાદાન સમાશિત થયેલું જણવું. તેના પાંચ અતિચાર કહે છે.
૧૪ ચોરોએ ચોરી આણેલું કેશર પ્રમુખ લેવું, ચોરી કરાવવી, વિરૂદ્ધ રાજ્ય-સ્થાનમાં જવું, ખોટાં માન માપાં કરવાં, સારી નરસી વસ્તુને ભેળ સંભેળ કરે અને એવી હલકી મિશ્ર વધુ સારી કહી વેચવી. ત્રીજા વતની રક્ષા ઈછનારે એ અતિચારો વર્જવા જોઈએ. હવે ચોથા અણુવ્રતનું નિરૂપણ કરે છે.
૧પ ચતુર્થ અણુવ્રત મધ્યે આદારિક (મનુષ્ય અને પશુ સંબંધી) તથા વૈક્રિય (દેવ સંબંધી) તીવિધ પરસ્ત્રથી ને પરપુરૂષથી વિરવાનું કહ્યું છે તે સ્વદાર(ને વપતિ) સંતોષ-વ્રત લેખાય છે. આ વાના અતિચારો શાસ્ત્રકાર કહે છે.
૧૬ થોડા વખત માટે પિતે રાખેલી વેશ્યા તથા અન્ય ભાડે રાખેલી વેશ્યા કુલાંગના કે અનાથ સ્ત્રીનું સેવન, સ્ત્રી-પુરૂષ ચિન્હ શિવાયનાં સ્તન વદનાદિક અંગે અનંગ-કીડા કરવી, પર વિવાહ સંબંધ જોડી દેવા અને કામગ-શબ્દ, રૂપ, ગંધ, રા, સ્પર્શના સેવનમાં અત્યંત આસકિત કણ્વી. એ સર્વે અતિચારો યથાસંભવ સ્વદાર (ને સ્વપતિ) તો પીને વર્જવા ગ્ય છે. સ્ત્રીને પોતાની શેકયના વારના દિવસે સ્વપતિ અપરિગ્રહિત લેખાય, તેથી તેના વારને ઉલધી પતિને ભોગવતાં અતિચાર થાય અને બીક તો અતિકુમાદિકવડે અતિચાર થવા પામે છે. હવે પાંચમું વ્રત વખાણ છે.
૧૭ અડતું આરંભથી નિવાંવના ઇરછાપરિમાણ વ્રત, ચિત્ત-વિજ્ઞાન દિકને અનુસરે શ્વસ્વરૂચિ ને રિથતિ મુજબ બાદિક વસ્તુવિષયક હેઈ શકે છે—કરી શકાય છે. એના અતિચાર અનેક પ્રકારે કાચકારો કહે છે.
૧૮ ક્ષેત્રાદિ, રૂબ-સુવર્ણાદિ, ધન ધાન્યાદિ ક્રિપદ ચતુપદાતિ તથા કુપદ છે આ નશયનાદિક ધરબીનું જે પરમાણું કર્યું હોય તેને અનુક્રમે એક બીજા સાથે જોડી દેવાવ, બીને અમુક એ કેનથી સાંપી દેવાવડે, બાંધી મૂકવાવડે અથવા સાટું કરી મામાના ઘરે થાપી રાખવાડે, ગર્ભાધાન કરાવવા વડે તથા મતિપિત પર્યાયાંતર કરવા-કરાવવાવે. ઉલંઘન કરનાર વ્રતની સાપેક્ષતાથી અતિચાર દૂષણ લાગે તે યથાર્થ વ્રતની રક્ષા કરવા ઈચ્છનાર શ્રાવક વ.

Page #9

શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિ કૃત શ્રાવકધર્મવિધિ પંચાશક. ર૦૫ ૧૯ દિગે પર્વતાદિક ઉપર), ગે (વાવ-કુવાદિકમાં) અને તીરછું ( પૂર્વ પશ્ચિમ ઉત્તર દક્ષિણ દિશામાં) ચતુર્માસાદિક કાળની મર્યાદા બાંધી પરિમાણ કરેલા ક્ષેત્રની હદથી બહાર અધિક નહીં જવા સંબંધી નિયમ કરો તે પ્રથમ પત્ર કહેવાય છે.
૨૦ ઉગે નીચે કે તિરછુ જવા સંબંધી કરેલી હદનું ઉલ્લંઘન કરવું, કરેલી ક્ષેત્રમર્યાદાની બહારથી અમુક ચીજ અણાવવી, અને મુકરર કરેલી હદની બહાર કોઈ ચીજે મોકલાવવી તથા જરૂર પડતાં ક્ષેત્રવૃદ્ધિ કરવી ( અમુક દિશામાં રાધિક પ્રયાણ કરવાની છુટ લેવી) અને કોઈ વખત કઈ રીતે વ્યાકુળતા, પ્રમાદ કે મતિમંદતાથી કરેલ દિશિપરિમાણને વિસરી જવુંભૂલી જવું કે મેં પચાસ જે જન સુધી જવાનું રાખ્યું છે કે સેસ સુધીનું? (જવા પ્રસંગે એમ શંકા થયેલ હોય તો પચાસ જેજનથી અધિક જતાં અતિચાર ને સોથી અધિક જતાં વ્રતભંગ સમજે.) ઉપર મુજબ પાંચ અતિચાર સમજી સુ શ્રાવકે વાતશુદ્ધિ અર્થે તે અતિચારો વવા. અતિચાર રહિત વ્રતનું પાલન કરવું.
૨૧ ભજન અને કર્મ આશ્રી જેમાં નિયમ કરવાનું છે તે બીજા ગુણવ્રતમાં કંદમૂળાદિક ૩ર અનંતકાય અને ૨૨ પ્રકારના અભક્ષ્ય ભજન તજવાનો અને કર્મઆથી બર-નિર્દય-કઠેર કાર્ય–આરંભ તજવાનો સમાવેશ કરેલે સમજ.
રર શ્રાવકે મુખ્ય પણે નિર્દોષ આહાર અને નિર્દોષ વ્યાપાર-વ્યવસાય કરવો ઘટે. તેને આશ્રી અતિચારો કહે છે. સચિત્ત (સજીવ કંદ પ્રમુખ), સચિત્ત સંબંધિત (સચિત્ત વૃક્ષ ઉપર રહેલ ગુંદાદિ અથવા પાકાં ફળ પ્રમુખ), તથા અપકવ (અગ્નિથી નહીં પાકેલ), દુઃપકવ (નહીં જેવું પાકેલ) અને તુ9 ધાન્યનું ભક્ષણ શ્રાવકે વર્જવાનું છે. તેમજ કર્મથી અંગારકર્મ, વનકર્મ, ભાડીકમ, ડીકમ અને સારી (શાક) કર્મ પ્રમુખ મહા આરંભવાળા ૧૫ કર્માદાન વ્યાપાર પણ વર્જવાના છે. અનાભોગાદિક યોગે થાય તો અતિચારરૂપ પણ બે નિઃશંકપણે નકામા તેવા મહા આરંભવાળા પાપ વ્યાપાર કરે તે વ્રતભંગ થાય.
૨૩ પાસ પ્રોજન વગર નકામે આમા જેથી દંડાય તેનું નામ અનર્થદંડ. તેનાથી વિરમવા રૂપ ત્રીજું ગુણવ્રત કહેવાય છે. અપધ્યાન દઈ ચિન્તવન, પ્રમાદાચરણ ( મધ, વિષય, કષાય, નિદ્રા અને વિકથા લક્ષણ ), હિંસન ધર્મક-હિંસાકારક વસ્તુનું પ્રદાન તથા પાપ-ઉપદેશ રૂપ અનર્થદંડ ચાર પ્રકારે થાય છે. તે સારી રીતે સમજીને શ્રાવકે તેને તજવા જરૂર ખપ કર ઘટે છે.

Page #10

શ્રી જેન ધી પ્રકાશ. ૨૪ હમણા–તેવાં ઉત્તેજક વચન હાર્યાદિ, તથા મુખ નેત્રાદિકના | ', ની છ વનવારી શકે ન કરવી. રબંધ લગારનું નકામું ન આવવું. ' '' વાર પ્રમુખ રાજ કરી માગ્યા આપવા ડિ રાજ પુષ્ટિ થાય તે “ આપ
ધ - ઉપનિગની નામચી ગર જરૂરની વધારે પડતી કરવાથી તેથી થતી . . . તેથી ઉપરના અર્થ " પશે અતિચારો શ્રાવકે રામજીને જવા.
૨૫ પાપ વ્યાપાર તજવા એ ન પ (મન વચન કાયાના) વ્યાપારને આદરવરૂ૫ રામાયિક તે પ્રથમ શિક્ષાત્રતા જાણવું રાગ કેપથી દૂર થયેલા જીવને જે કિયામાં પ્રતિક્ષણ અનુપમ સુખદાયી અપૂર્વ જ્ઞાન દર્શન ચારિ પર્યાનો આત્મલાભ થવા પામે તે સામાયિક જાણવું. શ્રાવકે મન વચન કાયાથી પાપ વ્યાપાર કરવા કરાવવાનો નિષેધ અને સ્વાધ્યાય ધ્યાનાદિકને વાંકાર નિયમિત સમય સુધી સામાયિકમાં કરવાનું હોય છે. સામાયિક ભાવમાં વત તે શ્રાવક સાધુ સમાન કહે છે. - ર૬ આના અતિચાર-મન વચન કાયાનું દુપ્પણિધાન-પાપકર્મમાં પ્રવર્તાવવાનું સાવધાનતા પૂર્વક વર્જવું. સામાયિક અવશ્ય કરવાનું યાદ ન કરાય અથવા કહ્યું કે નહીં તે ભૂલી જવાય અને કરાય તે અનવસ્થિત ભાવે–ગ ધડા વગર કરાય તે અતિચારો પણ વ્રતધારી શ્રાવકે જરૂર વર્જવા.
૨૭ છઠ્ઠા દિગપરિમાણવ્રતમાં મહણ કરેલ દિશા પરિમાણને સંક્ષેપી દિવસે દેવ જરૂરનું પ્રમાણવા શું કરવું તે બીજું દેશાવગ કિ શિક્ષાવ્રત જાણવું તલબ કે છઠ્ઠાવ્રતના પ્રસંગે લાંબા વખત માટે કરેલ દિશા પ્રમાણને આ દેશમાં તમાં દિવસે દિવસે બની શકે તેટલું ટૂંકાવી દેતા રહી તેને અતિસાર રહિત વિકજનોએ પાળવાનું છે.
૨૮ આ દેશાવગાસિક ઘામાં નિયમિત ક્ષેત્રની બહેચ્છી કંઇ અણાવવાનું, આપણી પાસેથી કંઇક બાહેર કલવાનું, શબદ ભળાવી (સાદ કરી) બીજાને બેલાવી લેવાનું, ખારો ખાઈને કે પિતાનું રૂપ દેખાડીને પિતાનું છતાપણું નહેર કરી દૃષ્ટિ કરવા કરાવવાનું તેમને કાંકરો વિગેરે નાંખી ના નામે ચેતવી ધા કામ કરવાનું શ્રાવકે વર્જવાનું છે.
ર૯ આહાર અને શરીરરકારનો ત્યાગ. 'પ્રદાયનું પાલન તથા ૫ આરંભ જેવારૂપ પિષધ દેશથી તેમજ સર્વથી એ બે પ્રકારે થઈ શકે છે. દેશથી ધિમાં સામાયિકની સજના (કરે કે નહીં કરે) પણ સર્વથી પિમાં તે રામાયિક અવશ્ય કરવું જોઈએ, અન્યથા તેના ફળથી વંચિત રહેવાય. સર્વથી આહાર (વા) પધમાં ચેવિડાર ઉપવાસ કરવો ઘટે, દેશી હેમ તેમાં તિવિહાર ઉપવાસ, અંબિલ, નીવી કે એકાશન પ્રમુખ યથાશક્તિ તપ કરી શકાય.

Page #11

શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિ કૃત શ્રાવક ધર્મ વિધિ પંચાશક.
૨૦૭
એમ બાકીના ત્રણે પ્રકારના પિષધ પ્રસંગે પણ સમજી લેવું. આઠમ પાખી પ્રમુખ પર્વ નિધિ કરનારા શ્રાવક આહારનો સર્વથી કે દેશથી ત્યાગ કરે છે. બાકીના ત્રણ પ્રકારને પોષધ તો સર્વથીજ કરવામાં આવે છે. ચારે પ્રકારના દેશથી કે સર્વથી પિષધનું સ્વરૂપ સમજી ખપી જનેએ તેને યથાશક્તિ આદર કરે ઘટે છે.
૩૦ અપ્રતિલેખિત, પ્રતિલેખિત શય્યા-સંથારે; અપ્રમાજિત, દુપ્રમાર્જિત શમ્યા–સંથારે; અપ્રતિલેખિત દુપ્રતિલેખિત ઉચ્ચાર પાસવણ ભૂમિ તથા અપ્રમાજિત દુષ્પમાર્જિત ઉચ્ચાર પાવણ ભૂમિ-વાપરવાનું આ પ્રસ્તુત પિષધ વ્રતમાં વર્જવાનું છે. વળી ઉક્ત ચાર પ્રકારના પિષધ આગમ રીતે યથાવિધિ કરવામાં થતી ઉપેક્ષા પણ વર્જવાની છે. મતલ કે જયણાપૂર્વક સાવધાનતાથી પિષધ કરાશી શ્રાવકજને કરવી ઘટે છે. શય્યા સંથારે કે વસતિ–ભૂમિ જીવ રહિત પ્રથમ નજરે જોઈ તપાસી લેવી તે પ્રતિલેખિત, અને રજોહરણ ચરવળાદિકવડે તે જયણપૂર્વક સાફ કરી લેવી તે પ્રમાજિંત સમજવી. જેમ તેમ જયણ રહિત સંજાન્ત ચિત્તે નજરે જેવી ને સાફ કરવી તે પ્રતિખિત અને પ્રમાર્જિત સમજવી. એજ રીતે લઘુનીતિ ને વડીનીતિ માટેની ભૂમિ આશ્રી સમજવું.
૩ યુદ્ધ-ન્યાયપાર્જિત અને આધાક પ્રમુખ દેષ રહિત પ્રસ્તાચિત અથવા ક્ષેત્ર કાળ ઉચિત એવી અન્ન પાન વસ્ત્ર એવધ પ્રમુખ વસ્તુ સાધુજનોને આપવી તે શ્રાવકોગ્ય ચોથું શિક્ષાવ્રત જાવું. તેમાં બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય તથા સુદ આશ્રી શુદ્ધ સ્વવૃત્તિ અનુષ્ઠાનથી ઉપાર્જિત તે ન્યાયપાર્જિત દ્રવ્ય જાણવું. ખરા અવસરે જવા દેશ કા ઉચિત વસ્તુ સુપાત્રે આપવાથી મહા ઉપકારક થવા પામે છે, તેથી તે દ્રવ્ય અમૂલ્ય લેખી શકાય છે.
૩૨ સજીવ-પૃથ્વી પ્રમુખ ઉપર સ્થાપી રાખેલ, તથા સચિત્ત-ફળ પ્રમુખવડે ઢાંકેલ ભાત પાણી સાધુને આપવાથી, સાધુઉચિત ભિક્ષા સમય વિતાવી દેવાથી, ન દેવાની બુદ્ધિથી ચન્નાદિક પિતાની વસ્તુ પારકી કહેવી અને દેવાની બુદ્ધિથી પારકી વસ્તુ પિતાની કહેવી તેથી, તેમજ મત્સર ધરીને દાન દેવાથી–અતિચાર લાગે છે. એ પાંચ અતિચારો પ્રસ્તુત વ્રત સંબંધી યથાર્થ સમજીને વર્જવા.
૩૩ અખંડ વિરતિપરિણામથી ઉપર જણાવેલ સઘળા શુદ્ધ બારે તેમાં અતિચાર ન જ થાયથવા ન પડે. માટે જ તે સર્વત્ર વર્જવાનું કહ્યું છે. નિર્મળ પરિણામવાળા શાવકજને તો સ્વાભાવિક રીતે તે અતિચારોમાં પ્રવૃત્તિ ન કરે.
૩૪ ઉકત સમ્યકત્વ અમુકાતાદિકની પ્રાપ્તિના ઉપાય-અભ્યથાન, વિનય, પરફંડ મ અને સાધુ સેવનાદિક કહેલા છે.તથા અંગીકાર કરેલ સમ્યકત્વ વ્રતાદિકની નફાડ કરવાના ઉપાય હિતકારી કરઘાણસ્થાનનું સેવન, વગર કારણે પરઘરમાં પ્રવે

Page #12

શ્રી જેને ધર્મ પ્રકાશ. પરિહાર, કિડા-ધાળચટ્ટા અને વિકારભર્યા વચન બોલવાને ત્યાગ વિગેરે છે. તેડી પુકત ઉપાયવરે તે ત્રાદિકનું રક્ષણ કરવું. અને વિવિધ ( વચન કાયાથી)
છે ( કરવા કરાવી ને અનુમોદવાડ ) અથવા વિવિધ સુવિધે અથવા કવિધ કવિધ અથવા દાવધ વિવિધ યાદ દેવ યાકિન ને યથાસંભવ : ૧ શા-અંગીકરણ કરવું. સમ્યક બાર વતે સ્વીકાર્યા પછી તેનું સારાગાદિ કર્યા કરવું. અપ્રત્યાખ્યાત વિષયને પણ સ્થાશક્તિ જલારૂપ યના કરવી.તથા વિષય-સમ્યકત્વ ગત સંબંધી, જીવાજીવાદિ ારા સંબંધી અને સ્કૂલ સંકલ્પિત પ્રાણી આદિ સંબંધી સમજ. અહીં પ્રસ્તુત પ્રકરણમાં નહીં વર્ણવેલ હોય તે પણ આગમમાંથી બુદ્ધિવત એ જાણી લેવો. કુંભકારના ચક ભ્રામક દંડના કાન્ત. જેમ દંડથકી ચક્રબ્રમણ થાય છે તેમ આગમથી પૂર્વોક્ત સમ્યકત્વ વ્રતની પ્રાપ્તિ અને તેના રક્ષણાદિકના ઉપાયાદિકનું જ્ઞાન થાય છે.
હવે સમ્યકત્વ ને વ્રતધારી શ્રાવકને પરિણામની સ્થિરતા માટે જે કરવું જોઈએ તે સંબંધી ઉપદેશની પ્રસ્તાવનાથે કહે છે --
૩૫ સમ્યકત્વ યુક્ત ગ્રહણ કર્યાબાદ નવા પ્રકારે પ્રયત્ન કરવાથી અછત એ પણ વિરતિ પરિણામ થવા પામે છે, અને અશુભ કષાયાદિ કર્મની પ્રબળતાથી તથાવિધ પ્રયત્ન વગર છો પણ વિરતિ પરિણામ પડી જાય છે. તેની ખાત્રી વ્રત, વ્રતઉપદેશક ને વ્રતધારીની અવજ્ઞા અનાદર કે અવણ વાદ કરવાની વૃત્તિ ઉપરથી થઈ શકે છે. વિવિપરિણામના અભાવે વ્રત ગ્રહણ કેમ કરાય? એવી શંકાનું સમાધાન એ છે કે--અના ઉપરોધાદિકથી તેનો ભવ છે. એ રીતે દ્રવ્યથી સાધુ કે શ્રાવકોગ્ય વત ગ્રહ ના થયેલા સંભળાય છે.
પ્રસ્તાવિક ઉપદેશ નિમિત્તેજ શાસ્ત્રકાર કહે છે - ૩૬ શ્રાવકે ગ્રહણ કરેલાં સમ્યકત્વ અને આતેનું નિરંતર સ્મરણ અને માન કરવું. તથા તેથી વિપરીત એવા મિથ્યાત્વ અને પ્રાણાતિપાદિક પ્રત્યે અભાવ તેમજ તેથી નીપજતા જન્મમરણાદિક ભયંકર પરિણામ સંબંધી વિચાર કરતા રહેવું.
૩૭ પરમગુરૂ-તીર્થકર પ્રભુની ભક્તિ, સુસાધુ-મુમુલું જ ની સેવા તથા ચઢના-ઉપર ઉપરના ગુણસ્થાનની પ્રાપ્તિ નિમિત્ત એટલે સમ્યકત્વ પ્રાપ ધ ઇત
તે માટે અને તે પ્રાપ્ત થયે છત મહોત્ર માટે સદાય પ્રયત્ન કરો.
એમ ઉત્તરોત્તર ગુણ પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રયત્ન કરવાના ઉપરોકત ઉપદેશનું કરી દર્શાવવાવટે કહે છે કે
૩૮ એ રીતે ગ્રહણ કરેલ વ્રતનું નિત્ય સ્મરણ અને બહુમાન કસ્વરૂપ પિતાવ અતા પણ વ્રત પરિણામ પેદા થાય છે, અને પદા થયેલ ભાવ

Page #13

શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિ કૃત શ્રાવકધર્મવિધિ પંચાશક ૨૦૯ પરિણામ કદાપિ ઢીલા પડતા નથી. તેથી જ બુદ્ધિશાળી જનેએ નિત્ય મૃત્યાદિક પ્રયત્નમાં સદાય ઉધમ કરે. ઉકત થતા સંબંધી શેષ કર્તવ્ય (અવશિષ્ટ હકીકત) દર્શાવતા સંતા ગ્રંશકાર કહે છે-- - ૩૯ આ શ્રાવકમાં પ્રાર્થે આવતા અને ગુણવ્રત જીવિત પર્યત સેવવાના હોય છે. ફકત બાકી રહેલા શેક્ષાવ્રતે (પુનઃ પુનઃ અભ્યાસવા વ્ય હેવાથી) અપ કાળ સેવવાના હોય છે. તેમાં સામાયિક અને દેશાવગાસિક વારંવાર ઉચ્ચારાય છે અને પિષધ તથા અતિથિસંવિભાગ નિયત દિવસે કરાય છે. સાધુના મહાવ્રતો તે કાયમને માટે જ હોય છે. ખારે પ્રકારને શ્રાવકધર્મ કહ્યું તે લેખનાને કહેવાનો અવસર આવવાથી તે વિષે શાસ્ત્રકાર કહે છે કે
૪૦ અંતે—વિતાવ્યના અંત વખતે અનશન પૂર્વક સંલેખના નામની કિયા શ્રાવકને અવશ્ય કરવાની હતી નથી; કેમકે તથાવિધ પરિણામવાળે કઈક શ્રાવક પ્રવૃન્યા-દીક્ષા આદરે છે તે કરે છે. તેથી સંલેખના સંબંધી હકીકત આ ટ્રેક પ્રકરણમાં કહી નથી. અતઃ શ્રાવકધર્મને લગતી ઉપર જણાવેલી હકીકત ઉપરાંત બાકીનો વિધિવિશેષ હવે કહીએ છીએ.
૪૧ શાક તેવા ગામ નગરાદિકમાં જ વસવું કે જ્યાં સાધુજનેનું આવાગમન થતું હોય, વળી જેમાં જિનમંદિરે હોય અને બીજા સાધમજને પણ વસતા હોય. એવા સ્થાનમાં નિવાસ કરતાં શું ફળ થાય ? તે કહે છે કે સદૂગુણોની વૃદ્ધિ થાય. શી રીતે ? તે કહે છે–નિઃશંક ભાવથી સાધુઓને વાંદવાથી પાપનાશે અને પ્રાસુક (નિર્દોષ) આહાર પાણી આપવાથી કર્મની નિર્જર (કમ– ક્ષય) થાય, તેમજ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રની રક્ષા અને પુષ્ટિ થાય, તેમજ મિથ્યાત્વકુમતિનો નાશ અને રામ્યકત્વની વિશુદ્ધિ થાય વિગેરે. હવે એવા ગામ નગરાદિકમાં નિવાસ કરી રહેનાર શ્રાવકનું દિનકૃય (કર્તવ્ય) શાસ્ત્રકાર વખાણે છે:--
કર- ૪૩ પચ પર નમસ્કાર નવકારના સ્મરણપૂર્વક જગવું, પછી હું શ્રાવક છું, અમુક વ્રત નિયમ આદરેલાં છે વિગેરે સંભારવું, પછી લઘુ-વડી કારૂપ દેતા ટાળી શુદ્ધિ સાચવી સમાધિપૂર્વક ચિત્યવંદનાદિક ભાવઅનુષ્ઠાન અને વિધિપૂર્વક પચચાણ કરવું. પછી દેરાસરે જવું અને પાંચ અભિગમ સાચવી, વિધિપૂર્વક તેમાં પ્રવેશ કરો. અને પુષ્પમાળાદિકવડે પ્રભુપૂજા કરી, પ્રસિદ્ધ વિધિથી ચૈત્યવંદન કરવું. પછી ગુરૂ સમીપે (પ્રથમ પોતે ઘરે ઘારેલું પચ્ચખાણ કરે. પછી શાસ્ત્ર વ્યાખ્યાન સાંભળવું કે જેથી સક્રિયામાં રૂચિ-પ્રીતિ થવાના હેતુરૂપ સદ્દબોધ થાય. પછી સાધુજનોને શરીરના આરોગ્ય તથા સંયમમાં નિરાબાધતા સંબંધી પૃચ્છા નમ્ર ભાવે કરવી. તેમજ તેમને ઉચિત આષધ ભેજ હાર પાણી પ્રમુખ નિઃસ્વાર્થ ભાવે આપવાને વિવેક કરવો. એ રીતે સ્વઉચિત કર્તાબા વપૂર્વક કરવું

Page #14

૨૧૦
શ્રી જૈનધર્મ કા. ૪૪-૪૫ પછી શ્રાવક ને દરવેલ પંદર કર્માદાનને તજી, નિર્દીપપ્રાય - જીવિકા નિમિત્ત વ્યવસાય કરે, નહીં તો ધર્મહાનિ અને શાસનહીલના ઘાય. પછી અવની પ્રકૃતિને માફક આવે એવું સાદું ને સાત્વિક ભજન કરે. પછી યથાશકિત (ડીસહિતં વિગેરે) પ ણ સાવધાનપણે કરે. પછી અવસરે દેરાસરે જાય અને સાધુ સમીપે શા સાંભળે અથવા જ્યાં પ્રાયે આગમવ્યાખ્યાન થતું હોય પયગૃહે જઈ સાધુ પાસે શાસ્ત્ર શ્રવણ કરે. પછી સાંજે-સંધ્યા સમયે યથાયોગ્ય પ્રભુ પૂજા-ભક્તિ અને ચૈત્યવંદન કરી, ગુરૂ સમીપે આવી વંદન-નમસ્કાર પૂર્વક સામાયિકાદિક પડું આવશ્યકકારણું પ્રમાદ રહિત કરે. પછી વૈયાવચ્ચદિક કરવાવડે થાકેલા અને તે થાક દૂર કરવા ઈચ્છતા એવા સાધુજનની કે તથાવિધ શ્રાવકાદિકની વિશ્રામણ-ભક્તિ કરવી અને નવકાર મહામંત્રનું દાન સ્વાધ્યાય પ્રમુખ પિતાની યોગ્યતા મુજબ ધર્મવ્યાપાર કરવો. પછી પિતાને ઘરે જવું અને ત્યાં દેવ, ગુરૂ, ધર્માચાર્ય તથા બીજા ધર્મોપકારી જનોનાં ગુણોનું મનમાં સ્મરણ કરીને તેમજ વ્રત નિયમે યાદ કરીને વિધિપૂર્વક શયન કરવું.
- ૪ રાત્રીએ સ્ત્રી પરિગરૂપ મૈથુનનો ત્યાગ કરે. તેમાં બળાત્કારે પ્રવૃત્તિ કરાવનાર સ્ત્રી પુરૂષદાદિ મેહનીયમની નિંદા કરવી અને કલેવરનું સ્વરૂપ મનમાં ચિત્તવવું. તથા અબ્રહ્મ-મૈથુનથી સર્વથા વિરમેલા સુસાધુજનો પ્રત્યે અંતરંગ પ્રીતિલક્ષણ બહુમાન ધારણ કરવું.
૪૭ પછી નિદ્રા ટાળી જાગ્રત થયેલા શ્રાવકે કર્મ અને ચેતન પરિણામદિક સૂક્ષ્મ પદાર્થોમાં ચિત્ત સ્થાપવું અથવા સંસારનું સ્વરૂપ સારી રીતે ચિત્તવવું અથવા ખેતીપ્રમુખ કે બીજા કલેશને શમાવવા સમર્થ થાય તેવા વિચારો કરવા.
૪૮ તથા ક્ષણે ક્ષણે થતી વયહાનિને પ્રાણીવાદિક વિપરીત આચરણને, ફળ-પરિણામને, આત્મકલ્યાણ સાધી લેવા માટે મનુષ્ય જન્માદિક અમૂલ્ય તક મળી છે તેને લાભ લઈ લેવાને, અપાર સંસાર સાગર મધ્યે બેટ સમાન જિનગમની પ્રાપ્તિનો તથા શ્રત ચારિત્ર લક્ષણ ધર્મના આલેક પાક સંબંધી વિવિધ ગુણઉપગાર અને ફળરૂપમાદિકનો સારી રીતે વિચાર કરવામાં ચિત્તને જોડવું.
૪૯ રાગાદિક બાધક દોષ નિવારક ભાવના ભાવવાથી અને ધર્માચાર્ય પ્રયત્નશીલ સાધુઓના માકપાદિ વિહારસંબંધી શાન વિચારણાથી અજરામર પદદાયક સંવેગ-વૈરાગ્ય ઉપજે છે.
૫૦ પ્રાંતમાં કહેવાનું કે-નવકાર મહામના મરણ પૂર્વક જગવું. ન્યાદિક વિધિ અનુષ્ઠાન જે ઉપર કહેલ છે તે પ્રમાણે નિરંતર કરનાર શ્રાવકને સંસારભિમાનો અંત કરવામાં અમેઘ-અકસીર ઉપાયરૂપ સર્વવિરતિ ચારિત્રના પરિણામ તે ભવમાં કે પછીના બવમાં અવશ્ય પેદા થાય છે.– ૮ :- (સ. ક. વિ.)

Page #15

શ્રી હિતશિફાના રસનું રહસ્ય.
૨૧૧
श्री हितशिक्षाना रास, रहस्य.
(અનુસંધાન–પૃષ્ઠ ૧૦૫ થી) ઉત્તમ મનુષ્ય પોતાની પુખ્ત વય થાય એટલે યોગ્ય ઉમરમાં આવેલા પુત્રને માથે ઘરનો ભાર મૂકી દઈને પોતે છુટા થાય. તેમાં પિતાને વધારે પુત્ર હેય તો જેમ પ્રસેનજિત રાજાએ પોતાના સે પુત્રોમાંથી પરીક્ષા કરીને શ્રેણિક રાજાને રાજ્ય આપ્યું એમ યોગ્ય પુત્રને માથે ઘરને ભાર મૂકે.
પ્રસેનજિત રાજાએ એ પુત્રોમાં બુદ્ધિશાળી વિશેષ કોણ છે? તેની પરીક્ષા કરવા માટે એક મોટા ઓરડામાં બધાને પૂર્યા. અંદર મીઠાઈ ભરીને કેડિઓ મૂકયા અને પાણી ભરી ઉપરથી બંધ કરીને માટીના ઘડાઓ મૂકયા.
તે સાથે કહ્યું કે આ કંડીઆના ઢાંકણા ઉઘાડીને મીઠાઈ ખાશે નહીં અને ભુખ્યા રહેશો નહીં, તેમજ આ ઘડા ઉપરથી ઉઘાડશે નહીં અને તરસ્યા રહેશો નહીં” આ પ્રમાણે આજ્ઞા કરી. રાજપુર ડીવાર તે આનંદથી ફર્યાહર્યા, વાત કરી, એવામાં સુધા લાગી. કર્તા કહે છે કે –
નિત્ય નરણું ને જે ભુખ્યું, ઠામ ન મૂકે છે; મિડું વહેલું માગશે, પાપી વળગ્યું પટ. ૧ રૂધિર માંસ બળ બુદ્ધિ ગઈ. કાયા તેહજ જ્ઞાન;
એક સુધા આગે આવતાં, ગઈ લજજો ગયું માન. ૨ “ આ પેટ રોજ સવારે નરણું થાય છે ને ભવોભવમાં ભુખ્યું ઠંયાજ કરે છે. આપા ઠેકાણે ઠેઠ સુધી છેડતું નથી. આ પાપી પેટ જે આપણને વળગેલું છે તે મોડું વહેલું પણ માગવાનું જ છે. (માવ્યા વિના રહે તેમ નથી.) ૧”
“પ્રાણીને ત્યારે સુધા લાગે છે ત્યારે રૂધિર, માંસ સુકાય છે, બળ ને બુદ્ધિ નાશ પામે છે. એક શરીર સંબંધી જ–તેને ખોરાક આપવા સંબંધી જ્ઞાન રહે છે. છેવટે લાજ ને માન બધું જાય છે- છેડવું પડે છે, અને માગીને કે બીજી રીતે પણ ખેરાક મેળવવો પડે છે. ”
રાજપુને ભુખ્યા તે બહુ થયા પણ પિતાશ્રીની આજ્ઞા પ્રમાણે જ્યારે કંડી છાડવા નહીં ત્યારે ખાવું શી રીતે ? બહુ મુંઝાણા, એટલે શ્રેણિકકુમાર બુદ્ધિશાળી છેઆથી તેમાં બુદ્ધિ આપી કે મુંબા છે શા માટે? આ કરંડીઆની નીચે લુગડાં પાથરી ને પછી તેને ખુબ ખંખેર, ઢળે, એટલે અંદરની મીઠાઇનો ભૂકો થઈ જઈને નીચે ખરવા માંડશે, તે ખાઓ ને સુધા શાંત કરે.”રાજપુએ તે પ્રમાણે કર્યું એટલે મીઠાઈન' ભુકાના ઢગલા થયા, એ

Page #16

૧૨
શ્રી જૈનમ પ્રકાશ.
નિરાંતે ખાધું, પછી તૃષા લાગી એટલે પાછા મુંઝાણા. ઘાના મેડા છોડ્યા
વાય પાણી શી રીતે પીવું? શ્રેણિકે બુદ્ધિ આપી કે “જુઓ ! આ પાણીના હા કાવ્યો છે. તેમાંથી પાણી ગમે છે. તમે તેને ફરનાં વસ્ત્ર વીંટાળો. તે ભીંજાઈ ય એટલે તેને નીરવી નીચવીને પીવો. રાજપુત્રએ તે રીતે તૃપા દૂર કરી. એક કવિએ કહ્યું છે કે
यस्य बुद्भिवलं तस्य, निर्बुद्धश्च कुनौ बलम् ।।
बने सिंहो मदोन्मत्तः, शशकेन निपातितः ॥१॥ જેની બુદ્ધિ તેજ બળ, નિબુદ્વિવું ગમે તેટલું બળ હોય તો પણ શા કામનું ? જુઓ ! વનમાં રહેલા મદમત્ત સિંહને ક સરલા માત્ર બુદ્ધિ કેળવીને કુવામાં નાખી દીધો.'
આ કથા પંચતંત્રમાં આવે છે. તેનો સાર એ છે કે- એક વનમાં એક સિંહ બહુ મદોન્મત્ત થયો હતો. તેથી ઘણા જીવોને હેરાન કરતો હતા. એટલે બધા જીવોની અરજ ઉપરથી એક સસલાએ બુદ્ધિ કેળવીને પેલા સિંહને કહ્યું કે અહીં બીજે સિંહ આવ્યું છે.” એટલે સિંહ કહે-ક્યાં છે, બતાવ.” સસલે કહે-“ચાલ, બતાવું. પછી એક કુવા પાસે લઈ જઈને કહ્યું કે- તમારા ભયથી આ કુવામાં સંતાઈ ગયે છે, જુઓ.” સિંહે કુવામાં જોયું તે પિતાનો પડછાયો દીઠે. તેને બીજે સિંહ માની તેની સામે તાકિ કર્યો; એટલે કુવામાંથી તેજ પડઘો પડ્યો. એમ વધારે તાલુકા થતાં તેને મારવાને ઈચ્છાથી સિંહ કુવામાં કુદી પડ્યો. અને પ્રાંતે તેમાં મરણ પામ્યા. આ પ્રમાણે એક સસલાની બુદ્ધિથી ઘણા પ્રાણીઓને સુખ થઈ ગયું. '
અહીં રાંધ્યાકાળે કરીનજિત રાજાએ એરડો ઉઘાડ્યો, અને “ભુખ્યા રહ્યા કે ખાધું ?' એમ પૂછ્યું, એટલે દરોએ કહ્યું કે-“આ શ્રેણિકની બુદ્ધિથી અમે સાએ ખાધુએ ખરું ને પાણી પીધું. રાજાએ હકીકત પૂછતાં બધી હકીકત કહી બતાવી. રાજ શેણિકની બુદ્ધિથી પ્રસન્ન થયા, પણ બીજાઓ તેની ઈર્ષ્યા કરે, એટલા માટે તેના વખાણ ન કરતાં ઉલટો વખોડ્યો કે- એમ ખંખેરીને તે ખવાતું હશે? '
અન્યદા બધા પુત્રોને એક સાથે જમવા બેસાડ્યા અને સોનાના થાળમાં ખાર ખાંડ ને ધી પીરસ્યા. પછી શા તેને મેળવીને ખાવા લાગ્યા, એટલે શીકારી કુ ને તેની ઉપર છેડી મૂકયા. સા થાળ મૂકી મૂકીને ભાગી ગયા. શ્રેણિકે તા દંડક થાળમાંથી એકેક કાળીઓ ભરીને તે પાળ કુતરાઓ તરફ ફેંકવા માંડ્યો; એટલે કુતરાઓ તેની નજીક ન આવ્યા અને પોતે ધરાઈ ગયે. પ્રસેનજિત રાજ તેની બુદ્ધિથી બહુ પ્રસન્ન થયા. પછી એ અવસરે પોતાનું મુખ્ય રાજય . બીજા પર જુદા જુદા દેશ આઝ અને પિતે

Page #17

શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
૨૧૩
ચારિત્ર લઈને સર્વ કલેશથી છુટા થઈ ગયા.
કર્તા કહે છે કે-“ ઉત્તમ પુરૂષ તો એ રીતે જેમ સાપ કાંચળી તજી દે તેમ અવસરે સર્વ તજી દેયજ છે, મૂખે જનજ તેમાં ને તેમાં– ભોગવિલાસમાં વળગી રહે છે અને પછી જેમ માખી પગ ઘસે છે તેમ અંતે હાથ ઘસે છે. આ પ્રાણીનું આયુષ્ય અંજળીમાં રાખેલા પાણી જેવું નિરંતર ફકતું-ઓછું થતું જાય છે. લક્ષમી હાથીના કાન જેવી ચપળ છે, એક
સ્થાને રહેતી નથી, અને વન તો નદીનું પૂર વહેતું જાય તેમ શીધ્ર ચાલ્યું જાય છે, તેથી સુ જનોએ સાન રાખીને ચેતવું જોઈએ. જે પ્રાણી સમયે ચેતતા નથી અને પાક સાધતા નથી તે પોતાના બંને ભવનો–આ ભવને ને આગામી ભવને વિનાશ કરે છે. અને તેનું આયુષ્ય ફોગટ વહી જાય છે. ” આ પ્રમાણે સમજીને પ્રસેનજિત રાજાએ રાજવ, રમણી અને : બધા સુખભેગ છાંડ્યા અને રાજ્ય શ્રેણિક કુમારને આપી પિતે સંયમના યોગને સા. આવા શાસ્ત્રના ભેદને--પિતાના કર્તા બને તેજ: જાણી શકે છે. કે જે પંડિતાના ચરણ એવે છે. ઋષભદાસ કહે છે કે- આ શીખામણ હિતશિક્ષા સાંભળતાં પણ સુખ ઉપજાવે તેવી છે?
- હવે કર્તા કહે છે કે- જે પિતા પુત્રનું ઉચિત ઉપર કહ્યા પ્રમાણે સાચવે છે તે સુખી થાય છે. તદુપરાંત બહેનનું, ભેજાઇનું, પિતાની સ્ત્રીનું ઈત્યાદિના ઉચિત પણ સાચવવા ગ્ય છે. પોતાના ઘરનો ભાર પણ પુત્રવધુઓની પરીક્ષા કરીને જે એગ્ય હોય તેને સોંપવા ગ્ય છે. ધના શેઠે જેમ પુત્રવધુ આશ્રી પરીક્ષા કરી અને પછી ઘરનું કામ યોગ્યતા પ્રમાણે સોંપી દીધું તેમ બીજાઓએ પણ કરવા યેચ છે.
ધનાશેઠને ચાર પુત્રવધુઓ હતી. તેમાંથી કોને ઘરનો ભાર પવા ગ્ય છે તેને નિયત કરવા માટે એક દિવસ તેણે પોતાના કુટુંબને જમવા નોત. એની સારી રીતે ભકિત કર્યા પછી તેમની સમક્ષ પોતાની ચારે વહુઓને બોલાવીને ધનાછેડે પાંચ પાંચ શાળના દાણા આપ્યા અને કહ્યું કે- આ કણ જાળવી રાખો અને હું મારું ત્યારે મને પાછા આપ.” ચારે વહુ પાંચ પાંચ કાં લઈ પિતાને સ્થાને જવા ચાલી. માર્ગમાં મોટી વહુએ વિચાર કર્યો કે-ઘરડા થાય ત્યારે એકલ ય એમ કહે છે તે છે હું નથી. કહ્યું છે કે
દાંત બનીશ પારસી ગયા, નયણે દીધા દાય; કાને માંડ્યા રૂસણાં, મા જબ જોબન રાય. ડુંગર પર હું ભમી. વન વન જાઉં માય;

Page #18

૨૧૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. જ એક ન પાઈએ. જેણે જોબન ધીર થાય. ૨ આણંદ કહે પરમાણંદ, નર નમીએ તું કાય; જેણે વાટે બન ગયું. પગલાં નિહાળે ત્યાંય. ૩ આવી સહાગણ લાકડી, હમ તુમ એ પીયાર; જે કુકથા સે ચલ ગયા, તુમ શિર દીના ભાર ! આવી સહાગણ લાકડી, તુઝવિણ આગળ શુન્ય; જે દહાડા તુજ વિણ ગયા, તે વાસરમુજ ધન્ય. ૫ જરા ધુતારી બણી. ધિયા દેશ વિદેશ વિણ પાણ વિણ પથ્થર, ઉજવળ કીધા કે. દા
ત્યારે કેશ ધોળા થાય છે ત્યારે જરા આવે છે ને વન જાય છે, તે સાથે ગતિ, મતિ, બળ અને જ્ઞાન પણ ઓછું થાય છે, અને સાન ને વાન બને જાય છે. તે વખતે પ્રાયે ઘરે બેસી રહેવું પડે છે. લોકે–બાળકો હાંસી કરે છે, પ્રાય કે તેનું કેણ માનતું નથી. અને હાથ પગ તેમજ માથું ધ્રુજે છે. આ પ્રમાણેના જરાના બધા લક્ષણ મારા સાસરામાં પણ આવ્યા છે. જુઓ ! આખું કુટુંબ તેડાવી મેટું ડાળ કરીને બધાની સમક્ષ પાંચ પાંચ કણ જાળવી રાખવા આપ્યા. આપણા ઘરમાં તે શાળની કોઠીઓ ભરી છે, જ્યારે માગશે ત્યારે તેમાંથી લઈને આપશું. આ કેણ જાળવી રાખે?” આમ વિચારી તેણીએ તે દાણું નાખી દીધા.
હવે બીજી વધુ માર્ગે જતાં વિચારે છે કે-હેત કરીને આ પાંચ દાણા જાળવવા આપ્યા છે, પણ એને જાળવી રાખે? જ્યારે માગશે ત્યારે દેવાના ક્યાં નથી ? પરંતુ વડીલના આપેલા દાણા નાખી ન દેવાય.” એમ વિચારી ફેલીને ખાઈ ગઈ.
ત્રીજી વહુએ વિચાર્યું કે-ગમે તે કારણથી સાસરાએ જાળવવા માટે આપણને પાંચ દાણા આપ્યા છે તે જાળવી રાખવાની આપણી ફરજ છે. એમ વિચારીને તેણે સ્થાનમાં જઈ ઘરેરાના ડાબલામાં મૂકી છાંડ્યા.
ચોથી વહુ બહુ ડાહી હતી તેણે વિચાર્યું કે- સાસરાજીએ આપેલ દાણાની આપણે વૃદ્ધિ કરવી જોઈએ. એમ વિચારી તેણીએ તે દાણા પિતાને પિયર મોકલી પિતાના ભાઇને કહેવરાવ્યું કે આ પાંચ દાણા એક દે ક્યારે કરીને તેમાં વાવ, પેલેવજેટલા થાય તેટલા બીજે વર્ષો વાવજે, એમ હું પાછા ન મંગાવું ત્યાં સુધી કર્યા કરજે.” તેના ભાઈએ તે પ્રમાણે કર્યું, એટલે કે વર્ષે અર્ધી પાલી થયા, બીજે
૧ ઔષધી-૮ડી બુટી ૨ દિવા

Page #19

શ્રી હિતશિક્ષાના રાનનું રહસ્ય.
૨૧૫
વર્ષ આડ દસ પાણી થયા, ત્રીજે વર્ષે તેથી વધ્યા ચાથે વર્ષે તેથી વધ્યા, અને પાંચમે વર્ષ તા કાઠાર ભરાણી. એણે પોતાની બહેનને દરવર્ષે ખબર આપ્યા કર્યા.
અહીં પાંચ વર્ષ પૂરા થયા પછી ધનાશેઠે કુટુંબને બાલાવી તેની સમક્ષ પોતાની ચારે વહુ પાસે પાંચ પાંચ દાણા આપેલા મળ્યા. પહેલી વહુએ ઘરમાં ઉંડા હતા તેમાંથી લઈને આપ્યા. સાસરાએ કહ્યું કે આ મારા આપેલા દાણા નથી.' પછી બહુ આગ્રહથી સાગન દઇને પૂછ્યું ત્યારે તેણે કમુલ કર્યુ કે--આ એ દાણા નથી. ’ શેઠે પૂછ્યું કે- મારા દાણાનું શું કર્યું હતું ?' વહુએ ફેંકી દીધાનું કહ્યું એટલે શેઠને દુઃખ લાગ્યુ, તે ખીજ્યા અને તેને ઘરમાંથી ફેકી દેવાનુ -કચરા કાઢવાનું કામ સોંપ્યું.
પછી બીજી વહુને તેડાવી. તેની પાસે દાણા માગ્યા. તેણે નવા લાવીને દીધા. શેઠે કહ્યું-આ મારા દાણા નહીં.' એટલે તે તરતજ માની ગઈ કે તે દાણા તેા હું ખાઇ ગઈ હતી.’ એટલે શેઠ તેના પર પણ ખીાણા તે ખરા, પણુ પહેલી વડુ કરતાં તેને સારી માનીને તેને ખાવાનું-રાંધવાનું રસોડાનુ કામ સોંપ્યુ
પછી ત્રીજી વહુને લાવી. તેણે ઘરેણાના ડાબલામાંથી લાવી ગાંઠ છેડીને આપ્યા. શેઠે તેને વખાણી અને ઘરની તમામ વસ્તુ જાળવી રાખવાનુ` કામ તેને સાંખ્યુ.
પછી ચાથી વહુને લાવી ને દાણા માગ્યા. તેણે કહ્યું કે-એ દાણા એમ ન આવે, તેને માટે તે ગાડાં મેલા. ' એટલે શેઠે ગાડાં મેાકલીને મંગાવ્યા. તે વહુના ઘણા વખાણ કર્યા અને ઘરની કુલ માલેક તેને બનાવી.
પાંચ દાણા
આ કથા શ્રી એઘનિયુતિમાં છે. ત્યાં શ્રી જિનેશ્વરે આ કથા કહીને શિષ્યને ઉપદેશ આપ્ય! છે. તેને ઉપનય આ પ્રમાણે છે- શેડને સ્થાને ગુરૂ સમજવા. કુટુંબ સ્થાને શ્રી સંઘ સનજવા. વહુને સ્થાને શિષ્ય જાણવા અને તે પાંચ મહાવ્રત સમજવા. તે પાંચ મહાવ્રતાને જેણે વધાર્યા તે ગીતા થયા. જેણે જાળવી રાખ્યા તે શુદ્ધ મુનિ-સ્થવીરાદિ જાણવા. જે ખાઈ ગયા તેને વેષધારી યતિ જેવા સમજવા, કારણ કે તેણે માત્ર ખાવા માટેજ મુર્તિના વેષ રાખેલા હોય છે. જેણે દાણા નાખી દીધા તે મહાવ્રત તજીને પડીત થઇ ગયેલા સમજવા. તેવા જીવા સંસારમાં અત્યંત દુઃખી થાય છે.' પેલી ચાર વડુમાં નાખી દેનારી તે ઉઝીયા, ખાઈ ગઈ તે ભક્ષિતા, રાખી મૂકયા તે રક્ષેતા અને વધાર્યો તે હિણી સમજવી. ચેથી વહુતુલ્ય આચાર્ય મહારાજ સમજવા કે જે ગચ્છમાં વૃદ્ધિ કરે છે. આ દષ્ટાંત લક્ષમાં લઇને ઉત્તમ જનોએ ચાથી વહુ જેવું વર્તન રાખવું અને ઘરને ભાર ધના શેડની જેમ પરીક્ષા કરીને યાગ્યને સોંપવા. અપૂર્ણ.

Page #20

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
શોર. (પ્રકાર છે. ૨. ઓધવજીભાઈ ગીરધર–પોરબંદર) પ્રક. ૧-જીવ ગતિ જાતિ નામકર્મ તો એમ સમયે બાંધે છે અને તેમાં - જુદા જુદા અધ્યવસાયને લઈને જુદી જુદી ગતિ નિ બંધાય છે, અને ધરાવના આ યુગને બંધ તો એક વાર થાય છે. તો તે પર્વે બંધાયેલ જુદી જુદી જાતિમાંથી કઇ ગતિનું આયુ બાંધ? અને બાંધેલ જુદાં જુદાં ગતિ જાતિ નામકર્મ કઈ રીતે ભગવે?
ઉત્તર-પ્રાયે આખા ભવમાં જે ગતિપ્રાયોગ્ય બધા પ્રવૃત્તિ કરી હોય તે ગતિનું જ આયુષ્ય બંધાય છે, કવચિત તેમાં ફેર પણ પડે છે. એટલે આ મુબંધ વખતે જેવા આત્માના પરિણામ (અધ્યવસાય) થાય તેવા બંધ પડે છે. સત્તામાં અશુભ પ્રવૃતિઓના દળ વધારે હોય તો નરકને તિર્યંચ ગતિનું આયુ બંધાય છે, ને શુભ પ્રવૃતિઓના દળ વધારે હોય તો મનુષ્ય ને દેવગતિનું આયુષ્ય બંધાય છે.
બાંધેલી પ્રકૃતિઓને અબાધા કાળ પૂર્ણ થાય ત્યારપછી તે ઉદયમાં આવે ત્યારે જે ગતિમાં હોય તો પ્રકૃતિ વિપાકઉદયમાં આવે અને બીજી પ્રકૃતિ તેમાં અંકમીને ઉદય આવે અથવા પ્રદેશઉદય આવીને ખરી જાય. આ સંબંધની વધારે હકીકત કર્મગ્રંથ, કર્મ પ્રકૃતિ, પંચસંગ્રહાદિ થી સમજવા ગ્ય છે.
પ્રશ્ન ર- મન:પર્યવજ્ઞાની અતીત અને અનાગત કાળ આશ્રી પોપમના અસંખ્યાતા ભાગની હકીકત જાણી શકે એમ કહ્યું છે. તો અતીત કાળે વિચારીને મૂકી દીધેલી મનોવણ શું હજુ સુધી તે રૂપે રહી હોય તેથી જાણે? અને જે કદિ રહી હોય તે પણ આ વર્ગણ કેણે વિચારીને મૂકેલી છે તે શી રીતે જાણ? અનાગતકાળને માટે તે હજુ મને વગણ ગ્રહણ કરી નથી તે તેને શી રીતે જાણે?
ઉત્તર-મનઃપય વસાની અપ્રમત્ત મુનિ મહારાજ હોય છે. તેઓ જ્ઞાનના બળથી અનુમાન વડે મનવાળી પ્રાણીને જોઈને આગળ પાછળની હકીકત જાણી શકે છે, તેમના જ્ઞાનની નિર્મળા બટ હોય છે અને તેનું ક્ષેત્ર કહે છે હું છે. બાકી મનોવ
હા તો વિચારીને મૂક્યા પછી તે રૂપે રહેતી નથી અને તે જોઈને જણવાનું પણ નથી. અનાગત કાળ માટે પણ એમ જ સમજવાનું છે. વર્તમાન કાળ - શ્રી પણ મનપણે પ્રાણ કરીને વિચારાતી મનોવેગવાને તેને અનુમાનજ બાવવું પડે છે, તેમાં કાંઈ વિચારના અક્ષરો લખેલા હોતા નથી કે જે વાંચી
છે. તેમનું કરેલું અનુમાન સત્ય પડે છે એજ જ્ઞાનબા છે, અતીત અનાજ કાઇ માટે પણ તે રીતે સમજવું.
આ સંબંધમાં રાનપંચમીના દેવમાં મનઃ ય વ કાનના રવ; પસૂચક

Page #21

પ્રશ્નોત્તર.
૨૧૭
જે એ ગાથાઓ છે તે પ્રશ્નકારે લખી છૅ. તેમાં તે વર્તમાનકાળ આશ્રીનેજ એને વિષય બતાવેલ છે. અતીત અનાગત કાળ આશ્રી તે ગાયાએમાં સ્પષ્ટતા કુલ નથી.
પ્રશ્ન ૩-પરભવમાં ઉત્પન્ન થતાં જીવ ભાષા, મન અને શ્વાસોશ્વાસ પર્યાસિ ખાંધે છે. પછી ભાષાવણા, શ્વાસે શ્વાસ વણા ને મનાવાના દળ કર્મોની માફક સમયે સમયે ગ્રહણ કરે કે જરૂર પડે ત્યારે ગ્રહણ કરે ? અને તેના દળ આત્મપ્રદેશ ઉપર પડ્યા રહે કે તરતજ ખરી જાય ? એને માટે કાંઇ સ્થિતિ કાળ કે અમાધા કાળ છે કે કેમ ?
ઉત્તર--પરભવમાં ઉત્પન્ન થઇ સી પચેંદ્રિય જીવ છએ પર્યાતિએ પર્યાપ્ત થયા પછી જ્યારે ત્યારે જરૂર પડે ત્યારે ત્યારે ભાષાત્રગણાના, મનાવ ણાના અને શ્વાસોશ્વાસ વણાના વળ ગ્રહણ કરે અને તે તે રૂપે પરિણમાવી, અવલખીને મૂકી દે. તેના અબાધા કાળ નથી, સ્થિતિ કાળ નથી, પણ અંતર્મુ હૂ ગ્રહણ કરી અકલ`બી ( વાપરી ) ને મૂકી દેતાં થાય છે. શ્વાસોશ્વાસ વણાની આવશ્યકતા વધારે રહે છે, પણ તેને ગ્રહણ કર્યા પછી રાખી મૂકવાની નથી અને રહેતી પણ નથી. પોતપોતાનું કાય કરીને ખરીજ ાય છે. કાણુ વર્ગ - ણાની જેમ પ્રત્યેક સમયે તે વણા ગ્રહણ કરવાની નથી. કાણુ વણા તે આત્મા ઉપર લાગેલી રહે છે અને અમાધા કાળ પૂરો થયો પછી ઉદયમાં આવે છે ને ખરી ગય છે. પર્યામિએ તે તે તે પ્રકારની વણાઓ લેવા. અને પિરણમાવવાની શિતજ ઉત્પન્ન કરે છે.
પ્રશ્ન ૪-કાણચણાના દળ પ્રત્યેક સમયે ગ્રહણ કરીને આઠ કપણે અથવા સાદકપણે અને તેની ઉત્તર પ્રકૃતિપણે વહેંચાયા કરે છે. તેજ પ્રમાણે બીજી સાત પ્રકારની વ! પણ સમયે સમયે ગ્રહણ થાય છે ને વહેચાય છે કે કેમ ? તે વગ ણનો સ્થિતિ કાળ ને અબધા કાળ છે કે કેમ ? અને સાતે વણ! જીવને જુદો જુદો શુ અનુગ્રહ કરે ? અને શું શુ. પ્રયાજને તે ચડુણ કરાય ?
ઉત્તર--સમયે સમયે ! કામ ગુવણાજ ગ્રહણ થાય છે. આદાકિશરીરી આદારિક વગણા ને ક્રિયશીરી વૈક્રિય વણા લામાહારવડે સમયે સમયે ગ્રહણ કરે છે પણ તેની કાંઈ વધુ ચણુ થતી નથી. તે તે શરીરપણેજ તેને પરિણુમવાનુ હોય છે. આડુારક વણા તે આહારક લબ્ધિવાળા આહારક શરીર કરવુ હોય ત્યારેજ ગ્રહણ કરે છે. તૈજસવર્ગણા અવિચ્છિન્ન ગ્રહણ થાય છે ને તે શરીરપણે પશુિમાવીને તેનું કાર્ય થયા પછી હજી દેવાય છે. માકી ભાષા, મન

Page #22

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. જે સમાસ વહ્યા છે તે કાર્યરત ડાણ કરાય છે, ને તે તે પ્રકારે પામી અલંબી ન દેવામાં આવે છે. - ધી જગાઓ પિતાના નામ પ્રમાણે ઉપામાં આવે છે અને તે તે જજ ડાઇ કરવામાં આવે છે. કામવનું શિવાય બીજી વર્ગણએને બા કાળ નથી. સ્થિતિ તો ગ્રહણ કરીને મૂકયા સુધીમાં અથવા તે તે શરીર પરિણાવવા સુધીમાં અંતર્મુવૃત્ત થાય છે.
આ વગણાઓ તે તે પ્રકારની પર્યાપ્તિએ પાંખ્ત ચેલાજ હુણ કરે છે. દારિકશરીર દારિક વગણને વૈક્રિયશરીરી વૈકિય વગણ ગ્રહણ કરે છે. આહારક વર્ગણ તે આહારક લબ્ધિવાળા જ ગ્રહણ કરે છે. ભાષા, મન ને ધાસોશ્વાન વર્ગણ તે તે પર્યામિ જેણે બાંધી હોય તેજ ગ્રહણ કરી શકે છે. તેજસ કાર્પણ વગણા સર્વ જીવ સર્વદા ગ્રહણ કરે છે.
પ્રશ્ન પ–ભાષા, મન અને ધાધાસ નામકર્મની ૧૦૩ પ્રકૃતિમાં નથી, તે તે કઈ પ્રકૃતિના ઉદયે ગ્રહણ કરી શકાય છે? કાર્ય કારણ ભેદે વસ્તુ જુદી જુદી સમજાય છે, તે પર્યાસિ નામકર્મ ભાષા, મન અને ધાસધારાનું કારણ અને ભાષા, મન ને પાસેશ્વાસ કાર્ય એમ ભેદ છે કે શી રીતે છે? તે ત્રણ પ્રકૃતિ ૧૫૮ થી જુદી ગણવી કે કેમ ?
ઉત્તર–ભાષા, મન ને શ્વાસોશ્વાસ એ વર્ગાઓ દારિક અથવા વેકિય શરીરવડે ગ્રહણ કરાય છે. તેમાં કારણભૂત તે શરીરનામકર્મ છે અને પર્યામિનામકર્મના બળથી તે તે પળે પામી શકે છે. એને ૧૫૮ થી જુદી પ્રકૃતિ ગણવાની નથી. એને સમાવેશ નાયકમ માં જ થાય છે અને તેના ઉદયનુંજ એ કાર્ય છે.
પ્રશ્ન – દારિકાદિક પચે શરીરનામકર્મના ઉદયથી જીવને શું અને રાહ થાય છે અને એ પ ાકા ની વણાએ જીવને શું અનુગ્રહ કરે છે? - ઉત્તર-દરેક શરીરનામકર્મ પિતપોતાની વગણા ગ્રહણ કરે છે અને પછી તે તે પણે પરિણાવી તેનાથી કરવા-લેવાનું કામ લેવામાં આવે છે. તેજ તેનો અનુગ્રહ છે.
પ્રશ્ન છ–બાલ્યાવસ્થાથી માંડીને દાવા પર્ય શરીર જે નાના કાપણું અથવા સ્થળ સૂફમણું થાય છે તે શરીરનામકર્મની પતિનું કાય છે કે તે શરીર સ્ત્રી વર્ગણાના દળનું કાર્ય છે.?
ઉત્તર–શરીરનામકર્મની પ્રકૃતિના ઉદયથી તે તે શીરવગણના મુદગળ ગ્રહણ થાય છે અને તે દળેવડે કરીને જ તેની અવગાહના વધે છે. આત્મા જે પુ! વણ શ્રદ્ધા કરે છે તે છે થાય છે અને મંદ વર્ગ.

Page #23

પ્રશાન્તર.
૧૯
ગ્રહણ કરે છે તે મ અથવા દુળ થાય છે. શરીરની સ્થૂળતા ને સૂક્ષ્મતા તેમજ બળવાનપણું કે નિળપણ તે બધું શરીરવગણાના પુદ્ગળાથીજ થાય છે અને તેમાં કારણ તરીકે તે તે શરીરનામક હોય છે.
પ્રશ્ન ----પર્યામિ નામક જે દાને આહાર, શરીર, ઇંદ્રિય, શ્વાસેાશ્વાસ ભાષા અને મનરૂપ કરે છે તે કાણ વાના તળાને કરે છે કે તે તે વગણાના દળાને કરે છે ?
ઉત્તર-—પર્યાસિનામકર્મથી શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. પર્યાતિ નામક પ્રથમ સમયે આડાર ગ્રહણ કરી શરીર ખાંધવા માંડે છે, અને તેમાં પછી ઇંદ્રિયે! બાંધે છે. આ બધુ દારિક અથવા વૈક્રિય વણાના દળેાથી થાય છે અને તેજ શરીવડે શ્વાસોશ્વાસ, ભાષા કે મનેાવણાના દળને ગ્રહણ કરવાની શિત મેળવે છે. પછી જરૂર પડે ત્યારે તે તે વણાના દળોને ગ્રહણ કરી તે તે રૂપે વિષ્ણુમાવે છે. કાણુવાના દા ઉદયમાં આવે ત્યારે જુદી ખુદી વણાએ ગ્રહણ કરવામાં આવે છે, કાણુવા તેરૂપ થતી નથી.
પ્રશ્ન ૯ દ્રવ્ય લેશ્યાના વર્ણી ગધ રસ ને સ્પર્શ માનેલ છે, તેથી તે પુ૬ગળે! તે છે જ, પણ આડકની ૧૫૮ પ્રકૃતિમાં લેશ્યા નામની કોઇ પ્રકૃતિ નથી માટે તે કયા કર્મીની પ્રકૃતિ સમજવી ?
ઉત્તર-લેશ્યા માટે ત્રણ મત છે. કોઇ તેને કષાય જન્ય, કેઈ ચેાગ જન્મ અને કોઈ અષ્ટકમ જન્ય કહે છે. તે અનુસાર કષાય, યાગ કે અષ્ટકમ તેના ક! રૂપ છે અને તેથી ઉત્પન્ન ધી ૨ લેશ્યાઓ છે. ભાવ ટોળ્યા તા અધ્યવસાય રૂપ છે,
પ્રશ્ન ૧૦—ભાવ લેશ્યા અને અધ્યવસાય કોને કહીએ ? વસ્તુ ગતે તે શુ છે ? અને શાથી નિષ્પન્ન થાય છે ?નિષ્પન્ન થવાનુ કારણ શુ છે ? અને તે અનુગ્રહ પશ્ચાત શુ કરે છે ?
ઉત્તર-ભાવ લેા ને અધ્યવસાય એક જ છે. તે આત્માના પિરણામ છે. અનેક નિમિત્ત-કષાય યોગાદિકને પામીને તે જુદા જુદા પ્રકારના થાય છે. અષ્ટ કહૃદય પણ તેમાં કારણભૂત છે. અને તેથી જેવા જેવા શુભ કે અશુભ અધ્યવસાય થાય તેવા તેવા શુભ કે અશુભ કમ ખંધાય છે.
પ્રશ્ન ૧૧--મયુબનું પ્રમાણ કેટલાક શ્વાસોશ્વાસ ઉપર કહે છે તે ખરાબર છે? તે શેર છે.ય તે પરભવના આયુના ઉદય તે શ્વાસોશ્વાસ પર્યાપ્ત આંધ્યા અગાઉ થાય છે અને પર્યાપ્ત અવસ્થામાં કાળ કરનાર જીવ તે ઘાસાધાસ લેતા નથી, ત્યાર અગાઉ મરણ પામે છે, માટે એમાં સત્ય શું છે? ઉત્તર---આયુષ્યનું પ્રમાણ ચર જયોતિષીને આધારે ગણાતા દિન, માસ, વર્ષાદિ પ્રાણંગ શાસ્ત્રમાં કહેવું છે. દરેક જીવ આખા ભવમાં કેટલા શ્વાસોશ્વાસ

Page #24

૨૨૦
શ્રી. જૈન ધર્મ પ્રકાશ
લેવાના છે તે નિર્ણિત થયેલુ હાય છે, પરંતુ એક સરખા આયુષ્યવાળા પત્ર ધારાયાસ સખા લઇ શકતા નથી. માત્ર શ્વાસોશ્વાસ તો શરીરમાં જીવ છે હું નહીં ? હું સૂચવનાર છે. બાકી દેવતાએ તે આયુષ્યના પ્રમાણમાં હતા વર્ષે વાવાસ લેય છે, માટે આયુષ્યનું પ્રમાણ શ્વાસોશ્વાસ ઉપર નથી.
મેોટા નવતત્વમાં, એક ગાથામાં એક મુર્જા એટલે એ ઘડી અથવા ૪૮ મીનીટમાં ૩૦૭૩ શ્વાસોશ્વાસ લેય એમ કહ્યુ છે. તે હીસાબે એક મીનીટમાં ૮ શ્વાસે શ્વાસ થયા તે કેવા હોય તે કાંઈ સ્નેહનું નથી. જ્ઞાનીગમ્ય વાત છે, પ્રશ્ન ૧૨૪ લેયાએ આયુષ્યના બંધ થયા હાય તેજ લશ્કાએ જીવ મરણ પામે એમ સાંભળ્યુ છે તે ખબર છે? મિશ્ચાત્ય ગુણડાણે વતાં નરકાયુ બાંધ્યુ હોય, પછી ક્ષાયિક સમિતિ પામે તે આયુ અંધ વખતે જે અશુદ્ધ લૈયા મિથ્યાત્વ ગુણુડાણાને લઇને હતી તેવી અશુદ્ઘતા ક્ષાયક સમિત છતાં મરણ વખતે હાઇ શકે ? કે એમાં કાંઇ તનમા થાય ?
ઉત્તર-આયુષ્મંચ વખતની લેસ્યા અંત સમયે હાય છે તે ખરી વાત છે. તેથીજ જીવ તે ગતિમાં જાય છે. પ્રથમ અશુભ ગતિનું આયુષ્ય માંધ્યા પછી શુભ પરિણામે સમકિત પામેલ હોય તે પણ અંત વખતે તે અશુભ લેશ્યા થાય છે. ાયિક સમિતીમાં પણ પૂર્વ પ્રતિષતને છએ લેસ્યા હોય છે. તરતમ ભાવ હોય તે ના નહીં. મદતા તે સ ંભવે છે. પહેલા ગુણડાણા જેવી તીવ્ર અશુભ લેશ્યા રા‘ભવતી નથી.
પ્રશ્ન ૧૩-- ઉપશમ સમકિતી મિથ્યાત્વે ગયા પછી ફરીને ઉપશમ સમ કિત પામે ત્યારે પ્રથમની માફક ત્રણે કરણ અને ત્રણ પુજ કરે ? પાંચ વખત ઉપશમ સમિતિ પામવાની ક્રિયા એક સરખી હોય કે કેમ! અનાદિની નીવડ કગ્રંથી તેા પ્રથમ ઉપશમ વખતે બેઠેલી છે, તો બીજી ચાર વખત અપૂર્વકરવડે શું કરે ?
ઉત્તર--ઉપશમ સમિતી બીજી ચાર વાર ઉપશમ સુમતિ પામે ત્યારે પ્રથમ પ્રમાણે ત્રણ કણ કરવાના ન હાય, કારણ કે એ ચાર વાર તો ઉપામ શ્રેણ માંડનારજ ઉપશમ સમિતિ પામે છે. અને ત્રણ પુજ તો અનાદિ મિથ્યાહી. પ્રથમ ઉપશમે સકિત વખતે કરે છે, પછીના ઉપાય સમિત વખતે કરતા નથી, ગ્રંથીભેદ પણ પ્રથમ કલાવાથી પછી કરવાના નથી, પરંતુ વ્યવસાય પ્રથમના અપૂર્વકરણ ને અનિવ્રુત્તિકરણ જેવા થાય છે.
પ્રશ્ન ૧૪-મુલક ભવનું આયુ જન્મ ૨૫ આવળીનું કહેલું છે. તે સૂકમ નિવૈદ્ય અપર્યામાનું કે પર્યાપ્તાનું સમજવું ? લબ્ધિ વ્યપર્યાખ્યા ને લધિ પર્યાવાહ! આયુષ્યમાં કાંઈ ઓછાવત્તાપણ છે? ડાયતા ફૈટલું ?

Page #25

પ્રશ્નોત્તર.
૨૨૧
ઉત્તર-શુલ્લક ભવનું આયુ જે ૨૫૬ આવીનું જઘન્ય કહેલું છે તે સૂકમ નિગદ અપર્યાપ્તનું સમજવું, પર્યાનું સમજવું નહીં. પર્યાપ્તનું તે કરતાં વધારે હોય છે. કેટલું વધારે તે ચોકસ કહેલું નથી. અંતમુહૂર્ત કહેલું છે.
પ્રશ્ન-૧પ-નવાવ ગાથા ૪૯ મીમાં સિદ્ધના જીને કેવળજ્ઞાન ને કેવળદર્શન એ બે શાયિક ભાવે હોય એમ કહ્યું છે. અને ક્ષાયિક ભાવ તા નવ પ્રકારે છે, તે નવે તેમને પ્રાપ્ત થયેલા છે, તો તે કેમ કહ્યા નથી ?
ઉત્તર-એમને નવ પ્રકારને હાયિક ભાવ વર્તે છે, પણ ઉપગ-વપરાશ આ એની જ છે, તેથી બે કહેલ છે. દાનાદિ પાંચ લબ્ધિઓ પણ છે અને સમકિત ને ચારિત્ર પણ છે, ચારિત્ર સ્થિરતારૂપ કહ્યું છે. બીજી લબ્ધિઓ પ્રવૃત્તિ રૂપ નથી, ગુણ રૂપ અવસ્થિત છે.
પ્રશ્ન ૧૬-કમથે પ મ ની ગાથા ૪૫ મીમાં વેકિયષટકની જે જધન્ય સ્થિતિ કહી છે તે કે: બાંધે અને મધ્યમ ને ઉત્કૃષ્ટ રિથતિ કોણ બાંધે. ?
ઉત્તર–એ ગાથાની ટીકામાં સ્પષ્ટપણે વેકિયપકની જઘન્ય સ્થિતિના બંધક અ = પંકિય કહ્યા છે. કારણકે અકેદ્રિય, વિકળેદ્રિયને સ્વર્ગ કે નરકમાં જવું નથી તેથી તે ન બાંધે. સંસીપચંદ્રિય તિર્યંચ ને મનુષ્ય એની મધ્યમ અથવા ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધે.
આ પ્રશ્ન ૧૭- નરકાનું પૂર્વીનો ઉદય વક્રગતિએ નરકે જતાં વાટે વહેતાં વચ સમયે હોય એમ કહ્યું છે, તો સાસ્વાદન સમકિતી માટે શી રીતે સમજવું? આ બાબા બીજા ફેમસંઘની ૧૪મી ગાથાના બાળવાધમાં લખેલ છે તે બરાબર સમજાતું નથી.
ઉત્તર -સાસ્વાદન સમકિની નરકે નજ જાય એમ સમજવું. તેથી સાસ્વાદન સમકિત હત નરકા પ્રવને હદય હેય તેમ કહ્યું છે તે બરાબર છે. બાકી પરભવ જતાં આયુ ને શનિનો ઉદય તે પહેલે સમયેજ થાય અને તે ગતિની અનુપવનો ઉદય બીજે સમયે થાય છે. આયુના ઉદય વિના જીવ એક સમય પણ રહેતું નથી. જે નરક જવાને હેય તે સાસ્વાદનની સ્થિતિ પૂરી કરી મિથ્યાત્વ ૫ પછી જાય. બાબત બનાવોમાં જરા ટાળું લખાણ છે, તેનું હત્ય ઉપર પ્રમાણે રાજપું.
પ્રા ૧૮ મહાકડાંક ને જિનનામની જઘન્ય સ્થિતિ અંતઃકડાકીની કર્યું છે તે બરાબર છે ? તે જ શિતિના અને તેની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિના બં ધક કાણું હોય ?
ઉત્તર-જિનનામ છે કારક છીકની જઘન્ય સ્થિતિ છે સાગરોપમથી કંઈક ઉણ કહી છે કેટલાક આરાય તો જિનનામની દશ હજાર વર્ષની અને આહારક

Page #26

કરી
ન ધ
પ્રકાશ
દિકની અંતમુહની જઘન્ય સ્થિતિ કહે છે. સ્થિસિંધ ઉછ સંકલેશે થાય , ને જધન્ય વિદ્યુત શાય છે, તેથી વિનાની જઘન્ય સ્થિતિને બંધક આઠમા ગુણઠાણાવાળા ને ઉછના બંધક ચોથા ગુહામાવાળા હોય છે. આહારક કીકના જઘન્ય રિતિબંધક સામાવાળા ને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ગંધક છડૂ વાળા છે. આ બાબત બાળવિબોધમાં સ્પષ્ટ ન રમાય તે ટીકાનો લાભ લે, તેમાં આ બાબત બહ પણ કરી છે.
જિનનામનો ઉદય જે તીર્થકર થયેલા હોય તેમને જ ૧૩મે ગુણઠાણે થાય છે, બીજને નહિ. જિનનામને કાંધ આઠમા ગુણઠાણ્યા પછી છે જ નહીં. સામાન્ય કેવળીને જિનનામનો ઉદય હાય જ નહીં. આ બાબત વધારે સમજવાની અપેક્ષાવાળાએ તેની જાણકારની રૂબરૂમાં જઈને પૂછવું ગ્ય છે.
પ્રશ્ન ૧૯-—નામકર્મની પ્રકૃતિમાં શ્વાસોશ્વાસ નામકર્મ છે, અને ભાષાને મન માટે તો કોઈ પ્રકૃતિ નથી તેનું શું કારણ ? અને ધાસેશ્વાસ નામકર્મ જીવને શું અનુગ્રહ કરે છે ?
ઉત્તર-વારેશ્વર નામકમ જીવને સુખે સુખે બવાસોશ્વાસ લેવાય એ જ અનુગ્રહ કરે છે. ભાષા ને મન માટે જુદી પ્રકૃતિની અપેક્ષા નથી તે વગણ ગ્રહણ કરવા વિગેરેની શક્તિ પર્યાપ્ત નામકમથી જીવે પ્રાપ્ત કરેલી હોય છે. તે પ્રમાણે શરીરનામકમી વડે તે વગણ પ્રણ કરે છે ને તે રૂપે પરિણાવી તેનું કાર્ય કરીને છોડી દે છે.
પ્રશ્ન ૨૦-આડછીને ચારિત્ર અંગીકાર કરીને કાર્યોત્સર્ગ રહ્યા તે વખત માન હતું તે કેવું હતું ? સંવનન હેય તો વરસ સુધી કેમ રહ્યું ?
ઉત્તર–એમને માન તો સંજવલન જ હતું એમ જણાય છે, કારણ કે તેઓ છઠું સાતમે ગુણઠાણે વર્તતા હતા. પણ સંજવલન ચાર પ્રકારનું હોય છે, તેમાંનું આ અપ્રત્યાખ્યાની જતિનું હોવા સંભવ છે, તેથી એક વરસ સુધી ટકયું છે. તત્ત્વ બહુત જાગે.
મહાપુરૂષના વિચાર રબા, ( સંગ્રાહકઃ જયંતીલાલ છબીલદાસ સંઘવી–મોરબી )
સત્યનું મહાય -જે સત્યને જાણે છે, મરી, વાચા, કાયાથી, રાજ આચરે છે; તે પરમેશ્વરને ઓળખે છે. જગતમાં આકરામાં આકરું વ્રત સત્યનું છે. લાખ મળે તેમાંથી કોઈક જ એજ જન્મમાં પાર ઉતરે. સત્યમાં અહિંસા, પ્રહાચર્ય, અય આદિને સમાવેશ થઈ જાય છે. અન્ય યંપ્રકાશ ને સ્વયંસિધ્ધ

Page #27

મહા પુરૂષેના વિચાર ર.
રર૩
છે. સત્યને કાળની બધા લાગતી નથી. સત્યના જે દુનિયામાં બીજે વ્યવહારિક પદાર્થ નથી. સત્ય વિના નિર્દોષતા સંભવેજ નહિ એટલે સત્યનું આચરણ એજ આપણી મુક્તિનું દ્વાર છે. જેનામાં સત્ય અને સેવા પૂર્ણપણે પ્રગટ થાય તે જગના હદયનું સામ્રાજ્ય જરૂર ભોગવે ને ધારેલા કાર્ય પાર પાડે. સત્યનોજ જય છે, એવું ઈશ્વર વચન છે તેમાં અપવાદ નથી. (મહાત્મા ગાંધીજી)
જાગૃત થાય !--ઘરના ખુણામાં ભરાઈને આપણે ઘણુ સમય સુધી રડ્યા કર્યું છે, હવે વિશેષ રડવાની જરૂર નથી. આંખો લુંછીને તમારા પગ પર ઉભા થાઓ અને વસ્ત્ર જેવા મજબુત ખરા મનુષ્ય બને. ( વિવેકાનંદજી )
એ માનવ!–ઉદાર નમ્ર અને સરળ થા ! પ્રભુએ જે કૃપા તારાપર વરસાવી છે તે બીજા પ્રાણી પર વર્ષાવતાં શીખ !
(સાદી) શક્તિઓની એકત્રતા–એક વિષય ઉપર પોતાની શક્તિઓ એકત્ર કરવાથી નબળામાં નબળું પ્રાણી પણ કંઈ કરી શકે છે, બળવાનમાં બળવાન માણસ પણ જે પિતાની શક્તિઓ ઘણા વિષયમાં વિખેરી નાખે છે તે તે કાંઈ પણ કરી શકતો નથી. ટીપે ટીપું પણ હમેશાં એકજ જગ્યાએ પડ્યા કરે છે તો તે રાતમાં સખ્ત પથરને પણ કરે છે, જ્યારે ઉતાવળા ધેધ તેના ઉપર થઈને પસાર થઈ જાય છે પણ તેનું નામ નિશાન રહેતું નથી. દરેક મહાનપુરૂષ મહાન બને છે, દરેક ફતેહમદ માણશે ફતેહ મેળવી છે, તે તે માણસે અમુક ખાસ દિશામાં જ પોતાની સર્વ શક્તિઓને ઉપયોગ કર્યો છે તેથી જ. (કાર્લાઇલ) ચારિત્ર્યએ એક એ હીરો છે જે દરેક બીજા પત્થરને ઘસી શકે છે.
લે છે. અંતરાત્માનો આદેશ-જે સંયમી છે, જે અહિંસા, સત્ય અને અપરિગ્રહનું પાલન કરનાર છે, તે જ કહી શકે કે મને અંતરાત્માને આદેશ થયો છે.
પ્રતિજ્ઞા –દેહ પડે તો પણ કરેલી શુભ પ્રતિજ્ઞા મૂકવી જોઈએ નહિ.
(મહાત્મા ગાંધીજી) દ્રઢ સંક૯પ-સાચામાં સાચું-ખરામાં ખરું ડહાપણ દ્રઢ સંક૯પ છે. નેપેલીયન. જેનામાં દઢ સંકલ્પ કરવાની શકિત નથી તેનામાં ડહાપણ નથી. શેકસપીયર.
તક-નબળા માણસે તકને માટે રાહ જોઈ બેસી રહે છે, મજબુત માણસો પ્રયત્નવડે તક મેળવે છે, તક ઉભી કરે છે, તક માટે રાહ જોતા નથી, માટે તમારી તક તમે ઉત્પન્ન કરે.
( વેલ) સુચના –ગયા અંકમાં આપેલા શ્રીકષભદેવના સ્તવનની છેલી ગાથામાં જિન ઉત્ત. ગુણ ગાવતાં’ એ પદમાં શ્રી પરાવિજ્યજી મહારાજે પિતાના ગુરુ શ્રી ઉત્તમવિજ્યજી અને તેમના ગુરુ શ્રી જિનવિજયજીનું નામ પણ સૂચવ્યું છે, એમ એક જેનબંધુ જણાવે છે તે બરાબર છે.

Page #28

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
पुस्तकोनी पहोंच. ૧ શ્રીમદ્યવિજયજી ઉપાયજી કૃત દોઢ ગાથાનું સ્તવન તથા સેવાસે ગાથાનું સ્તવન,
અર્થ સહિત. આ બંને સ્તવનો પ્રથમ છપાયેલા છે. ડોટ ગાથાના હેડીના સ્તવનનો અર્થ શ્રી વિજયજી મહારાજે બહુ વિસ્તારથી લખેલ છે. આ બુકમાં તેની ભાષામાં કેટલાક ફેરફાર કરવામાં આવે છે. પ્રથમના સ્તવનમાં સ્થાનકલાસીઓની પ્રતિમાજી ન માનવા વિગેરે માન્યતાઓનું શાસ્ત્રાધાર સાથે સરેટ રીતે ખંડન કરેલું છે. ખાસ વાંચવા લાયક છે. બીજા સ્તવનમાં શિથિળાચારીઓનું ખંડન કરેલું છે. આ સ્તવને નથી પણ ગ્રંથ છે. આ બુક પાલીતાણુંવાળા શ્રાવિકા બહેન હરકેરે છપાવેલ છે. કિંમત રૂ ૨) રાખેલી છે. બુકના પ્રમાં માં વધારે નથી. છાપકામ ન બાંધણી બંને સારાં છે. બુક ખરીદ કરવા લાયક છે. - ૨ ધી જૈન એસોસીએશન ઓફ ઇન્ડીઆનો સંવત
૧૯૭૭-૭૮નો રિપોર્ટ. આ રિપોર્ટની અંદર પ્રસ્તુત બે વર્ષમાં થયેલા અનેક કામોની ઉ૫ચોગી નેધ છે. વાંચવા લાયક છે. કાંકરાળીના કેસની તમામ હકીકત વાંચવા યોગ્ય છે એ બાબતમાં ચોતરફથી અવાજ ઉડાવવાની જરૂર છે. રિપોર્ટ જોતાં એ ખાતાની મેનેજીંગ કમીટીની જાગૃતિ મારી જણાય છે. ૩ શ્રી જૈન વિદ્યાર્થી આશ્રમ-સુરતનો સં.૧૯૩૮ નો
ચોથે વાર્ષિક રિટ આ રિપોર્ટ ખાસ. વાંચવા લાયક છે. અંદર આ મને લગતી ઘણી બાબતે સમાવેલી છે. વિદ્યાર્થીઓને આશ્રમમાં પોતાને પ નિયમ ખાસ ધ્યાન આપવા ચોગ્ય છે અને તેવા નિયમો દરેક ન બગ વિગેરેમાં હોવા ની અગત્ય છે. આ સંસ્થા ખાર રાહાય આપવ: લાયક છે. કાર્ચના કે પ્રયત્નશીલ છે. અમે તે સંસ્થાની ઉન્નતિ ઇચ્છીએ છીએ.
૪ જૈન સતી રત્ન-પ્રથમ ભાગ, | (સીતા, બ્રાહ્મી, સુંદરી ને ચંદનબાળાના ચરિ.) આ બુક મહિલા વારમાળાના પ્રથમ પુ.પ તરિકે હાલમાં જ બહાર પડેલી છે તે હિંદી ઉપરથી ગુજરાતીમાં અનુવાદ શ્રી પુન લાલચંદ લખમીચંદ શાહ અને સ. ઉએ કરેલ છે. પ્રકાશ ફણલાલ વર્મા પ્રોપ્રાઈટર. શંથ ભંડાર, મુંબઈ છે. ત્યારે સતીઓના ચરિત્રો બહુજ અસરકારક ભાષામાં લખવામાં આવ્યા છે

Page #29

પુસ્તકોની પહોંચ.
૨૨૫ ખાસ વાંચવા લાયક છે. બુકની અંદર ૬ જુદા જુદા ફેટા આપવામાં આવ્યા છે. પ્રારંભમાં આ નવીન સંસ્થાને અંગે કેટલીક હકીકત આપવામાં આવેલ છે. બુકની કિંમત રૂ ૧ રાખવામાં આવી છે. આ બુક ખરીદ કરીને અથવા એ માળાના ગ્રાહક થઇને ઉત્તેજન આપવા લાયક છે.
પ શ્રી જિનગુણ પદ્યાવળી. શ્રી મેસાણા શ્રેયસ્કર મંડળ તરફથી આ બુક સંગીતના અભ્યાસીઓને માટે બહુજ ઉપાડી બહાર પડી છે. એની અંદર સમર્થ મુનિરાજે તથા પ્રહસ્થાદિકના રચેલા અનેક પદ્યોનો સંગ્રહ બહુ સારી રીતે ચુંટણી કરીને કર્યો છે. એમાં એકંદર ૯૪–૧૨ કુલ ૧૦૬ પદે છે. ઉપરાંત પાછળ દશ પૃષ્ટોમાં પૂજા ભણાવતી વખત દુહામાં ઉતારવાના જુદા જુદા રાગેનું ટાંચણ બહુ સારું કેચું છે. બુકની અંદર પાવીજી કેવળશ્રીજીના ઉપદેશથી શેઠ અંબાલાલ લલુભાઈ ના ધર્મપત્ની મંગુબહેને રૂા. રપ૦) ની સડાય આપેલી હોવાથી બુકની કિંમત માત્ર બે આના રાખી છે. તે બહુજ ઓછી છે. દરેક જનગૃહમાં રાખવા લાયક છે.
આત્મજ્ઞાન પ્રવેશિકા આવૃત્તિ બીજ. લેખક પંખ્યારાજી કેશરવિજયજી, કિંમત માત્ર ત્રણ આના. આ બુક જેન બંધુઓને ખાસ વાંચવા લાયક છે. પહેલી આવૃત્તિમાં ૨૨ પાડ હતા. બીજી આવૃત્તિમાં પાંચ પાડ વધારવામાં આવ્યા છે. દરેક પાઠમાં બહુ ઉપયોગી બાબતે સમાવી છે. કેઈ પણ વિષયને બીજા સમજે તેવી રીતે કાગળ ઉપર મૂકો તે સામાન્ય શક્તિનું કામ નથી. આ બુક શાંતિથી વાંચવી અને જે વાત ન સમજાય તે અન્ય સુજ્ઞ પાસે સમજવી. બુક ઉપકારક થાય તેવી છે. કિંમત બહુજ ઓછી છે.
કાયમ વપરાતા શબ્દમાં સુધારે. શ્રી સંઘના મેટા જાણવારને આપણે સ્વામીવાત્સલ્ય એવા શુદ્ધ નામથી કહીએ છીએ. આ સંબંધમાં એક વિદ્વાને વિશેષ અજવાળું પાડ્યું છે કે–એ શબ્દ શુદ્ધ નથી. તેને બદલે સહમી અથવા સાધમ વાત્સલ્ય કહેવું જોઈએ. સ્વામીને અર્થ તે જગ્યાએ બંદોબસ્તો થઈ શકતો નથી. આ હકીકત અમને પણ ચોગ્ય લાગે છે.
નવકાર શબ્દને સંબંધમાં તે વિદ્વાન મુનિમહારાજાઓને પૂછવા સૂચવે છે કે- એનો અર્થ શું? એ કઈ ભાષાને શબ્દ અને શી રીતે બન્યું તેને બદલે નમસ્કાર કહેવું યોગ્ય કે નહીં?” આ સંબંધમાં વિદ્વાન મુનિઓ વિગેરેએ પિતાના વિચારે જણાવવા કૃપા કરવી.
અમને તપાસ કરતાં પ્રાકૃત વાર શબ્દને સંસ્કૃતમાં નકાર અર્થ કરેલે જણાવે છે, તેથી એમ સમજાય છે કે નમસ્કારને નવકાર શબ્દ થયો હશે.
તંત્રી

Page #30

૨૨૮
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
શ્રી ચિદાનંદજી કૃત બહોતેરીનું પદ સોળમું. સાથે.
(રાગ ભરવ. ) વિરથા જન્મ ગમાયે મૂરખ ! વિરથા
એ આંકણી. પંચક સુખરસ વશ હાય ચેતન, અપને ભૂલ જણા; પાંચ મિથ્યાત ધાર તું અજવું, સાચ દ નવિ પ. મૂરખર ૧ કનક કામિન અરૂ એહશી, નેહ નિરંતર લાવે; તાહથી તું ફિરત સુરાના, કનક બીજાનું ખા.
મૂરખ૦ ૨ જનમ જરા મરણાદિક દુઃખ, કાળ અનંત ગાયો; ' અરહટ ઘટિકા : જિમ કહો યાકે, અંત અજહું નવિ આયે. મૂરખ૦ ૩ લખ ચોરાશી પહેર્યા ચોલનાં, નવ નવ રૂપ બનાવે; વિન સમકિત સુધારસ ચાખ્યા, ગિરી કોઉં ન વિણાય. મૂરખ૦ ૪ એતી પર નવિ માનત મૂરખ, એ અચરિજ ચિત્ત આવે; ચિદાનંદ તે ધન્ય જગત, જિણે પ્રભુશું મન લાગે.
મૂરખ૦ ૫ વ્યાખ્યાન -જ્ઞાની ઉપગારી ગુરૂ, અજ્ઞાન વશ અવળા ચાલતા ને નાચતા સાધુ શ્રાવકને સમજાવે છે અથવા તેવા ગુરુનાં હિતવચન સાંભળી કઈ ખપી જીવ શોચ કરતો—-આત્મનિંદા કરત કરતો બીજા મુગ્ધ અને સહજે જણાવે છે. હે મુગ્ધ પ્રાણી ! તું વૃથા આ અમૂલ્ય માનવ ભવ હારી ગયે. તારું હવે શું થશે ? મધલાળ સમાન લવલેશ
વિખમાં લુબ્ધ થઈ જઈ તે આત્માનું ખરૂં સુખ ખોયું-ગુમાવ્યું, તે ફરી મેળવવું અશક્ય કે દુ:શકય કરી મૂકયું, કેમકે આત્માને ખરો ભેદ-વિવેક નન્હ પામવાથી, અદ્યાપિ તું અજ્ઞાનાદિકવંડ પાંચ પ્રકારના મિથ્યાત્વ (અશ્રદ્ધા કુહા યા વિપરીત કાઢ) ને પોષે છે. ૧.
તું કનક (સુવર્ણાદિક ધન) અને કામિની ( ર ) માંજ દિન રાત ર પચ્ચે રહે છે. જાણે ધતુરાને બીજબાઈને ગાડા-દીવાનો જે હોય એમ તેની પાછળ ફર્યા કરે છે. ૨.
જન્મ જરા અને મરણ સંબં િવ આદિ વ્યાધિ કે ઉપામી રાબંધી અપાર દુઃખ સહુન કરતાં કરતાં અનંતે ( જેને તાગ ન આવે એટલો બધો) કાળ વીતાવે તે પણ જેમ અરડટ-રેટની ઘડીઓ ભરતી ને ઠલવાતી વાય તેમ અદ્યાપિ એની એજ દુઃખની ઘડીઓનો અંત ન આવ્યું. મિથ્યાત્વાદિક ગે જીવને જન્મ મરણનો અંત આવતાજ નથી. ૩.
એ રાશી લાખ ગહન જીવાયની રૂપી નવા નવા વેશ પહેરીને-નાટકીયાની
( અલ્પ ૨ ક. ૩ મદિરા , ૪ ધરાના બ. ૫ ફરના રંટના વા. ૬ વેશ. નવા નવા શરીર રૂપ.

Page #31

શ્રી ચિદાનંદજી કૃત.
૨૨૯
પેરે નવી નવી કોટીમાં પ્રવેશ કરી અનેક પ્રકારે તું નાચ ના અને વિડંબનાઓ પામે; પરંતુ શુદ્ધ શ્રદ્ધાનરૂપ રામકિત-અમૃતનું આસ્વાદ કર્યા વગર એ અનેકવિધ નાચ કરતાં સહેવા પડેલા અનંતા કઈ કંઈ લેખે ન આવ્યા. ૪..
આટલાં આટલાં વીતકઠાં વીત્યાં છતાં–માથે દુઃખનાં ઝાડ ઉગ્યાં છતાં તારી શ્રદ્ધા-માન્યતા સુધરતી નથી—–સુધરવા પ્રયત્ન કરતો નથી અને હજુ સુધી પૂર્વોક્ત મિથ્યાત્વને જ વળગી રહે છે, એથી મનમાં અચંબો લાગે છે. આ વિશ્વમાં ઘન્ય, કૃતપુન્ય, રાની, સુશ્રદ્ધાળુ અને સદાચરણી રાજને તેજ છે કે જેમણે શુદ્ધ આમતત્ત્વને યથાર્થ ઓળખી, તેના પુષ્ટ આલંબનવડે રાગ દ્વેષ ને મોહાદિક અનાદિ દેને ટાળવા પ્રબળ પુરૂષાર્થ ફેરવી. સમતાદિક આત્મગુણોને વિકસાવવામાં જ પૂરી પ્રીતિ ધારણ કરી છે. પ.
સારબોધ-અનાદિ મિથ્યાત્વાદિક દોષમાત્રને તજી સમકિતાદિક સગુણાનું પ્રમાલારાથી સેવન કરનારનો જ માનવભવ લેખે થાય છે.
પદ ૧૩ મું
(રાગ ભરવી. જગ ગુપકી માયા રે નર ! જગત એ આંકણી. સુપને રાજ પાય કાઉ રંક જવું, કરતા કાજ મન ભાયા; ઉઘરત નયન હાય લાખ ખપર, મન હું મન પછતાયા. રે નર જંગ ૧ રીપળા ચમત્કાર જ ચંચળ, નર સૂત્ર બતાયા; અંજલી જળ રામ જગપતિ જિનવર, આયુ અરિ દરસાયા. રે નર જગ ૨
વન સંધ્યારો રૂપ પુનિ, મળી મલિન અતિ કાયા, વિગડ બાપ વિલબ ને રંચક, જિમ તરૂવરકી છાયા. રે નર જગ ૩ સરિતાવેગ સમાન ન્યૂ સંપતિ, સવાર સુત મિત જાયા અમિધમીન જિમ તિન સંગ, મેહજાળ વધાયા. રે નર જગ જ એ રાશર અસાર સાર (પ, યારોં ઇતના પાયા; ચિદાનંદ પ્રભુ સુમરન તિ, ઘરિયે નેહ સવાયા. રે નર
જગ0. ૫ * વ્યાખ્યાન- ચતુરનર ! આ જગતની માયા સ્વપ્ન સમી પાટી–અમાર રાજી તેમાં બાદશ નહિ, રોકીને ચાલજે, રખે તેમાં લેવાઈ જતો. જેમાં કોઇક રકને સ્વપનામાં રાજ્ય પાળ્યું અને જાણે પોતે બધું રાજકાજ કરવા લાગ્યો, પણ આંખ ઉઘડી કે તેમાં કશું એ ન મળે ને ઉલટો પસ્તાવો કરવા લાગે, એવી
' હાથમાં પર . પાસ . . - પીળી. તે નદ વેગ. ૪ માં ના પરામાં
' ' '
. '

Page #32

' - આ છે! છાનો નુ લાવી દુલા !! ની છે. વળીન: ગાકા ની . વન વિના શી છે અને કાન ગાળમાં રહે 3 . . . iામાં ટી .1 નું આ ધર છે, છે. નાન રા ભાગ
બને છાંયાના રંગ જે ચંચળ છે. કાયા અનેકવિધ પશુચિથી ભરેલી હોવાથી રેલી છે. વળી વૃક્ષની છાયાની જેમ. એ કાયાને ણ થતાં વાર લાગતી નથી. મૂઢતાથીજ તેમાં મુંઝાઈ રહેવાય છે. ૩
- લયમી નદીના પાણીના વેગની જેમ જેતામાં ચાલી જાય છે. પુત્ર; ચિત્ર અને સ્ત્રી પ્રમુખ સંબંધીઓ સ્વાઈના સગા છે. તેમની સંગાતે માંસની દેશી લુબ્ધ થયેલા માછલી પડે મુ જીવ માહિતીથી બંધાઈ રહે છે. આ
એ રીતે ચાર ગતિરૂપ સંસાર બધે અાજે છે, તેમ છતાં તેમાં ચાર માત્ર એટલે જ લેખાય કે તલાવિધ સામગ્રી પાડીને નિરજ – વીતરાગ પ્રભુનું સ્મરણ-ચિંતવન સાચા દિલથી પ્રેમલ્લાસપૂર્વક નિર ચઢતે રંગે કરવા પામીએકરી શકીએ. પ
સાર બોધ-દુનિયાની દરેક ચીજ નવ સરી જનારી છે, તેથી સુરત ચકર લાઈબહેનોએ તેમાં ફસાઈ ન જવાય એવી પ્રબડદારી રાખવી ઘટે છે. ગમે એવી લલચામણી સામે અડગ રહેવામાંજ ની ખરી કસોટી થાય છે. અજ્ઞાની છે તેમાં સહેજે લેવાઈ--લપટાઇ જાય છે, ત્યારે રાની બબ ચેતતા રહે છે અને લાગ પામીને આ બધે ક્ષણિક સંબધ છે દી દઈ સાગા ધનેહ કી લે છે. તેઓ ચકવતી જેવી બદ્ધિ પણ તૃણની જેમ ત 9 શાન વૈરાગ્યથી દીક્ષા લહુ આતાકલ્યાણ સાધી શકે છે.
S૧an g૮r -----
ઉપધાનની ક્રિયા ચાલતા ચતુરાને અંતે શમી, વીરમગામ, પાલણપુર : ઝુવાડામાં ઉપધાન વહેવરાવવાનું નકકી થઈ ગયું છે. વીરમગામી તો કુકુમારિકા પણ આવી ગઈ છે. શ્રાવકને કરવાની આ દશા પ્રકારની આવશ્યક ક્રિયા છે. ઉત્તમ શ્રાવક શ્રાવિકા આપી સંખ્યામાં તેને લાશ લશે. એવો સંભવ છે.
-- -::

Page #33

સોનું
ચાર
છે અને
પ્રસ્તુત વર્ષનાં પત્યુ પણ બહું નિવિ ને થયો અને સ્થાને તપસ્યા, વઘેડા, સાધલી વાત્સલ્યે અને દેવદ્રવ્યાદિક સકાય માં પુષ્કળ થયેલ છે. તેની આધી હકીકત સ્થહાસ કાચના કારણથી ધી રાકતા નથી, જૈન વિગેરે પત્રથી ાણવા લાયક શશી જીલ્લા રાંધણપુરની હકીકત ગયા. આમાં ૧૨ માસમણુ ૩ ૩૮. નાનત્તા વિગેર ઉપવાસ, પ૩ અઠ્ઠાઇઓ અને છ પાંચ ચાર વણુ ઉપવ વાળાની સભાળ રાખવા શ્રી સંઘે ખાસ પાંચ મળ્યું. સારસંભાળ. બહુ સારી રાખી છે. તારવીએ પારણા હુ શ્રેષ્ઠ રીતે કરાવ્યા છે.તે મોટા સાધ વાત્સલ્યે પણ થયા છે. પારણા કર્યા પછી આરાગ્યતા જાળવવા શ્રીભક્તિવિજયજી મહા રાજના ઉપદેશથી બહુ સારી સભાળ રહી છે તેથી સંવે આરોગ્ય રહ્યા. ભાદરવા શિષ્ટ ૭ થી શિત ૧૪ સુધી મેાટા પાયા ઉપર અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ કરવામાં વ્યાવ્યા છે. શ્રુતિ ૧૪ શે શ્રી વિજયધમસૂરિ મહારાજની યંતિ બહુ સારી રીતે ઉજવાણી ઉપધાન વહેવરાવા સબંધી પણ નિય
છે. એ ગૃહસ્થાએ તે ખચ
સ્વીકારી
સંબાંધ રાત્તરી પ્રકરણ ગાયા ૧૨૫ અર્થ સહિત અને તેમાં આવેલા મણિકા માથે સભા તરફથી છપાવીને બીજી, પાડવામાં આવી છે. કિ મત ત્રણ આના સાધુ સાધ્વીને તેમજ સંસ્થા
આ સભાના પ્રમુખ વરજી
યા રાખેલી છે. મેં ગાવનાર સંસ્થા વિષે
ભાષાતર સહિત
----
આપેલ છે, તેમાં જણાવેલા ઉપવાસ, ૪ નવ થયા છે. તપસ્યા
- opt
અમે આ
તેની કસીટી નીમી હતી. તે -લહેરચંદ માહનલાલે
વિષયાનીક અનુક વૃત્તિ" તરીકે હાલમાં મહાર
૫૦૦
રૂપાળીના
થી પાક્ષિક સૂત્ર, શમણે દિ સંગ્રહ સંસ્કૃત કોષો ને ગુજ આ પ્રતાકારે બહાર પાડેલ બે એમાં ઘણા પ્રયાસ છે ને વિકાસસુહારની બહુજ ઉપયોગી છે. અધ ટીકાને આધારે વિસ્તારથી પાક્ષિક ખામણા ને આહારના જ દોષ પણ આપેલ નથી. સમુદાયના અગણીના પત્રથી જરૂર પૂરતી ભેટ આના લાગે છે તે મગાવનારે શ્રાવકદ્વારા નાકુલવુ પડે છે. આ મૃત પત્ર ગુણીજીશ્રી લાભશ્રીજી ઉપર રાંધણપુરી બજારમાં શ્રાવિકાને ઉપાશ્રયે.
જી લાભત્રીજીને સાધુ સાધ્વીને આપવામાં આવેલ છે. ચાર ઝિમત રાખવામાં આવી મોકલાય છે. પોસ્ટેજ ચાર
છે.
ભાવનગર કરીને લખવા.
મોકલવા.

Page #34
- .રિો લાવા ની સંપવિ શ ર છે. - :: રા ર દ પામત. વેદાગ ર લા. દક્તિા બી . . બાઇક લડાકા દહ ચરિત્ર પાંતર. પર્વ :0-8-9 ( ત્તિ બીજી દી વર્ધમાન દેશની પ્રા. સંત કયા રાશે. 6 ટકા હિતશિક્ષાને રાસનું રહસ્ય ( જેને ધર્મ પ્રકાશમાંથી) 3 આ ત્રિષ્ટિ શિલાકા પુરૂષ ચારિત્ર શાવર, પ 3 થી 6. અવૃત્તિ 3. જી. : ચારણ વિગેરે ચાર યેલા મૂળ, આવૃત્તિ બીજી, - તે તાવળી વિગેરે - 2 તયાર થાય છે. 60 શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ચરિત્ર કથા 11 શ્રી પ્રકરણે પુષ્પમાળા વિભાગ 3 . (નાના નાના પ્રકરણે-સાથે) 2 શ્રી ભોજ પ્રબંધ ભાષાંતર 3 ચારે દિશાના તીર્થોની તીર્થમાળા. (સાથે) 6 શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂા. મૂળ, કથાઓ સહિત. છેતરી પ્રકરણ. હોમાતર રહિત. ગાથા 125 અર્થ સહિત અને તેમાં આવેલા અનેક વિષયની અનુકશિકા સાથે સેલ તરફથી છપાવીને બીજી આવૃત્તિ તરીકે હવામાં બહાર પાડવામાં આવી છે. જેમાં ત્રણ ના, - સાધુ સાવીને તેમજ સંરથાઓ વિગેરે ને લેટ આપવા માટે નકલ પ૦૦ આ સભાના પ્રમુખ કુંવરજી ભાણદજીએ તેમના પતિ પત્ની રૂપાણીના સાથે ખેલી છે. મગાવનાર સંસ્થા વિગેરેએ પટેજ એક આનો મોકો. વાર્તાને રસિયા માટે નાના નાના ચાર જય વિજય કથા. 4-3-0 3 કળાવતી વિગેરેની કથા. ઇ-૩-, 3 મુકરાજ ચરિત્ર. 8-8-0 4 રાજ વતી વિગરની કથા. 1-4-0. 5 રસુરપાળ વિગેરે ની કથા. ૦-ર- 0 6 યમપર ગરા. ---- છ ભારે વત ઉપર ૧ર કથા. - -- 8 8 છે !ાટી કથા. - 3 - 0 - તેર કાઠીયાની કથા. 0-6-0 - 10 પદ કી શા . 2-3-0 ( 6 રતિસર ચરિત્ર. 8-3- ૧ર વાચજ ચારિ. 3-3-0 63 વાળ દરાયંતી શારે.. - - 18 સાત પરિ.. 0---- શ રાદરી રે. -3 - 0 16 જાન નું કેવળી ચરિત્ર. -- - - 16 ચરિકો એક સાથે લેનારના રૂા. 3) લેવામાં આવશે. . . 5C For Private And Personal Use Only