________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आधुनिक जैनोनुं कलाविहीन धार्मिक जीवन.
જૈાના જીવનને કળાવિહીન કહેવું તે મેટા આક્ષેપ ગણાય, પણ તે આક્ષે પત્ની થાતા સમજાયા સિવાય જૈનેના ધાર્મિક જીવનમાં જે જડતા-નિસતાકળાશૂન્યતા-પ્રવેશ પામી છે તે દૂર થવી અશકય છે. આપણા લેકે માં કળા વિષે એટલુ' બધું અજ્ઞાન છે, કે વર્તમાન જૈનાના ધાર્મિક જીવનને કળાવિહીન કહેતાં પહેલાં પ્રથમ તે કળા અને ધર્મના સબંધના નિર્દેશ કરવા આવશ્યક છે.
સંસારમાં દરેક આત્મા અપૂર્ણ છે, અને પૂર્ણુતાને શેાધે છે, તે પૂર્ણતા સચ્ચિદાન ંદ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિમાં રહેલી છે, એમ હિંદુ તેમજ જૈન શાસ્ત્રકારો કહે છે, તે સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ ભૂતમાત્રને શકય છે, એમ દરેક શાસ્ત્રો અનેક દૃષ્ટાન્તાથી સિદ્ધ કરે છે. મનુષ્ય સામાન્ય રીતે પોતાના જીવનની જન્મથી મરણુપર્યન્ત મર્યાદા બાંધે છે; અને પેાતાના દેહમાં આત્મભાવને ક૨ે છે, આમ સમજવાને બદલે દેહથી અતિરિક્ત આત્મા છે, તે અનાદિ અનન્ત છે, તેનું અસ્તિત્વજ સાચુ છે; અન્યનુ અ સ્તિત્વ ખાટુ છે, કારણ કે અન્ય સ અચિરસ્થાયી છે; અને જેમ સ` જુની કાંચળી હોડે અને નવી કાંચળી ગ્રહણુ કરે તેમ આત્મા અને દેહના સંબંધ ચાલ્યાજ કરે છે, આવી આત્મપ્રતીતિને સત્ પ્રાપ્તિ કહી શકાય.
જયાંસુધી મનુષ્યને ઇન્દ્રિયદ્વારા અબાધિત જ્ઞાન મળે છે, ત્યાંસુધી તે અજ્ઞાન તે કહી ન શકાય, પશુ મનુષ્યનું જ્ઞાન દિશા તેમજ કાળથી મર્યાદિત હાઇને તેમજ જેટલું છે તેટલુ પણ ભ્રાન્તિમિશ્રિત હેઇને ઇન્દ્રિયપ્ર.પ્ય જ્ઞાનને અજ્ઞાનની કેટ માંજ મુકી શકાય, આ દિશા અને કાળની મર્યાદા તુટે, સઘળી ભ્રાન્તિએ ટળે, અને જેમ સ્વચ્છ આદર્શ માં સુન્દર પ્રતિબિંબ પડે તે નિયંળ આત્મકાશમાં આ વિશ્વનું યથાસ્થિત પ્રતિભિમ પડે ત્યારે ચિત્ર-પ્રાપ્તિ થઇ ગણાય.
મનુષ્યના આનંદ સાન્દના અનુભવમાં પહલેા છે, કુદરતનું સુન્દર દૃષ્ય જોતાં, પ્રાસાદિક કવિની પ્રતિભાપૂર્ણ કવિતા વાંચતાં, વિવિધ વિલાસવતી કેાઈ રમણી નિરખનાં, નવરંગી ખાળકે નજરે પડતાં અને આવા આવા અનેક સુન્દર ગણાતા પદાર્થોના સાક્ષાત્ અનુભવ થતાં સ્વાભાવિક રીતે મનુષ્યના અન્તરમાં આનંદ ઉચ્છ્વસે છે, કાસ પન્ન આત્માઓના પરિચય પશુ આવેજ આલ્હાદક હાય છે, આમ છતાં પણ સુન્દર વસ્તુને સક્ષત્ સમાગમ દરેક મનુષ્યના હૃદયમાં એક સરખા આનંદ ઉપજાવી શકા નથી. આનાં ઘણાં કારણેા હોય છે; પણ મુખ્યત્વે કરીને આમ બનવાનુ’ એક કારણ એ ાય છે કે મનુષ્ય અનેક પ્રકારના વિકારાને વશ હાઇને સાચા સૈ.દર્યને સમજી શક નથી, સુન્દર-અસુન્દરના સાચા વિવેક કરી શકતા
For Private And Personal Use Only
