________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આધુનિક જેનું કળાવિહીન ધાર્મિક જીવન. નથી, સન્દર્યાનુભવની તૃષ્ણામાં કુરૂપ પદાર્થોની પાછળ ભટકે છે, અને ઠોકર ખાય છે, આમ બનતાં તેને આનંદ અવિચ્છિન્ન ધારાએ વહેતો નથી, સુન્દર વસ્તુને સે કેઈ ચહાય, પણ સારા માઠા સંસ્કારને લીધે સન્દર્યને લગતા દરેકના ધોરણમાં તફાવત પડે છે અને તેથી એક જ વસ્તુ એકની પ્રીતિનું પાત્ર બને તે અન્યને અણગમાનું સાધન બને, અને દરેક મનુષ્યમાં માનસિક પરિ. વર્તન નિરંતર થયા કરતા હોવાથી આજ જેના ઉપર પ્રીતિ હોય તેના ઉપર આવતી કાલે અણગમે થાય તે સ્વાભાવિક છે. આ મર્યાદિત સ્થિતિમાં બંધનોમાંથી ઉચે આવતાં સુદર અસુન્દરના ખ્યાલો ચેકસ બને, આત્મા પૂર્ણ દશાને પામતાં જે વિશ્વવ્યાપી સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય તેને લીધે વિશ્વમાં ભારેલા અખુટ સિન્દર્યને તે ભક્તા બને, મેહવિકાર અને મલીન વાસનાઓનાં આવરણ દૂર થતાં મને ગત વિહળતા પણ નાશ પામે અને નિરંતર-અનવછિન્ન-અવર્ણનીય-આનંદની પ્રાપ્તિ થાય.
આ રીતે સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપને પામેલ આત્માની સ્થિતિ વર્ણવી શકાય. આ ઉપરથી સમજાશે કે કળાની પૂર્ણતાને પામ્યા સિવાય એટલે કે વિશ્વજીવનમાં વ્યાપી રહેલા કળાના અંશોને આત્મજીવનમાં એકરૂપ બનાવ્યા સિવાય અપ્રતિહત આનંદ અશક્ય છે અને તે અપ્રતિહત આનંદ સિવાય પૂર્ણ દશાને પામવાનો કાંઈ અર્થ જ નથી.
' હવે ધર્મનું શું ક્ષેત્ર છે તે તપાસીએ. સામાન્યતઃ મનુષ્યનું જીવન લક્ષ્યહીન દેખાય છે, મનુષ્ય જન્મે છે, જીવે છે, અને મરે છે, પણ એ બધું શું અને શાને માટે છે તેને તેને કાંઈ ખ્યાલ હોતું નથી. જીવનમાં અનેક તરંગો-વાસનાઓ ઉઠે અને તે તૃપ્ત કરવાનાં સાધને જતાં લય પામે. આ સાધને જવામાં ગ્યા
ગ્ય કે કર્તવ્યાકર્તવ્યનો ખ્યાલ દેખાય જ નહિ. પિતાની જાતે ભોક્તા અને આખું વિશ્વ ભૂગ્ય લેખાય. આગળ પાછળનો વિચાર ન થાય અને માત્ર સામે ઉભેલા
સ્વાર્થને આધારે એજ ચિન્તવનમાં જીવનપ્રવાસ પૂરો થાય. આવી અતંત્રિતતરંગી-મનસ્વી-માયાવી સ્થિતિમાંથી ઉદ્ધાર કરે, નિયંત્રણનું સ્થાપન કરે અને જીવનના વિવિધ માર્ગગામી પ્રવાહને એકજ લક્ષ્યમાં એકત્રિત કરે તે ધર્મ કહે વાય. અજ્ઞાનાવૃત્ત સ્થિતિમાંથી ઉદ્ધાર કરી અમને જ્ઞાનમય દશાને પમાડે, મહાવૃત્ત દશામાંથી છુટે કરી પ્રેમમય દશાને પહોંચાડે, કુરૂપી પદાર્થોમાં ઉપજેલી સુરૂપતાની બ્રાતિ દૂર કરી સાચા સન્દર્યના ૨૩યને પ્રાપ્ત કરાવે એ ધર્મ છે. આ રીતે કળા અને ધર્મનો વિશાળ અર્થ લઈએ તે કળાની પૂર્ણતાને પામ્યા
For Private And Personal Use Only
