________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્નેહુ લમ
પક્ષ કહે છે કે પ્રથમ લગ્ન અને પછી સ્નેહ. પ્રથમ પક્ષનું એમજ માનવુ' છે કે લગ્ન થયાં પહેલાં સ્નેહનાં અંકુરા કુટવાં જોઇએ, એટલું જ નહીં પણ સ્નેહ સાધારણ રીતે ખીલેલે હોવા જોઇએ. તેઓ ઢઢનાપૂર્વક કહે છે કે જ્યાં સ્નેહ જાણ્યા સિવાય લગ્ન છે ત્યાં સ્નેહ પાછળથી બહુ ઓછા પ્રમાણમાં સંભવી શકે છે અને પરિણામે તે લગ્ન વિજયી નીવડતુ નથી; પરંતુ જો લગ્ન પહેલાં સાધારણુ પ્રમાણમાં સ્નેહ જામ્યા હોય તેા તેએ લગ્ન પછી તેને પાષીને ખીલવે છે અને તેમના જીવનની ક્રૂત્તહુમાં લગ્નને સાધનરૂપ બનાવે છે. બીજો પક્ષ કેવળ જુદાજ વિચારને છે, તે તે ખુલ્લી રીતે કહે છે કે લગ્ન પહેલાં સ્નેહ એ બનવા જોગજ નથી અને જો કાંઈ સ્નેહ જેવું જણાતુ હાય તે તે શુદ્ધ નહિ પણ સ્વાથી સ્નેહનું ચિન્હ છે અને તેનાથી ધારેલું સુખ કાયમનું નહીં પણ ક્ષણિક છે, પરિણામે તેના કાર્ય માં તે નિષ્ફળ નીવડી જીવનને વિષમય બનાવે છે.
30
અને વાતના ગુણુદાષ વિચારતાં એટલુ તે સ્પષ્ટ જણાઇ આવે છે કે પ્રથમ પક્ષનુ કહેવુ પાશ્ચિમાન્ય પ્રજાને વિશેષ પ્રમાણમાં લાગુ પડે છે, ત્યારે ખીજા પક્ષના વિચાર। આપણા સમાજને બહુધા મળતા છે. પાશ્ચિમાન્ય પ્રજામાં વ્યક્તિસ્વાત ંત્ર્ય સર્વ રીતે પ્રસરેલુ છે, એટલે ત્યાં લગ્નથી જોડાયાં પહેલાં એક ખીજા તરફ સ્નેહુ દોરવા તેમને પૂરતા અવકાશ છે, જે કે આવી રીતે ધારેલે સ્નેહ પરિ પવ નહીં હાવાને લીધે તેઓ ઘણીત્રાર છેતરાય છે અને જીવનને દુ:ખમય અનાવે છે, પર ંતુ આવી રીતે કરેલા સાડુસનુ પરિણામ તેઓને વિશેષ વખત સહન કરવુ 'પડતુ' નથી; કારણ કે તેમના અંધારણ મુખ તે લગ્નને એક જાતને કરાર માને છે અને તેની ગાંઠમાંથી તેએ વિના સાચે મુક્ત થઇ શકે છે. જે વ્યક્તિસ્વાત‘ત્ર્ય તેમને અપરિપકવ સ્નેહમાં ફસાવે છે, તેજ વ્યક્તિસ્વાત’ત્ર્ય તેમની સહાયે આવે છે અને તેમના દુ:ખના અંત લાવે છે. આવી રીતે મુક્ત થયેલું જોડું જો કે થાડા સમય માટે આનંદ માને છે, પરંતુ વખત જતાં તેમને કોઇ નવાજ માણુસ સાથે સંબંધમાં ઉતરવું પડે છે. તેના જીવન સાથે પેાતાનુ જીવન એડવુ પડે છે. આ નવીન જોડાનું જીવન કેવુ' જશે એ તેના લગ્ન પછીના સ્નેહના વિકાસ ઉપર અવલખે છે.
For Private And Personal Use Only
હિંદુ સમાજમાં ભાથી ઉલટાજ પ્રયાગ છે. અહીં લગ્ન પહેલાં સ્નેહુને ઉર્દૂભવવામાં આપણા રીતિ રીવાજો આડાં આવે છે. બાળપણથીજ સગપણની ગાંઠથી નેડાએલાં જોડકાને સ્નેહનું ભાન શું હાઇ શકે ? તેમના સંસારના પરિણામને માટે તા તેમના વડીલેાજ જવાબદાર છે.
આ એક કુરિવાજનું પરિણામ છે એમ માની આપણે આપણી પુરાતન સ્વયંવર પદ્ધતિને તપાસીશું તે પણ જણાશે કે તે પ્રસગે લગ્નના નિશ્ચ લાવનાર શારિરીક સોંપત્તિ અગર બીજી કાઇ એકજ દશામાં સોંપાદન કરેલી પ્રવીણુતા હતી
