________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રિશમા કાપડ તથા હાથીદાંતની જેનામાં વધતી જતી વપરાશ
૩૯
रेशमी कापड तथा हाथीदांतनी जैनोमां वधती
जता वपराश.
જૈનને મુખ્ય સિદ્ધાંત મહંત પર વર્ષ આખી દુનિયામાં સુપ્રસિદ્ધ છે. આ સિદ્ધાંત આપણા ચારિત્રમાં નથી ઉતર્યો એથી કરીને આપણી અધોગતિ થઈ છે. આપણે એવા સંકુચિત અને નબળા વિચારના છીએ કે એક વસ્તુને દોષ આપણે નજરે જોઈએ, મડાન્ પુરૂષ તેના દેશની સાક્ષી આપે, જરા પુરૂષાર્થ કરીએ તે એ દેષમાંથી આપણે મુક્ત થઈ શકીએ, છતાં આપણે એ દેષમાં સચાજ કરીએ છીએ. રેશમ ક્યાં થાય છે, કેમ થાય છે, એ વાત હવે સે જાણે છે. રિશમી કાપડ તૈયાર કરવામાં હજારો નિર્દોષ કીડાઓને મહા કમકમાટ ઉપજે એવી રીતે પ્રાણ લેવામાં આવે છે એ સે સમજે છે, છતાં રેશમની વપરાશ ઘટાડવા અને નાબૂદ કરવા આપણે કાંઈ પ્રયત્ન નથી કરતા. કરવું, કરાવવું અને કરેલું અનુમેદવું એ ત્રણે ક્રિયામાં આપણે સરખું પાપ માનીએ છીએ, એટલે રેશમ વાપરીને આપણે એખી રીતે હિ સા કરાવીએ છીએ એ કાઈથી ના પાડી શકાય એમ નથી, છતાં પ્રભુપૂજા જેવા કાર્યમાં આપણે રેશમી કપડા પહેરીએ છીએ. તેવા કાર્યમાં તે રેશમને અડવું જ ન જોઈએ. જુની રૂઢી અને જુના ઢાળા જે દેશવાળા જણાય તે આપણે એને ત્યાગ કરજ જોઈએ લગ્નાદિ પવિત્ર પ્રસંગોમાં તેમજ હસ્કઈ ઉત્સવના પ્રસંગમાં આપણે-ખાસ કરીને બરરેશમી કાપડ પહેરી આનંદ માનીએ છીએ. એવી પણ માન્યતા છે કે સુતરાઉ પલકા, ચેળી વિગેરે જે કઈ પહેરે તો ખોટું પહેર્યું છે એવી આપણા સમાજમાં ટીકા થાય. કેટલી અંધતા ! જે ખોટું છે તેને સાચું કહીએ છીએ અને જે સાચું છે તેને હું કહીએ છીએ. ખરા જેન જે આપણે થવું હોય તે હાથના વણેલા, હાથના કાંતેલા, હાથના પીજેલા સુતરાઉ કે ઉનના કપડા આપણે વાપરવા જોઈએ. એ દશાએ પહોંચવા સારૂ રેશમનો ત્યાગ કરે છે તે પહેલું પગથીયું છે.
હાથીદાંત સંબંધી પણ એજ સ્થિતિ છે. હાથીદાંત હાથીની હિંસાથી મેળવાય છે એ સૌ જાણે છે. આપણી બહેને, આપણી માતાઓ, આપણી દીકરીઓ પિતાના પરમ સિભાગ્યના ચિન્હ તરીકે ચુડીઓ વાપરે છે. તે ચુડીઓ ખાસ કરીને હાથીદાંતની હોવી જોઈએ એવો આગ્રહ આપણે કરીએ છીએ. લાકડાની ચુડી કઈ પહેરે તો આપણે એની નિંદા કરીએ છીએ, પરંતુ આપણે હાથીદાંતની ચુડીએ ન વાપરવી જોઈએ. તેના બદલે ગમે તે વાપરવું પણ દોષવાળી વસ્તુ તે કદી વાપરવી નહિ.
For Private And Personal Use Only
