Jain Dharm Prakash 1916 Pustak 032 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 12

જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
ભેદન, શીત, તાપ, વર્ષાજળ, અગ્નિ, સુધા, તૃષા, ચાબુક અને અંકુશાદિવડે; નારકી (નરકના) જીવો ત્રણ પ્રકારની વેદનાવડે મનુષ્ય સુધા, તૃષા, આધિ, દાલિદ્ર અને બંધીખાનાદિકવડે; અને દેવતાઓ પરવશતા અને કિબિષપણાદિકવડે અશાતા વેદનીય કર્મને અનુભવી (ભોગવી) ખપાવે છે. તેથી તેમને અકામનિર્જરા જાણવી. સકામનિર્જરા તો અનશન, ઉદરી, ભિક્ષાચર્યા (વૃત્તિ સંક્ષેપ), રસત્યાગ, કાયલેશ (લોચાદિકવડે દેહદમન ) અને પ્રતિસંલીનતા (કાચબાની પેરે અંગેપાંગને સંકોચી રાખવા) એ છ પ્રકારના બાહ્યપ તથા પ્રાયછિત્ત૬, વિનય, વૈયાવચ, સઝાય, ધ્યાન અને વ્યુત્સર્ગ એ છ પ્રકારના અત્યંતર તપને તપતાં નિર્જરાભિલાષીને થવા પામે. એ રીતે નિર્જરાતત્વ નિરૂપણનામાં સમયસાર પ્રકરણનો છઠ્ઠો અધ્યાય થયો.
અથ મેક્ષતત્ત્વ નિરૂપણનામાં સક્ષમ અધ્યાય. (જ્ઞાનાવરણાદિ) ચાર ઘાતિકર્મના ( સર્વથા) ક્ષયવડે કેવળજ્ઞાન-દર્શન પ્રાપ્તને સમસ્ત કર્મને ક્ષય થયે મોક્ષ કર્યો છે. ક્ષીણકમીએ ગૌરવ (ભારેપણા) ના અભાવે નીચા જતા નથી; ગ પ્રગના અભાવથી તીર્ષો જતા નથી, પરંતુ નિઃસંગતાથી મળ-લેપ વગરના તુંબડાની પરે, કર્મ—બંધનના છેદાવાથી એરંડના ફળની પેરે, પૂર્વ પ્રયોગથી ધનુષ્યમાંથી છૂટેલા બાણની પેરે તથા ગતિ પરિણામથી ધૂમાડાની પેરે ઉંચા (ઉગતિએ) જ જાય છે અને લોક (આકાશ) ના અંતે રહે છે. ધમસ્તિકાયના અભાવથી આગળ (અલકમાં) ગતિ (ગમન) થવા પામે નહિ. (તેથી) ત્યાંજ (લોકના અગ્રભાગે જ) રહ્યા છતા શાશ્વત-નિરૂપમ–સ્વાભાવિક સુખને અનુભવે છે. સુર અસુર અને મનુષ્ય સંબંધી સર્વ કાળનાં એકઠાં કરેલાં સુખો સિદ્ધ ભગવાનના સુખના અનંતમા ભાગે આવતાં નથી. (સિદ્ધ ભગવાનનું સુખ અનંત છે-વચન અગોચર છે.) સંતપદ પ્રરૂપણાદિક નવ અનુગકારો વડે તે સિદ્ધોની વ્યાખ્યા કરવી. એ રીતે મિક્ષતત્ત્વ નિરૂપણનામાં સમયસારના સાતમ અધ્યાય થયે.
અપૂર્ણ.
GS 222
૫ નરકક્ષેત્રજન્ય, અન્ય ઉદીતિ અને પરમાધામી કૃત. ૬ છઠ્ઠ અક્રમાદિ. ૭ જરૂર કરતાં ઓ છે આહાર કરે તે. ૮ પાપ આલોચના (આલેયણ). ૯ દેહાદિક મમત્વ ત્યાગ.