________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનોનું અધ્યાત્મશાસ્ત્ર અને નીતિશાસ્ત્ર.
૩૬૭
ને તેટલો તે પરમાણુઓ પિતામય કરે છે અને તેને મલિન કરે છે, અને તેની :તર્ગત રહેલી આત્મિક શક્તિઓનો અવરોધ કરે છે. તે શક્તિઓનો વિકાસ બંધ કરે છે–તે શક્તિઓને આવરી દે છે. જેને આ બાબત ઉપર બહુ જ ભાર મૂકીને પિતાના ગ્રંમાં વિચારો જણાવે છે, અને સ્પષ્ટ રીતે કહે છે કે કર્મ તે પુગળમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ છે–તે ગિળિક પરમાણુઓ છે. જેમ હવે પછી કહેવામાં આવશે તે દષ્ટાંતો ઉપરથી સમજાશે તેમ આ બાબત એક અલંકાર-ઉપમાપે નહિ, પણ ખરેખર મૂળ અર્થથી સમજી શકાય તેવી છે. આત્મા અગર જીવ તે મૂળરૂપે તદન હલકે છે, અને તેને સ્વભાવ ઉંચે ચઢવા (ઉર્ધ્વગામી) છે, પણ આ પદગલિક પરમાણુઓ, કે જેનાથી તે ઘેરાઈ ગયેલો હોય છે, તે પરમાણુઓ તેને નીચે દબાવી રાખે છે. તેના સ્વભાવ પ્રમાણે આત્માને કર્મ ઉંચે ચઢવા દેતા નથી.
જ્યારે આ આત્મા પરમાણુઓને સદંતર નાશ કરે છે, ત્યારે સૃષ્ટિના મથાળેઉપરના ભાગમાં સીધી લાઈનમાં તે ઉપર ચાલ્યા જાય છે-મુક્ત આત્માઓના શાંત સ્થળને-મુક્તિ-નિર્વાણને તે આત્મા પ્રાપ્ત કરે છે. વળી એક બીજો દાખલો વધારે સ્પષ્ટ કરવા માટે લઈએ.
આત્માની અંદર રહેલા કર્મપરમાણુઓ જુદી જુદી સ્થિતિ ધારણ કરે છે. તે આત્માના જુદા જુદા ગુણોને રેકે તેવી સ્થિતિમાં વહેંચાઈ જાય છે. કર્મપરમાણુઓ તે પાણીમાં રહેલા કાદવ જેવા છે, અને જેમ પાણીને હલાવ્યું હોય ત્યારે કચરાવાળું પાણી દેખાય છે, તેમ આત્મા પણ જે કર્મ તે વખતે સ્થિતિમાં હોય તેનાથી અરાર કરાતો હોય છે, અથવા તો જેમ હલાવ્યા વગરના પાણીમાં કચરે નીચે બેઠેલ હોય છે. તેમ કમે પણ આત્મા સાથે ચાટેલા હોય છે–પણ સ્થિતિ પરિપકવ થયા પહેલાં તેની આત્મા ઉપર અસર થતી નથી–તે શાંત પડ્યા રહેલા હોય છે. અથવા જેવી રીતે કચરો દૂર કર્યા પછી પાણીને ગાળી લેવામાં આવે છે ત્યારે તે એનું નિર્મળ પાણી થાય છે તેમ કમ પણ ભગવાઈ રહ્યા પછી ખરી ગયેલા હોય છે-તેને નાશ થઈ ગયેલ હોય છે. અહીં એટલું સ્પણ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે કમ પણ પદગળિક પરમાણુઓ જ છે. જો કે દષ્ટાંતમાં જણાવ્યા પ્રમાણેના પાણીના કચરા કરતાં અતિશય વધારે સૂક્ષ્મ સ્થળ દષ્ટિને અગોચર હોય છે–પણ તે પરમાણુઓ જ છે. વળી એક ત્રીજા દષ્ટાંત તરીકે હું છ લેશ્યા અગર તો આત્માની કર્માનુસાર દેખાતી જુદી જુદી આકૃતિ તરફ તમારું લક્ષ ખેંચું છું.
- આ છ ફેશ્યાઓ, કે જેને આપણે સામાન્ય સંસારી મનુષ્ય આપણી સ્થળ દષ્ટિથી જોઈ શકતા નથી, તેઓ પૃથ પૃથકુ રંગની સર્વથી કાળી અને સર્વથી ઉજવળક્યામતમ અને તતમ હોય છે. આ મત આજીવિક મતવાળાઓ પણ સ્વીકારે
For Private And Personal Use Only
