________________
સુધી જીવ વ્યવહારમાં મગ્ન છે ત્યાં સુધી આત્માના જ્ઞાન શ્રદ્ધાનરૂપ નિશ્ચય સમ્યકત્ત્વ થઈ શકતું નથી. એમ કહેવાનો આશય જાણવો.
આવી રીતે નિશ્ચય - વ્યવહારના સ્વરૂપનું જ્ઞાન આવશ્યક છે.
સમ્યગદર્શન - જ્ઞાન - ચારિત્રની એકત્રતાપ મોક્ષમાર્ગ ફ્રી સર્વદુઃખનો આત્યાંતિક અભાવ અને પરમ અવ્યાબાધ સુખની પ્રાપ્તિ એ જ મોક્ષ છે અને તે
જ પરમપિત છે. જગતના બધા જ જીવો સુખ ઈચ્છે છે અને દુઃખથી ડરે છે. સુખ કેમ પ્રાપ્ત થાય એ જ જીવનું
પ્રયોજન છે. 988 જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના પામ્યો દુઃખ અનંત.. 8 અનાદિ કાળથી જીવે ઉલ્ટો જ પુરુષાર્થ કર્યો છે. વસ્તુસ્થિતિનું જેવું યથાર્થ સ્વરૂપ છે તેવું
સમજવાને સવળો પુરુષાર્થ કર્યો નથી. સત્ય પુરુષાર્થની તેને સમજ નથી. વીતરાગ સન્માર્ગ તેનો સદુપાય છે. તે સન્માર્ગનો આ પ્રમાણે સંક્ષેપ છે -
સમદર્શન, સમ્યકજ્ઞાન અને સમ્યફચારિત્રની એકત્રતા તે મોક્ષમાર્ગ છે. વિક સર્વજ્ઞના જ્ઞાનમાં ભાસ્યમાન તત્ત્વોની સમ્યક પ્રતિતી થવી તે “સમ્યકદર્શન' છે. 8 તે તત્વનો બોધ થવો તે સમ્યકજ્ઞાન” છે.
ઉપાદેય તત્ત્વનો અભ્યાસ થવો તે “સમ્યક ચારિત્ર' છે. 38 શુદ્ધ આત્મપદ સ્વરૂપ એવા વીતરાગપદમાં સ્થિતિ થવી તે એ ત્રણેની એકત્રતા છે. મૂળમાર્ગ રહસ્યમાં આની સરળ વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે.
છે દેહાદિથી ભિન્ન આત્મા રે, ઉપયોગી સદી અવિનાશ; એમ જાણે સદ્ગુરુ ઉપદેશથી રે, કરવું જ્ઞાન તેનું નામ ખાસ. મૂળ... જે જ્ઞાન કરી ને જાણિયું રે, તેની વર્તે છે શુદ્ધ પ્રતિત; કહ્યું ભગવંતે દર્શન તેહને રે, જેનું બીજું નામ સમકિત. મૂળ.. જેમ આવી પ્રતીતિ જીવની રે, જાણો સર્વથી ભિન્ન અસંગ;
તેવો સ્થિર સ્વભાવ તે ઉપજ્યો રે; નામ ચારિત્ર તે અણલિંગ. મૂળ... “તે ત્રણેય અભેદ પરિણામથી રે, જ્યારે વર્તે તે આત્મરૂપ; તે મારગ જિનનો પામિયો રે, કિંવા પામ્યો તે નિજ સ્વરૂપ.” આ છે મોક્ષમાર્ગનું શુદ્ધ સ્વરૂપ.
Jain Education International
For Personal Private Use Only
www.jainelibrary.org
