________________
શ્રી સમ્યજ્ઞાન - સમ્યક દર્શન - સમગ્યરીત્રની એકતારૂપ મોક્ષમાર્ગ એક જ છે. ત્રણ લોક ત્રણકાળમાં સત્યમાર્ગ બે ન હોય - એક જ છે. વીતરાગ પ્રભુએ પરૂપેલો ધર્મ પૂર્ણ સત્ય છે અને આ જીવને પૂર્ણતા સુધી પહોંચાડી શકે છે એવું એમાં સામર્થ્ય છે. પૂર્ણતાના લક્ષે શરૂઆત એ જ વાસ્તવિક શરૂઆત છે. એવી શ્રદ્ધા કરી, વીતરાગના અમુલ્ય વચનોને લક્ષમાં લઈ યથાર્થ પુરુષાર્થપૂર્વક એમની આજ્ઞાનું આરાધન કરવું. મોક્ષને હિતરૂપ પાણી, એક મોક્ષનો ઉપાય કરવો એ જ સર્વ ઉપદેશનું તાત્પર્ય છે. યેનકેન પ્રકારે રાગ દ્વેષના પરિણામ ઓછા થવા જોઈએ. રાગ - દ્વેષ - મોહ- કષાયના પરિણામના ઉદય પ્રસંગ આવે, પણ વજન તે તરફ ન જતાં, દષ્ટિ અંતરમુખ થવી જોઈએ. પર્યાય પરથી દષ્ટિ હટી - દષ્ટિ અંદર શુદ્ધાત્તમ તરફ જવી જોઈએ. વજન - દષ્ટિ અંદર તળ સુધી જવા જોઈએ. નિજ સ્વભાવનો મહિમા આવવો જોઈએ. સ્વભાવનો પ્રમોદ (મહિમા), પરિચય,
પ્રીતિ, પ્રવૃતિ કરતાં કરતાં સ્વભાવની પ્રાપ્તિ થાય છે. કચ્છ સર્વ શાસ્ત્રોનો સાર “વીતરાગતા” જ છે. વીતરાગી - શુદ્ધાત્માનો અત્યંત રસ અને મહિમા
આવે અને સ્વદ્રવ્યના આશ્રયે જ આત્માનો અનુભવ થાય. જૈનદર્શનના (તત્ત્વના) અભ્યાસનું ફળ આત્માનુભૂતિ' જ છે. તે સિવાયની બધી જશુભાશુભ અને તેવી ક્રિયાઓ પુણ્યફળ આપે પણ તેનાથી ધર્મ - આત્માનું હિત ન થાય. મોક્ષમાર્ગની શરૂઆત સમ્યગ્દર્શનથી જ થાય છે. પ્રથમ દર્શન મોહનીય હણાય પછી જ ચારિત્ર મોહનીય
જાય એ જ ક્રમ છે. ક તીર્થકર ભગવંતોએ કહેલાં પ્રયોજનભૂત સત્યોના અભ્યાસની સાથે સાથે સર્વ તત્ત્વજ્ઞાનનો
શિરમોર મુગટમણિ જે શુદ્ધ દ્રવ્ય સામાન્ય અર્થાત પરમપરિણામિક ભાવ - એટલે જ્ઞાયક ભાવ - જે સ્વાનુભૂતિનો આધાર છે, સમ્યગ્દર્શનનો આશ્રય છે - મોક્ષમાર્ગનું આલંબન છે, સર્વશુદ્ધ ભાવોનો નાથ છે. તેનો દિવ્ય મહિમા હૃદયમાં સર્વાધિકપણે અંકિત કરવા યોગ્ય છે. 8 પર તરફ વળતાં ઉપયોગને સ્વ તરફ ખેંચતો, નયપક્ષના આલંબનથી થતો જે રાગનો વિકલ્પ તેને આત્માના સ્વભાવરસના ભાન દ્વારા ટાળતો - આત્માના પરમઆનંદ સ્વરૂપ અમૃતરસને
વેદવાથી સ્વાનુભૂતિ - આત્માનુભૂતિ પ્રગટ થાય છે. 88 સ્વરૂપ ચિંતવનની સમગ્રવિધિ આ પ્રમાણે છે :
• જીવનો સ્વભાવ અજીવથી જુદો છે ને તે આત્મા સ્વયં સુખરૂપ છે. જ્ઞાન - આનંદમય જ
• સંયોગો જીવને સુખરૂપ નથી, દુઃખરૂપ પણ નથી. • રાગાદિ આસ્ત્રવો (રાગ - દ્વેષ, મોહ - ક્રોધ, માન - માયા, લોભ) દુઃખ રૂપ જ છે તેમાં
જરાય સુખ નથી.
Jain Education International
- ૩૯ For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
