________________
એનો વાંધો નથી, પણ સમષ્ટિમાં લોકો ભેગા થયા નથી ને પૈસાની વાત આવી નથી, આ સ્થિતિ ખૂબ જ જોખમી છે. સમવસરણમાં ફંડ કરવું હોય, તો અબજો-અબજોનું ફંડ થઈ શકે. પણ અનંત તીર્થકરોમાંથી કોઈ પણ તીર્થકરે કદી પણ આવી પ્રવૃત્તિ કરી નથી. “પૈસાથી જ કામ થાય' – આ બહુ મોટી ભ્રમણા છે. અનંત તીર્થકરોએ વ્યક્તિગતરૂપે પૂર્ણ અહિંસક બનવાનો ઉપદેશ આપ્યો છે. વિશ્વમાંથી હિંસા કદી પણ નાબૂદ થઈ નથી ને થવાની પણ નથી. હા, તમે તમારા જીવનમાંથી હિંસાને નાબૂદ કરી શકો છો, એના દ્વારા અનંતાનંત જીવોને અભયદાન પણ આપી શકો છો અને આપના આત્માનું પણ શાશ્વત કલ્યાણ કરી શકો છો. શક્ય પણ આ છે અને કર્તવ્ય પણ આ છે. જ્ઞાન વધારવાના શૂન્ય પ્રયત્ન સામે માત્ર દાન વધારવાના પૂર્ણ પ્રયત્નથી આજે આપણી આવી દશા થઈ છે.
આપણા વડવાઓએ જે-તે સમયમાં એવી આવશ્યકતાઓ જોઈને પાંજરાપોળો ઊભી કરી. અમુક મૂડી, અમુક ગોચર - આ બધાંથી તે પાંજરાપોળોનો નિર્વાહ થતો. શ્રાવકો યથાશક્તિ દાન આપતા રહેતા. તે સમયે યાંત્રિક યુગ આવ્યો. દયા-કૃતજ્ઞતાની ભાવના ઓછી થઈ. કતલખાનાઓ વધ્યા અને વિકસ્યા. ગેર- કાયદેસર કતલ કરાતા ઢોરોને કાયદાકીય રીતે બચાવી બચાવીને પાંજરાપોળોમાં મોકલવાની પ્રવૃત્તિ વધી, પરિણામે પાંજરાપોળોમાં એની પહોંચની બહારના ઢોરો આવી ગયા. એના પરિણામે પાંજરાપોળો ગંભીર આર્થિક કટોકટીમાં ફસાતી ગઈ.
હજી વધુ દુઃખની વાત તો એ છે કે હજારો-હજારો પશુઓને સમાવ્યા પછી પણ, આકાશ-પાતાળ એક કરી કરીને આર્થિક ભંડોળ લાવ્યા પછી પણ, આપણે જેટલા પશુઓને બચાવીએ છીએ એના કરતા ૧૦૦ ગણા કે હજારોગણા પશુઓ તો કપાઈ જાય છે. આ સ્થિતિમાં નક્કર ઉપાય શું હોઈ શકે ? * સંભવિત ઉપાયો - જ ભગવાનનો મૂળ માર્ગ ઉપદેશનો છે. સદુપદેશ આપવા દ્વારા જાહેર
જનતામાં દયા અને કૃતજ્ઞતાની ભાવનાને સતેજ કરવામાં આવે. દરેક પાંજરાપોળ - તોટો
૨૨
