________________
* દીર્ધદષ્ટિ અને અગમચેતી
એક ગામ પર્વતના શિખર પર વસેલું હતું. તેની એક બાજુ પર્વતની ઉપરનો સપાટ ભાગ જ્યાં પૂરો થતો હતો, ત્યાં ઊંડી ખીણ હતી. અવાર-નવાર ત્યાંથી માણસો ને પશુઓ પડી જતા. બુરી રીતે ઘાયલ થતા. ગામવાળા સજ્જનો ભેગા થયા. સારું એવું ફંડ કર્યું. ત્યાં ખીણ પાસે સતત એક એબ્યુલન્સ ઊભી રહે એવી જોગવાઈ કરી, ને એબ્યુલન્સ પૂરપાટ દોડી શકે એવો રસ્તો બનાવડાવ્યો. એ ખીણથી પાંચ જ મિનિટના અંતરે મોંઘીદાટ હોસ્પિટલ બનાવી. જે જે માણસ કે પશુ ત્યાં ખીણમાં પડી જાય, તેના માટે તાત્કાલિક સારવાર ઉપલબ્ધ કરાવી દીધી. પણ અફસોસ, કોઈને એ ડેડ એન્ડ પર પાળી બનાવવાનું ન સૂછ્યું. બસ, હવે કાયમ માટે કોઈ ને કોઈ ત્યાંથી પડતું રહેશે અને (વ્યવસ્થા હશે ત્યાં સુધી) સારવાર થતી રહેશે.
આજે પાંજરાપોળમાં ૫૦-૧૦૦ પશુઓ આવ્યા, હવે એમના ચારાપાણીની વ્યવસ્થા શી રીતે કરવી એને જ જીવદયાનું સર્વસ્વ સમજી લેતા આપણે બીજા હજારો પશુઓને આ રીતે નોંધારા બનીને ભવિષ્યમાં અહીં આવવું જ ન પડે, એ દિશામાં કોઈ જ પ્રયત્ન ન કરતાં હોઈએ, તો આપણે શું કરી રહ્યા છીએ, એ માટે આપણે ગંભીર વિચાર કરવાની જરૂર છે. આપણી પદ્ધતિએ તો આપણી “આજ પણ ખરાબ છે ને “કાલે શું ?' આ પ્રશ્ન ઓર ભયાનક છે.
“પાંજરાપોળ' એ એક ઉપલક્ષણ છે. ધર્મ જ્ઞાન અને વિવેકથી જ થઈ શકે. સ્વ-પર હિત એ જ્ઞાન અને વિવેકથી જ થઈ શકે – એ સમજવાની આપણે બધાએ ખાસ જરૂર છે. (આ લેખમાં ખેતી-પદ્ધતિ અને તથાવિધ અન્ય પણ જે વાતો આનુષંગિક રીતે કહી છે, તે હકીકતમાં “જીવદયા'ના સમર્થન અને પોષણના ઉદ્દેશ્યથી જ કહી છે.)
પરમ તારક શ્રી જિનાજ્ઞાવિરુદ્ધ લખાયું હોય,
તો મિચ્છામિ દુક્કડમ્. પાંજરાપોળ - તોટો
>
ર૬
