________________
વીરવધમાનસ્વામીને વર્ષાવાસ ૧૩ અહીં કહ્યું છે કે ચંપાનું ખરું સ્થળ ભાગલપુર પાસે આવેલાં બે ગામ નામે ચંપાનગર અને ચંપાપુર હવાને સંભવ છે.
M LT (પૃ. ૩૩)માં કહ્યું છે કે એક પાલિ' જાતકમાં કાલચંપાને ઉલેખ છે.
(૪) પાપા (મધ્યમા)– શ્રટ ભર મર (પૃ. ૩૭૫)માં કહ્યું છે કે ૨૫ આર્ય દેશોમાં જે “ભંગિ દેશને ઉલેખ છે તેની રાજધાની પાપા હતી. એ દેશ “પારસનાથ પહાડની આસપાસની ભૂમિમાં ફેલાયેલ હતું. કેટલાક પાપાને મલય' દેશની રાજધાની ગણે છે તે ભૂલ છે અને એ ભૂલ “મદ્ય' અને “મલયને એક ગણવાની ભૂલનું પરિણામ છે એમ અહીં કહ્યું છે.
આ પાપા ઉપરાંત બીજી એક પાપા (પાવા) છે. એ કેશલથી ઈશાનમાં કુશીનારા તરફ જતાં આવે છે. એ “મલ્લ રાજ્યની રાજધાની હતી. કેટલાકના મતે આધુનિક પડરોના કે જે કાસિયાથી આર માઈલ દૂર અને ગેરખપુરથી આશરે પચ્ચીસ માઈલ દૂર છે તે આ પાપા (પાવા) છે તે કેટલાક ગેરખપુર જીલ્લામાંના પડૌનાની પાસે આવેલા ૫૫ઉર ગામને પ્રાચીન “પાવાપુરી માને છે. આ બંને પાવાની વચ્ચે “મધ્યમા પાવા આવેલી હતી અને એ “મગધ'. જનપદમાં હતી. પહેલી પાપા આ મધ્યમા પાપાથી અગ્નિ કેણમાં અને બીજી વાયવ્ય કોણમાં અને તે પણ લગભગ સરખે અંતરે આવેલી હતી. આથી તે આને “મધ્યમા પાપા” કહે છે. આજે પણ બિહાર... નગરથી ત્રણ કેશ ઉપર દક્ષિણમાં આવેલી પાવા જેનેનું તીર્થધામ છે. | LAI (પૃ. ૩૨૧)માં ભંગિને બદલે ભગને ૨૫ આર્ય દેશમાંને એક દેશ કહો છે. વિશેષમાં અહીં એ ઉલેખ છે.
