Chhandolankaranirupanam

Author(s): Kalyanbodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 8

છંદ. Eve
અલંકાર ૨૦,૨૧
શીલની શોભાથી જે અહીં જ મોક્ષમાં હોય તેવી રીતે રહે છે, જેમને સંતો ભગવાનની જેમ જુએ છે, જેમની કાંતિ ચાંદનીની જેમ ફેલાય છે. લોકમાં જેઓ સાક્ષાત્ ક્ષીણમોહી જેવા છે...
܀
܀
(૧) કર્મચયા અનુક્તધાં લુપ્તોપમા = જ્યાં ઉપમાનભૂત કર્મ (અહીં મિત્રનું) ને વધુ પ્રત્યય લાગ્યો હોય.
(૨) કાચું અનુક્તધર્મા લુપ્તોપમા = જ્યાં ઉપમાન મૂત (અહીં સુધા) ને વ્ લાગ્યો હોય. દોધક છંદ (ભ, બ, ભ, ડ, ડ) એકાક્ષરીય. 51151151155 (૧) સંસ્કૃતિ બપનીતિ યો છે,
भव्यनृणां गुणरागिहृदां तु ।
*. સર્વત્ર ઉપમાનમાં પ્રસ્તુતનો નિર્દેશ કર્યો છે. ઉપમેય સર્વત્ર પ્રાયઃ સૂરિ પ્રેમ કે તેમના ગુણાદિ છે, તે સ્વયં સમજી લેવું.
܀
૨૯
છંદ ૧૦
અલંકાર ૨૪,૨૫ (૧) યસ્ય સોડો ! હોપિ ન લોઢે, प्रायश उच्चो दृष्टिमगात्तत् । (૨) પ્રેમસરૂપઃ જો નનુ લો ?
सत्पुरुषा यत् स्युर्विरला हि ।।
લોકમાં કોઈ પણ લોકોએ તેમના સમાન સંત જોવાયા નથી. માટે લોકમાં સૂરિ પ્રેમના સમાન કોંણ છે ? કારણ કે સત્પુરુષો વિરલા જ હોય છે.
*
(૧) ધર્મોપમાનિકા સમાસગા લુખોપમા જેમાં સામાન્ય ધર્મ અને ઉપમાનનો લોપ થયો હોય...
=
(૨) અનુક્તધર્મા ઈવાદિ સામાન્યવાચક લુપ્તોપમા = જ્યાં ‘વ' વગેરેનો પ્રયોગ ન હોય. મણિબંધ છંદ (ભ, મ, સ) (તિ ૫-૪) નવાક્ષરીય ડાડડડાડ
૩૧
અલંકાર ૨૨,૨૩
(૨) યસ્ય સુધાયત વ વવશ્વ, रागविषप्रविपीडितनृणाम् ।।
ગુણાનુરાગી હદયવાળા ભવ્યજીવોના સંસારરૂપી રોગને વિષે જેઓ વૈધ સમાન આચરણ કરે છે. જેમનું વચન રાગરુપી વિષથી અત્યંત પીડિત જનોને પણ અમૃત સમાન જ થતું હતું.
܀
(૧) અકથિતોપમાન લુપ્તોપમા = જેમાં ઉપમાન ન કહ્યું હોય.
(૨) અકથિતોપમાનસમાસગાલુોપમા
ઉપર
મુજબ, માત્ર ઉપમાવાચક શબ્દ સાથે સમાસ થયો હોય. ચંપકમાલા છંદ (ભ,મ,સ,ડ) (યતિ ૫-૫) દશાક્ષરી ડ।।ડડડા|ડ
અલંકાર ૨૬-૨૮ (१) तद्गुणसमं गोचरतां
છંદ ૯
30
सना = सदा
यातमिह चैकं ह्यपि न ।
܀
(૨) પ્રેમપુરો રુ શીતથિ
शीतलतां ही याति सनां ।। તેમના ગુણની સમાન એવું કાંઈ પણ એકાદ (દૃષ્ટિનો) વિષય થયું નથી.
ગુરુ પ્રેમની ક્રાંતિ સદા ચંદ્રની શીતળતાને પામતી હતી.
*
(૧) સમાસસ્થિત અકથિત ઇવાદિ લુમોપમા પૂર્વવત્, પણ સમાસમાં સમજવું.
(૨) સકૃત્ સાધર્મ્સ નિર્દેશ = જ્યાં એક વાર સાધર્મ્સ (અહીં વર) નો નિર્દેશ કર્યો હોય. (૩) વસ્તુ-પ્રતિવસ્તુ = જ્યાં એક અર્થનો ભિન્ન ૨
કર
=
છંદ ૧૦ 4
=