Chhandolankaranirupanam

Author(s): Kalyanbodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 16

અલંકાર ૬૯
છંદ ૩૫ -
-૩- કેવલ અભ્રિષ્ટ પરંપરિત = જેમાં દ્વિઅર્થી શબ્દો વિના એક વસ્તુ સાથે અવયવો દ્વારા અભેદ દર્શાવાય.
માલિની છંદ (ન,ન,મ,ય,ય) યતિ ૮-૭ પંચદશાક્ષરીય... I|| ||| ડડડ ગડડ ડિડ C- ३ मनुजसुखदलानां मोदसन्मञ्जरीणां
सुरगृहकुसुमानां मोक्षहद्द्दत्यफलानाम् । गुरुरिह सुरवृक्षः सत्फलावञ्चकानां जगति भवति साक्षात् याचकानां प्रदाता । । c-૩ અહીં ગુરુદેવ સાક્ષાત્ સુરતરુ છે કે જે યાચકોને મનુષ્યસુખોરુપી પર્ણના, આનંદરૂપી સુંદર મંજરીના, સુરલોકરુપી ફ્લોના, મોક્ષરુપી મનોહરફ્ળોના દાતાર થાય છે. હા... એ યાચો શુભ ફ્લાવંચક બન્યા વિના રહેતા નથી (યોગગ્રંથોમાં ફ્લાવંચક પ્રસિદ્ધ છે તે ત્યાંથી જાણી લેવું.)
૬૧
અલંકાર ૭૩,૦૪
છંદ 3
હસ્તિને વિષે અનન્ય સિંહ જેવા તેઓ હતા. (D) સૂરિદેવનું શીલ સૂર્ય હતું. યશ ચન્દ્ર હતો અને મન સાગર હતું.
(E) શ્રીપ્રેમરુપી વૃક્ષનું હૃદયરૂપી પુષ્પ શીલરૂપી સુગંધવાળું હતું.
(F) સંપૂર્ણરૂપક
જેમાં અનેક કાર્ય-ધર્મોના
અભેદથી અમુક વસ્તુ સાથે અભેદ દર્શાવાય. (G) હેતુરૂપક જેમાં સાધર્મ્સને કારણ તરીકે બતાવી અભેદ દર્શાવાય.
-
—
મન્દાક્રાન્તા છંદ (મ, મ, ન, ત, ત, 3, 5) યતિ ૪-૬-૭, સપ્તદશાક્ષરીય
SSSSIIIIISSISSISS
(F) श्रीप्रेमेन्दोर्वरशमसुधाकर्तुः तापप्रणाशि
रुपं दृष्ट्वा भविककुबलान्यत्र सम्यक् स्फुटानि ।
૬૩
અલંકાર ૭૦-૭૨
છંદ ૩૬
C-૪ અશ્લિષ્ટ માલા પરંપરિત = જેમાં દ્વિઅર્થી શબ્દો વિના અનેક વસ્તુઓ સાથે અભેદ દર્શાવાય.
(D) વ્યસ્તરૂપક = જેમાં સમાસ વિના અભેદ દર્શાવાય.
(E) સમસ્ત રૂપક - જેમાં સમાસ સહિત અભેદ દર્શાવાય.
ચન્દ્રલેખા છંદ (મ, ર, મ, ય, ય) (યતિ ૭,૮) પંચદશાક્ષરીય ડડડડોડઽડિડાડડ
C-४ एनःपङ्कोष्णभानुः संसारतापामृतांशुश्चिन्मुक्तासौम्यशुक्तिमहद्विषेकद्विपारिः । (D) शीलं सूर्यो यशोऽब्जं सुरेर्मनोऽवारपारा (E) हृत्पुष्पं शीलगन्धि श्रीप्रेमवृक्षस्य चाऽभूत् ।। ૮-૪ પાપ પંકને વિષે સૂર્ય, સંસારતાપને વિષે ચન્દ્ર, જ્ઞાનરુપી મોતીને વિષે સુંદર શક્તિ, મોહરૂપી ૧. મોડલ કોદ
૬૨
અલંકાર ૭૫
છંદ ૩૮ -
(G) नैर्मल्यात्तु स्फटिकनिकरस्तेजसा तापनस्स गाम्भीर्येण प्रवरजलविश्वाऽभवत् प्रेमसूरिः ।। (F) શ્રેષ્ઠ પ્રશમસુધાકર શ્રીપ્રેમરૂપી ચન્દ્રના પાપપ્રશાશક એવા રુપને જોઈને અહીં ભવ્ય જીવો રુપી કુમુદો સારી રીતે વિકસિત થાય છે. (G) સૂરિ પ્રેમ નિર્મળતાથી સ્ફટિકસમૂહ, તેજથી સુર્ય અને ગંભીરતાથી ઉત્તમ (સ્વયંભૂરમણ) સમુદ્ર બન્યા હતા.
܀
*
(H) તત્ત્વાપશ્રુતિરૂપક - જેમાં વાસ્તવિકતાનો નિષેધ કરીને જેની સાથે અભેદ બતાવવો છે, તે જ છે, એમ કહેવાય.
શિખરિણી છંદ (ય, મ, ન, સ, ભ, , ડ) સપ્રદશાક્ષરીય 155555||||||||5 થતિ ૬-૭-૪
(H) न स प्रेमाचार्यः स तु पुनितगङ्गाजलधिगा न स प्रेमाचार्यः स तु विबुधशेलो रुचिररुक् ।
܀
૬૪