Chatvar Karmgranth

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Jain Atmanand Sabha

Page 213

सं। 168 देवेन्द्रसूरिविरचितखोपज्ञटीकोपेतः [गाथा तस्वात् / 'शेषस्थानेषु' सुरगतौ तिर्यग्गतौ मनुष्यगतौ पञ्चेन्द्रियत्रसकाययोगत्रयवेदत्रयकषायच. तुष्टयमतिज्ञानश्रुतज्ञानावधिज्ञानमनःपर्यायज्ञानमत्यज्ञानश्रुताज्ञानविभङ्गज्ञानसामायिकच्छेदोपस्थापनपरिहारविशुद्धिकदेशविरताविरतचक्षुर्दर्शनाचक्षुर्दर्शनावधिदर्शनभव्याभव्यक्षायिकक्षायोपशमिकौपशमिकसावादनमिश्रमिथ्यात्वसंश्याहारकानाहारकलक्षणैकचत्वारिंशत्सु शेषमार्गणास्थानकेषु षडपि लेश्याः / ___ उक्ता मार्गणास्थानेषु लेश्याः / इदानी मार्गणास्थानेषु खस्थानापेक्षयाऽल्पबहुत्वं निरूपयिषुराह-'नरनिरय' इत्यादि / इह यथासङ्ख्येन योजना कर्तव्या / सा चैवम्-नरा निरयदेवतिर्यग्योनिकेभ्यः सकाशात् स्तोकाः / यत इह द्विविधा नराः-वान्तपित्तादिजन्मानः सम्मूर्छजाः, स्त्रीगर्भोत्पन्नाः गर्भजाश्च / तत्राद्याः कदाचिद् न भवन्त्येव, जघन्यतः समयस्य उत्कृष्टतस्तु चतुर्विंशतिमुहूर्तानां तदन्तरकालस्य प्रतिपादितत्वात् / . यदाह सन्देहसन्दोहशैलशृङ्गभङ्गदम्भोलिर्भगवान् जिनभद्रगणिक्षमाश्रमण: बारस मुहुत्त गब्भे, उक्कोस समुच्छिमेसु चउवीसं / __उक्कोस विरहकालो, दोसु वि य जहन्नओ समओ॥ (बृ० सं० पत्र 130-1) . . उत्पन्नानां तु जघन्यत उत्कृष्टतश्चान्तर्मुहूर्तस्थितिकत्वेन परतः सर्वेषां निर्लेपत्वसम्भवाद् यदा तु भवन्ति तदा जघन्यत एको द्वौ त्रयो वा, उत्कृष्टतस्त्वसङ्ख्याताः / इतरे तु सर्वदैव सद्ध्येया भवन्ति नासत्येयाः, तत्र सधेयकस्य सङ्ख्यातभेदत्वान्न ज्ञायते कियदपि सहयेयकम् अतो विशेषत इदं प्ररूप्यते--इह षष्ठवर्गः पञ्चमवर्गेण यदा गुणितो भवति तदा गर्भजमनुप्यसङ्ख्या भवति / अथ कोऽयं षष्ठः (ग्रन्थानम्-१५००) वर्गः? कश्च पञ्चमः ? इत्येतदुच्यतेविवक्षितः कश्चिद् राशिस्तेनैव राशिना यत्र गुण्यते स तावद् वर्गः / तत्रैकस्य वर्ग एव न भवति, अतो वृद्धिरहितत्वादेष वर्ग एव न गण्यते / द्वयोस्तु वर्गश्चत्वारो भवन्ति, एष प्रथमो वर्गः 4 / चतुर्णा वर्गः षोडशेति द्वितीयो वर्गः 16 / षोडशानां वर्गों द्वे शते षट्पञ्चाशदधिके तृतीयो वर्गः 256 / अस्य राशेर्वर्गः पञ्चषष्टिः सहस्राणि पञ्च शतानि षट्त्रिंशदधिकानि चतुर्थों वः 65536 / अस्य राशेर्वर्गः सार्धगाथया प्रोच्यते चैत्तारि य कोडिसया, अउणतीसं च हुंति कोडीओ। अउणावन्नं लक्खा, सत्तर्हि चेव य सहस्सा // दो य सया छन्नउया, पंचमवग्गो इमो विणिहिट्ठो / ( अनु० चू० पत्र 70) अकस्थापना-४२९४९६७२९६ / अस्यापि राशेर्वर्गो गाथात्रयेण प्रतिपाद्यते लक्खें कोडाकोडी, चउरासीइं भवे सहस्साई। १सा चैक्ये द्वन्द्वमेययोरिति 'एकचत्वारिंशति' इति भाव्यम्, भविष्यत्यपि, तथापि लेखकेन पण्डितंमन्येन वा केनाप्येतद् अङ्कितं लक्ष्यते // 2 द्वादश मुहूर्ता गर्भजेषु सम्मूच्छिमेषु चतुर्विंशतिः / उत्कर्षतो विरहकालः द्वयोरपि च जघन्यतः समयः॥ 3 चखारि च कोटिशतानि एकोनत्रिशच्च भवन्ति कोटयः। एकोनपञ्चाशद लक्षाः सप्तषष्टिरेव च सहस्राणि // द्वे च शते षण्णवतिः पञ्चमवर्गोऽयं विनिर्दिष्टः ॥४°ग्गो समासतो होति / अनुयोगद्वारचूर्णौ // 5 लक्षं कोटाकोटी चतुरशीतिर्भवन्ति सहस्राणि /