________________
તા. ૧૦-૮-૧૯૬૪] બુદ્ધિપ્રભા
[૨૩ અને મને, એ લોકો બતાવે છે અને વધુમાં તેઓને હું શહેનશાહે હિંદુસ્તાનની જેવી શીલવંતી નાર તેમજ મહાન અકબરના જીવનની એક વાતની હિંદુસ્તાનના જેવા વિનમ્ર પુરુષે આજે યાદ આપું છું. બીજે કયા દેશમાં છે ?
એક જહાજ મક્કા જતું હતું. - આ ઉપરથી પૂર્વના સિદ્ધાંતને તેમાં મુસિલમ યાત્રાળુઓ હતાં. રસ્તામાં એક ખાલી પરપેટો સમજી ઘચ એ વહાણ પિગીએ લુંટી લીધું. પરોણો ભલે કરવામાં આવે પરંતુ એ લૂંટના સામાનમાં તેમને પવિત્ર કુરાનના આ સભા મંચ ઉપરથી ઘણીવાર કેટલાક પાના મળી આવ્યાં. આ તાળીઓના ગડગડાટોએ દુનિયાને એ પાનાઓ તેમણે કૂતરાના ગળામાં બાંધ્યાં બતાવ્યું છે કે કેટલીકવાર મદ અને અને તેમને આર્મઝની ગલીઓમાં અભિમાનથી ભરેલા ભારે વજનદાર ફેરવ્યા. બલૂન કરતાં પણ એ પરપિટા વધુ
ત્યારબાદ એવું બન્યું કે બાદશાહના વજનદાર હોય છે.
માણસોએ પોર્ટુગીનું વહાણ લૂંટી આમ જેએ હિંદુસ્તાનની મહત્તાને
લીધું. એ લૂંટના સામાનમાં તેમને ઉતારી પાડે છે તેઓ પ્રત્યે મને ખૂબ
બાઇબલના પુસ્તકો મળી આવ્યાં. ખૂબ લાગી આવે છે. અને એ માટે મને એક જ રીતે આશ્વાસન મળે
આ બધી વાતની જાણ અકબરની છે કે તેઓ જે આ બધું જાણે છે તે
માને થઇ. અકબરની મા ધર્મઝનુની બધું તેમણે એક બીજા પાસેથી મળેલી
મુસ્લીમ હતી. તેને કુરાનના અપમાનથી બોટી અને વહેમી માન્યતાઓમાંથી
ઘણું જ દુઃખ થયું. આ વખતે પાટું. જાણેલું હોય છે.
ગીને સમય હતો તેથી તેણે અકબરને અને જે જિસસના ચારિત્ર પર્ટુગીઝોએ જે હાલ કુરાનના કર્યા વિષે ટીકા કરે છે તેવા હિંદઓને હતાં તેમ બાઇબલનું કરવા કહ્યું : હિંદુ ગણવાને ઇન્કાર કરી જેઓ પરંતુ ઉદાર મનના અકબરે કહ્યું - કલ્પનાના તરંગમાં છાને એ અહં મા! આ અજ્ઞાન માનવીઓ નથી અનુભવે છે તેઓને હું ઈસપની એક જાણતા કે કુરાન એ કેટલું મહાન છે! જુની દંતકથાની યાદ આપવા માગું છું. અને તેઓએ જે કંઈ કર્યું છે તે
તેમાં એક જગાએ કહેવામાં આવ્યું અજ્ઞાનવશ કર્યું છે. પરંતુ હું તે છે કે હું પથ્થરને નહિ પરંતુ કુરાન અને બાઇબલ બંનેનું ગૌરવ પથ્થરના ભીતરમાં રહેલા આદશને સમજું છું. આથી હું મારી જાતને પ્રણામ કરું છું.
તેમની જેમ હલકી પાડી શકે નહિ.
