Book Title: Bruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 02
Author(s): Udaychandra Jain
Publisher: New Bharatiya Book Corporation
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
तालध्वजः
तालध्वज: (पुं०) बलराम ।
तालपत्रं (पुं०) ताडपत्र, जिस पर ग्रन्थ लिखे गए। तालभृत् (पु०) बलराम ।
तालबद्ध (वि०) झांझ, करताल, मंजीरा ।
तालयन्त्रं (नपुं०) जर्राह का एक उपकरण । तालयुक्त (वि०) लय सहित (जयो० १४/१) तालरेचनकः (पुं०) नर्तक, अभिनेता।
www.kobatirth.org
ताललक्षकः (पुं०) बलराम ।
तालवनं (नपुं०) वृक्ष समूह, ताडवृक्षों का वन । तालवृक्षरसं (नपुं०) ताड़ी, आलीयक। (जयो० वृ० १६ / २६ ) तालवृन्तं (नपुं०) बिजना, विजन, पंखा । (जयो० १२ / १२२) तालवृन्तभ्रमणं (नपुं०) तालवृक्ष के डण्ठल के आश्रय (चीरो० १२/१५)
तालवृन्तबंध: (पुं०) एक छन्द की प्रक्रिया (वीरो० २२/४०) तालव्य (वि० ) [ तालु+ यत्)] तालु स्थानीय तालु से सम्बन्ध रखने वाला।
तालव्यवर्णः (पुं०) तालु स्थानीय अक्षर-इ, ई, च, छ्, झ्, ञ्, और श्' य् तालव्यस्वरः (पुं०) तातु स्थानीय स्वर ई ई । तालिकः (पुं०) (तल ठक्] ताली बजाना, खुली हथेली। तालितं (तलु णिच् + क्त) रंगा हुआ वस्त्र १. रज्जू, रस्सी ताली (स्त्री० ) [ तल्+ णिच्+अच् + ङीष् ] १. ताडवृक्ष, पर्वतीय ताडतरु। २. सुगन्ध युक्त मृतिका
+
तालीवनं (नपुं०) ताडवृक्ष समूह | तालु (नपुं० ) [ तरन्त्यनेन वर्णाः तृ+उण् रस्य लः] उपरिदंत और कौवे के मध्य का गर्त ।
तालुजिह्वः (पुं०) मगरमच्छ । तालुर: (पुं०) भंवर, जलावर्त । तालुस्थ (वि०) तालु स्थान । तालुस्थानं (नपुं०) तालुभाग । तालूषकं (नपुं० ) [ तल्+ णिच्+ऊषक् ] तालु।
तावक ( वि० ) [ युस्मद् + अण्-तवक आदेशः, तवक+खञ्] तावकीन त्वदीय (जयो० १७ / १२८) तेरा, तेरी । तावकीन (वि०) उतने ही (जयो० ० १८/३५) तावत् (वि० ) [ तत्+डावतु] उतना, इतना, इतने। (सुद० ९५, तत्कालमेघ (जयो० २ / १३३) इस समय अवधारण अर्थ में (जयो०] १४/३१) यावत्तावच्च साकल्येऽवधौ मानावधारणे तावद देखो ऊपर।
1
४४१
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तावता (अव्य०) तत्काल ही। (जयो० ४/३)
तावत्तु (अव्य० ) तत्पश्चात भी। (वीरो० ४ / २९) एकोन्यत: सम्मिलतीति यावद्धौभाविकी शक्तिरुदेति तावत् ।
तिग्मांशु
तावतैव (अव्य० ) इतने ही। (दयो० २०) (सम्य० २३) तावतैकत्र (वि०) उतने ही। (दयो० १७) मात्र । तावत्कृत्यः (अव्य०) इतनी बार
तावत्मात्रं ( नपुं० ) इतना मात्र । तावत्वर्ष (पुं०) इतने वर्ष पुराना । तावतिक (वि०) इतनी कीमत का
तावतैव (अव्य०) तो भी (जयो० २/१०५) तावदन्यत्र ( वि० ) इसके अतिरिक्त । (सम्य० ७१) नात्माऽस्य दृष्टी भवतीति तावदन्यत्र चैतस्यु किलात्मभावः । (सम्य० ७१ )
तावदकिञ्चन (वि०) और कुछ भी (जयो० तावदलीकः (पुं०) उतना मिथ्या । तावदलीकबोध: (पुं०) उतना मिथ्याबोध तदुत्तरं तावदलीकबोधः प्रणाशमायाति न किन्त्वबोधः।
तावदित (वि०) एतदर्थ (जयो० ८/२४) (सम्य० १३६) इतने से ही यहां (वीरो० १७/२६)
तावदिति (अव्य०) वाक्य की शोभा के लिए (जयो० २/११०) तावदेव (वि० ) इतने में भी (दयो० ७) तावदीय (वि०) उतने ही (जयो० वृ० १२/८५)
तिक्त (वि०) [तिज+क्त] तीखा, कड़वा, चरपरा (जयो० २५ / २९) तीखापन, सुगन्ध।
तिक्तनाम (वि०) तीखे से युक्त नामकर्म । तिक्तफलं (नपुं०) कटुकफल।
For Private and Personal Use Only
तिक्तफल: (पुं०) कतक पादप । तिक्तमरिच (पुं०) कवक वृक्षा तिक्तसार : ( पुं०) खदिर तरु। तिक्तायते जलाता है (सुद० १११)
तिग्मः (वि० ) [ तिज् + कम्+ जस्य काः] १. गहन, अधिक, प्रगाढ़, प्रचण्ड, २. दाहक, गरम, उष्ण। तिग्मकर: (पुं०) सूर्य, रवि । तिग्मकरोदय (पुं०) सूर्योदय (जयो० २०/८९) तिग्मदीधिति: (पुं०) दिवेस, दिनकर, रवि सूर्य। तिग्मरश्मि: (पुं०) सूर्य, दिनकर, रवि तिग्मांशु ( पुं०) सूर्य । तिग्मांशु कृपयोऽस्य तावदुदिता सम्वर्तते साधुता (मुनि० १)
।

Page Navigation
1 ... 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 ... 450