Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 11

તણુકા(ખા)વવું ૧૦૪૬
તતડવું તણુક(-ખા)વવું, તણુક(-ખા)વું જ તણુકવું'માં. તતણવાની હિંયા તણખ(-) (-ખ,૫) સ્ત્રી. જિઓ “તણખે.”] અંગેમાં તતણવવું, તણતણાવું જ “તણતણવું માં. થતી બળતરા. (૨)(લા.) ખળ, વલુર, તણુક, (૩) ભેંસ તણ-વાયું ન, જે પું. [ સે, ત્ર-પા દ્વારા, ત્રીજા ન., બળદ વગેરેને પગમાં ઝટકે અવે એ પ્રકારને એક રંગ બવ. દ્વારા “તણુ] ત્રણ પાયાની વેડી, સિપાઈ તણુ(-૨)ખલી સ્ત્રી, જિઓ “તણુ(-૨) ખલું' + ગુ. ‘ઈ’ - તણસ ન. સિ. તિનિરા > પ્રા. તિfig] સીસમની જાતનું પ્રત્યચ.] તણખલાની સળી
એક ઝાડ તણુ(-૨)ખલું ન. જિએ “તણખું” + ગુ. “લ” સ્વાર્થે ત...] તણસવું અજિ. [૨વા. શરીરના રોગથી ઊંહકારા કરવા.
એ “તણખું.” (લાને તેલે (રૂ.પ્ર.) કશી વિસાતમાં ન તણુસાવું ભાવે, ,િ તણુસાવવું છે.. સ.કિ. હોય તેવું].
તણસાવવું, તણસાલું જ “તણસવું’માં. તણખલું અ.ફ્રિ જિઓ “તણખે,'- ના.ધા.] અંગમાં તણામણ ન, થ્રી સી, જિએ “તાણનું+ગુ. “આમણબળતરા થવી. (૨) દુઃખ થયું. (૩) ભેંસ બળદ વગેરેને “આમણી' ક.મ.] માલ સારવાનું મહેનતાણું. (૨) (લા.) પગ ખેંચાવાને રેગ થ. (૪) (લા.) ગુસ્સે થવું. તણખલું જોડીને સગર્ભા બનાવવા બદલ હૈડાના માલિકને અપાતી ભા, ક્રિ. તણખાવવું છે, સ.ક્રિ.
૨કમ
[શકાય તેવું. (૫.વિ) તણખાર . [જ એ તણખા' + ગ. ‘આ’ સ્વાર્થે તાલ વિ. [ જ
તથાઉ વિ. [જ “તાણવું + ગુ. “આઉ' કુ.પ્ર.] તાણી
“તાણd + ગ. આ ત.પ્ર.) એ તણખે.”
તણાવ છે. [ જુએ “તાણવ' + ગુ. “આવ” ક. પ્ર.] તણુખાવવું, તણખાવું એ ‘તણખનું માં.
તણાવાનો ગુણ કે ક્રિયા, (૨) (તંબુ વગેરે) તાણીને મેખ તણુખિયા ૫. જિઓ ‘તણખો' + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર.] જેમાં સાથે બાંધવાની દેરી
અંગમાં બળતરા થાય છે તે એક રોગ, (૨) ઢોરને એ તણાવવું, તણાવું જ એ “તાણવું,માં. [ઘાટીને તણાવવી પ્રકારને રોગ, (૩) એવા રોગવાળે બળદ (જેને એને (રૂ.પ્ર.) લેડીને વેડાને સંગ કરાવો. તણુઈ જવું કારણે પગ ખેંચાય છે.)
[નાને તણખ (રૂ. પ્ર.) ધસડાઈ જવું (માનસિક રીતે યા ખર્ચની દૃષ્ટિએ). તણખી સ્ત્રી, જિઓ ‘તણ + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] તણાઈ મરવું (રૂ. પ્ર.) ગજા ઉપરાંત કામ કરવું કે ખર્ચે તણુનું ન. [સ. > પ્રા. તા-દ્વારા] તણખલું, તરણું કરો ] તણુએ . સિં, તૃળ-ક્ષણ- પ્રા. તળવવમ ઘાસનો નાશ તણા કું. [ જુઓ “તણાવ' + ગુ. ‘આ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] કરનાર] અગ્નિમાંથી નીકળતો સળગતો કણ, ચિનગારી. ચરખાને સજજડ પકડવા માટે ભીંતને આધારે ગુડિયામાં [ખા ઊઠવા (રૂ.પ્ર.) નુકસાન કરે એવી અસર થવી ભરાવાતે વાંસની ચીપને તે તે અદાર ખીલો. (૨) રથ તણખે છું. [સર૦ ‘તણખે.”] (લા.) બળતરા થાય એવી કે ગાડાની સાંગી નીચેનું દોરડું કે આડું
નાના)ખવા (ઉ.સ.) શરીરમાં તણાંતણાં છે. લિ. [ જ ‘તણાવ.', દ્વિર્ભાવ + બેઉને બળતરા થવી. (૨) (લા.) શરીરમાં ચસક આવવી. (૩) સ્વાર્થે ‘આ’ ક. પ્ર.] તસતસતું હોય એમ રીસમાં છણકા કરવા.
તણી સ્ત્રી. જિઓ “તાણવું' + ગુ “ઈ' ક. પ્ર. ] કુંડાળામાં તણુછ (-) સી, જિઓ ‘તણખ.”] જુઓ ‘તણખ.” ફરે એ માટે બળદની નાથે બાંધેલી દોરી. (૨) તંબુની તણછ* -૫) સી. એ નામનું એક લાકડું. (૨) એક દરી. (૩) નાની હાથ-કરવત (સી કે ગળાઈ માટે જાતને ઊડણ મન સાપ
વિર કરનારી) તણછાવવું-૨ એ “તણાવું-૨ માં.
તણું અનુગ, વિ. [સં. વન-ત..) પ્રા.તળમ-] “ને તણછાવું અ.કિ. જુઓ ‘તણ,"ના. ધા.] રેગથી લગતું' નું અર્થ આપનાર અનુગ (અત્યારે માત્ર પદ્યમાં શરીરનાં અંગ ખેંચાવાં. તણછાવવું છે, સક્રિ. વપરાતા)
[તસતસતું પેટ થઈ જવું એ તણછાવું અ.ક્રિ. જિઓ ‘તણછો, -ના. ધા.] ઝાડને તણી સ્ત્રી. જિઓ ‘તણા દ્વારા.] પેટ ચડી આવવું એ, છાં પડવો. તણછાવવું છે. સ.કિ.
તત વિ. સિં.] તણાયેલું, તાણેલું. (૨) ખેંચેલું. (૩) ન. તણુછિયું વિ. જિઓ ‘તણ' + ગુ. “યું તે.પ્ર.] તણખા તારવાળું વાઘ (તંતુવાઘને પ્રત્યેક પ્રકાર વીણ તંબૂર કે સણકા નાખતું. (૨) અસહ્ય વેદના કરનારું. (૩) સારંગી દિલરૂબા વગેરે) (લ.) વાતચીતમાં જણકા કરતું
તતકાવવું સ. ક્રિ. રિવા.] દોડાવવું તણછિયા પુ. જિઓ “તણછ્યુિં.'] જ ‘તણખિયે.' તત-કુતપ છું. સિ.] દેરીને બંધ, “ડુિંગબૅન્ડ’ (ગ. ગો.) તણુછ કું. [સં. તૃછાય->પ્રા. તળછામ-] ઘાસ ઉપર તતખણ ક્રિ. વિ. [સં. તત-ક્ષણમ્ ], તતખેવ કિ.વિ. સિં.
છાંયડ, ઝાડની છાયા. (૨) ઝાડના છાંયડાવાળી જમીન તત-ક્ષિકમ ] એ જ ક્ષણે, એ જ પળે, તરત. (જશું. પદ્યમાં.) તણણણ ફિ વિ. [૨વા] તમરાને અવાજ થાય એમ. (૨) તત-બંધ (-બન્ધ) વિ. [રવા. + જુઓ બંધ.'] સારી રીતે તાંતને અવાજ થાય એમ
તાણીને બાંધેલું તણુતવું અ.જિ. [૨] ‘તણ તણુ” એવો અવાજ કર. તત૮-ભતર ક્રિ. વિ. [૨૧.] જુઓ ‘તણાંતણાં.”
તણતણાવું ભાવે, જિ. તણુતણુવવું છે, સ.કિં. તતવું અ. . [૨૧] થોર જે રસ ચામડીએ લાગવાથી તણતણાટ . [ઓ “તણdણવું' + ગ આટ' ક.મ] યા ચના જેવો પદાર્થ લાગવાથી ચામડી ઉપર નાની નાની