Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 18

તબલે
૧૦૫૩
તમાકુ
પિંઠ
ભણિયું' કે “બાંધું' ગણાતું નથી.) [જનનેંદ્રિય (ગાળ) તમતમ-પ્રભા સ્ત્રી. [સં. તમત્તન:પ્રમા) એ નામનું સાતમું તબલો છું. [જ “તબલું.] (લા) સ્ત્રીની મટી થઈ ગયેલી નરક. (સંજ્ઞા.) (જૈન). તબસુમ ન. [અર.] હસવું એ, હાસ્ય [નષ્ટભ્રષ્ટ - તમતમ અ. ક્રિ. [૨વા.] તીખાશથી જીભ કે મેઢાના તબા, હ ક્રિ. વિ. [ કા. તબાહુ ] પાયમાલ, પરેશાન, ભાગ ચમચમવા. (૨) તમરાંને અવાજ થવો. તમતમાનું તબાહી સ્ત્રી. ફિ.] પાયમાલી, ભારે પરેશાની
ભાવે, ક્રિ. તમતમાવવું છે., સ. ક્રિ. તબિયત સ્ત્રી. [અર. તબીઅત ] સ્વભાવ, મિજાજ. (૨) તમતમાટ !. [ જુઓ “તમતમ + ગુ. “ ટ ક. પ્ર.] સ્વાય. [ ૦ આવવી (રૂ. પ્ર.) પ્રેમ થ. ૯ લાગવી તમતમવાની સ્થિતિ (રૂ. પ્ર.) મન ચાટવું. (૨) આનંદ આવવો. ૦ બગઢવી. તમ-તમારે (તમતમારે) સર્વ. જિઓ “તમે'-ને દ્વિભવ.} (રૂ. પ્ર.) બીમાર પડવું. (૨) ગુસ્સે થવું]
જ “તમે માં. (માત્ર બીજ પુરુષમાં “તમે' ઉપરાંત આજ્ઞાર્થતબિયત-દાર વિ. [ + ફા. પ્રત્યય] (લા.) ચાલાક, હોશિ- માં પ્રયોગ: “તમતમારે આવો ' વગેરે). ચાર. (૨) રસિક, રસન્ન
તમતમાવવું, તમતમારૂં જુએ “તમતમjમાં. તબિયતી વિ. [છુ. “ઈ'ત.પ્ર.](લા.) તરંગી, મિજાજી, ધૂની તમતમું વિ. [ ઓ “તમતમવું' + ગુ. ‘ઉં' ક. પ્ર] તમ તબીબ પુ. [અર.] શારીરિક રોગને ઉપચાર કરનાર તમતા સ્વાદવાળું, તીખું. (૨) ન. તમરાંને અવાજ વિદ્વાન, વઘ, “ડોકટર', હકીમ, “ફિઝિશિયન, “મેડિકલ તમન ન. જિદા જુદા રંગનાં લેનું એક ઝાડ પ્રેકટિશનર'
[ડે ટહું તમનતાર પં. વિજયની યાદગીરીનું સતંભ પ્રકારનું બાંધકામ તબીબી સ્ત્રી. [+ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] તબીબની વિદ્યા, ઉદુ, જયસ્તંભ તબીબી વિ. [ + ગ, “ઈ' ત. પ્ર.] તબીબને લઘતું, વૈધ- તમનામિક ઉં. વધુ ઝાડા થવાથી લાલ થઈ ગયેલી બાળકની કીય, ડેટરી, “મેડિકલ
તમ-થી (તઃ મ.થી) સર્વ, ક્રિ. વિ. [ એ “તમે' + ગુ. તબીબી કાનૂની વિ. [ જુઓ “તબીબી + “કાનુની.”] “થી પાં. વિ, ત્રી. વિ.નો અનુગ] તમારાથી. (૨) તમારા વડે તબીબી કાયદાને લગતું, “મેડિકો-લીગલ”
તમ(મ)ને (તકમ(મ)ને) સર્વ. [જ “તમે '] જુઓ તબુકાવવું, તબુકવું જ “તબૂકવુંમાં.
‘તમે'માં.
[તમાં, પરવા તબૂકવું અને ક્રિ. (અનુ.] જ “તબકવું.' તબુકાવું ભાવે., તમન્ના સ્ત્રી. [અર.] આશા, અભિલાષ, આકાંક્ષા. (૨) ક્રિ. તબુકાવવું છે., સ ક્રિ.
તમમાં (તઃમમાં) સર્વ, ક્રિ. વિ. [ જુએ “તમે' + ગુ. તએ ! [] જુઓ તથા.”
‘મા’ સા. વિ.નો અનુગ.] તમારે વિશે, તમારામાં તબેલે પૃ. [અર. તવીચલહ ] ઘોટા બાંધવાનું અને ઘોડા- તમ(શ્મીર ન. [અનુ] આંખે અંધારાં આવી ચક્કર ગાડી વગેરે રાખવાનું બાંધેલું લાંબું મકાન, ડાર
આવે છે એ તો . ચિરો] જુઓ ‘તો.'
તમર, રિયું ન. [+ ગુ. “ઈયું' વાર્થે ત. પ્ર. એ નામનું તબલ ન. [અર. તબ્લહ ] (લા.) માથાનું તાલકું
પાણી નજીક થતું બેઠા ઘાટનું એક વૃક્ષ અને એનું લાકડું તમન. [સં. તમg] અંધકાર, અંધારું. (૨) તમે ગુણ, તમરી સ્ત્રી, જિઓ “તમર" ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર. (૩) (લા.) અજ્ઞાન
જુએ “તમર.' તમ (તમ) સર્વ [જ “તમે.”] તમે. (પઘમાં.) રૂપઃ તમારું ન. [૨વા.] દિવસે કે રાતે કાંઈક ઘુઘરીઓના તમને (તઃ મને) (બી. વિ, ચા. વિ.-બ. વ.), તમ-થી અવાજને મળતો અવાજ કરતું તે તે જંતુ. [-રાં બેલવાં (નઃમ-થી) (પાં. વિ, ત્રી વિ.ના અર્થને અનુગ લાગતાં), (રૂ.પ્ર.) સખત માર ખાવો. -રાં બોલાવવાં (રૂ.પ્ર.) તમ-માં (તમ માં) (સા. વિ.ના અર્થને અનુગ). એનું | માર મારવો] વિભક્તિ-અંગ “તમ-' (ત મ-)
તમ-રેખું (ત મ) વિ. [જ એ “તમ' + “ખું] તમારા તમક પું. [૩] દમના રોગને એક પ્રકાર
તમશ(-સ) (- સ્વ જ એ તમસ.' તમ(મું)કડું વિ. [ જુઓ “અમુક'ના ત્રિભુવનું રૂપ, + ગુ. તમસ' ન. [સં. તમ ] અંધકાર, અંધારું. (૨) તમે ગુણ ‘ડુ” સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] અમુક ( ‘અમુકહું તમુકવું' એવો તમસ* (સ્વ) સ્ત્રી. [સં. તમન્ દ્વારા] ચકરી, અંધારાં, જેડ પ્રોગ)
મૂછ, બેશુદ્ધિ
[રજની, નિશા તમકવું અ. કે. [રવા.] ઠમકે ઠમકે ચાલવું. (૨) (લા.) તમસવતી, તસ્વિની વિ, સ્ત્રી. [સં.] ત્રિ, રાત, ક્રોધને આવેશ દેખાડવો. તમકાવું ભાવે, કં. તમકાવવું તમંચે (તમ-ચ) પું. [તમંચ ] દેશી પિસ્તોલ. પ્રે, સ, કિ.
[૦ દાગ (રૂ.પ્ર) પિસ્તોલ ફેડવી તમક-શ્વાસ છું. [સં] દમનો શ્વાસ
તમઃ પુંજ (પુ) . [સં.] અંધકારનો સમૂહ, ગાઢ અંધાર તમકાવવું, તમકાવું એ “તમકવું'માં.
તમ પ્રધાન વિ. [સ, તમન્ + પ્રધાન, સંધિથી] જેમાં તમે ગુણ તમ(ભા,-એ)(-ય) સ્ત્રી. બે ખોદી કરેલી ચલ મુખ્ય સ્થાને છે તેવું, તમોગુણ તમણું' વિ. [જુએ “મણું.] જુએ “નમણું.'
તમાં સ્ત્રી. [અર. તમ-અ] લાલચ. (૨) દરકાર, પરવા, ગર જ તમ-ર (તામણું) વિ. [જ એ “તમ' + ગુ. ‘' છે, વિ, તમાકુ સ્ત્રી. [ફા. તમ્બાક ] એક પ્રકારનો કેફી છોડ અને અનુગનું ગ્રા. રૂ૫] તમારું (લોકસાહિત્યમાં
એનાં સૂકવેલાં પાંદડાં (જેની પતરી વ્યસન તરીકે ખાવામાં