Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 16

તપન
તપુનઃ
પું [સં.] (તાપ કરનારા) સૂર્ય. (૨) તડકા તપન” ન. [સં.] તપવું એ, તાપ
તા-વૃદ્ધિ
તપાસ-સમિતિ સ્ત્રી. [+ સં.] તપાસ કરવા માટે નિમાયેલી અમુક સભ્યાની મંડળી તપાસાવવું, તપાસાયું જ ‘તપાસનું’માં. તપિત વિ. [સં, સા] તપેલું, ગરમ થયેલું. (ર) (લા.) ગુસ્સે થયેલું. (૩) દુ:ખી થયેલું
તપિયું ન. [જુએ ‘તપવું' + ગુ. ‘ઇયું' કૃ.પ્ર.) તપ કરનારું તપસ્વી, (ર) (લા.) તપી ઊઠનારું, ગુસ્સે થયા કરતું તપી વિ. જુએ ‘તપવું' + ગુ. ‘ઈ' કૃ.પ્ર.] તપ કરનારું, પિયું, તપસ્વી [તપેલું, ટાપડી તપેલી સ્ત્રી. [જુએ તપેલું' + ગુ, ઈ ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] નાનું તપેલું ન. મધ્યમ માપનેા ટોપ, મેટી તપેલી તપેશ્રી પું. [જુએ તપેશ્વરી'નું લાઘવ.] જએ‘તપેશ્વરી.’ તપેશ્વર,રીપું [જુએ ‘તપ' + સં. શ્નર, સંધિથી+ગુ. ‘ઈ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.], તપેસર, રી હું [જુએ ‘તપ' + સં. ŕશ્વર્ > પ્ર. ક્ષ્ર્, સંધિથી, + ગુ. ‘ઈ ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઘણું તપ કર્યું. છે તેવે તાપસેના સ્વામી, મેટા તપસ્વ તપેા પું. ['તપગ' નું અનુયાયી એ ભાવથી] તપગચ્છના જૈન શ્વેતાંબર ફિરકાના અનુયાયી શ્રાવક. (જૈન.) તપેા-જય વિ. [સં. તપસ્+”, સંધિથી] તપમાંથી થયેલું તપેા-જીવન ન. [સં, તપસ્+ીવન, સંધિથી] તાપસનું જીવન, તામય જીવન [હવામાનમાં થતી અસર, તપટ
ત(-તા)પાટે પું. [સં. તવ દ્વારા] તપી ઊઠેલા પદાર્થની તપેાત વિ. [સં- તાર દ્વારા] ગરમીવાળું, તપી ઊઠેલું તપેયુિં॰ જુએ ‘તાપેાડિયુ’.
તપેાડિયુંરે ન. એ નામનું એક જાતનું પક્ષી [કરનારું તપેા-દ્વેષી વિ. [સં. સરસ્+āવી પું., સંધિથી] તપના દ્વેષ તા-ધન વિ. [સં. તપક્ષઁન, સંધિથી] તપરૂપી ધનવાળું, તપસ્વી, તાપસ. (ર) પું. એ નામની શિવમંદિરમાં ધરાવેલી વસ્તુએ વાપરી શકે તેવી બ્રાહ્મણ જાતિ અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.) [એ, તપની ક્રિયા ‘સર્ચ,’તપાનુષ્ઠાન ન. [સં. સક્ + અનુ-ાન, સંધિથી) તપ કરવું તપા-બđ(-ળ) ન. [સેં. તવસ્+7] તપરૂપી બળ, તપના પ્રભાવ તપે-ભૂમિ સ્ત્રી, [ર્સ ભૂમિ, સંધિથી] તપ ભૂમિ, જ્યાં અનેક લેાંકાએ તપ કર્યાં હોય તેવી જમીન, (ર) (લા.) પવિત્ર ભૂમિ
કરવાની
તપેા-ભ્રષ્ટ વિ. સં. જ્ઞવલ્+સ્ત્ર, સંધિથી] તપ કરવામાંથી ચલિત થયેલું [તપથી ભરેલું તપેાત્મય વિ. [સેં. તપ+મથ ત.પ્ર., સંવિથી] તપ-રૂપ, તપેા-લેક હું. [સ, જ્ઞવલ્+જો, સંધિથી] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે જનલેક અને સત્યલેાક વચ્ચેના ચૌદ લેાકા(દુનિયાએ)માંના એક લેાક. (સંજ્ઞા.)
૧૦૫૧
તપન-છંદ ન. [×.] સૂરજમુખીનેા છેડ તપ(-પેા)-લાક હું. [સં. વસો, સંધિથી તોો] જુએ ‘તપા-લાક.’
તપવું જુએ ‘તપવું’ માં.
તવત્ + ચળ, ચર્ચા,
તપવું અ. ક્રિ. [સં. đક્ તત્સમ] તાપ ઝીલવેા. (ર) તપ્ત થવું, ઊનું થયું. (૩) તપ કરવું, (૪) (લા.) શાભવું. (૫) ખાટી થયું. (૬) ગુસ્સે થયું. તપાવું॰ ભાવે, ક્રિ. તપવવું, તપાવવું॰ પ્રે., સક્રિ તપશ્ચરણ ન., તપશ્ચર્યા શ્રી. [સં. સંધિથી] તપ કરવું એ, તપસ્યા તપસી હું. [સ. તવસ્ત્રી) તપ કરનાર માણસ તપ(-૬)સીલ સ્ત્રી. [અર. તફસીલ્ ] વિગત, વૃત્તાંત, હકીકત તપસ્યા, તપક્રિયા શ્રી. [સં.] જુએ ‘તપશ્ચરણ,’ તપસ્થિ-તા શ્રી. [સં.] તપસ્વીપણું, એસેટિસિઝમ' (ઉ.કે.) તપશ્ર્વિની વિ., સ્ત્રી. [સં., શ્રી.] તપસ્યા કરનારી સ્ત્રી, તાપસી તપસ્વી વિ. [સં., પું.] તપ કરનારું, તાપસ તપઃપૂત વિ, સંવર્+વૃત્ત, સંધિથી] તપથી પવિત્ર થયેલું તપા-ગચ્છ જએ ‘તપ-ગુ.’
તપાટ, ટે હું [ä. તાવ દ્વારા + ગુ. ‘એ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] તાપ કે તડકાની અસર, ધખારા, તપારા તપામવું એ ‘તાપણું' માં. (૨) (લા.) સંતપ્ત કરવું, દુઃખ દેવું, મંઝવવું
તપાયમાન વિ. [સં.] સંતપ્ત કરનારું. (ર) (લા.) ક્રોધ કરનારું. (૩) ગુસ્સે થયેલું [તાપ, તાવલી (ન.મા.) તપારા પું. [સં. સાવ દ્વારા] જુએ ‘તપાટ.’ (૨) ઝીણેા તપાવવું,' તપાવુંર્થી જુએ ‘તપવું’ માં. તપાવવું,૨ તપાવુંરે જુએ ‘તાણું’માં. તપાસ પું., સ્રી. [અર. તહુસ્ ], ૰ણી સ્ત્રી. [જ ‘તપાસવું’ + ગુ. ‘અણી' કૃ.પ્ર.] ખાજ, શાધ, ‘ઇન્વેસ્ટિગેશન.’ (૨) ચકાસણી, કસેાટી, પરીક્ષા, જાંચ, એઝામિનેશન.’(૩) પૃષ્ઠ-પષ્ટ, ઇન્ક્વાયરી.' નિરીક્ષણ, ‘ઇન્સપેક્શન.' (પ્ર) માજણી, ‘સર્વે.’(૬) નિયંત્રણ, અંકુશ, ચેક' તપાસઢા(-ર)વવું જ તપાસનીશ,સ વિ. [અર. + ક઼ા. પ્ર. ‘નીશ્] તપાસ કરનાર (અમલદાર), સંશેાધક, ‘ઇન્વેસ્ટિગેટર.' (૨) પરીક્ષક, નિરીક્ષક, ‘એઝામિનર’
(૪)
‘તપાસવું’ માં.
તપાસ-પંચ (-૫) ન. [ +% ‘પંચ.’] તપાસ કરનારે ન્યાયખાતાના એક યા એવું વધુ અમલદારનું મંડળ તપાસરાવવું જુએ તપાસવું' માં અને ‘તપાસડાવવું.’ તપાસ-વા(-વો)રંટ (-વા(વ)રન્ટ) ન. [+ અં. ‘વૅરન્દ્ ’] તપાસ કરવા માટેના સરકારી લિખિત હુકમ તપાસવું સર્કિ. જ઼િએ ‘તપાસ,’“ના.ધા.] શેાધ કરવી, ખાળવું. (ર) પરીક્ષા કરપી, ચકાસવું, કસેાટી કરવી, જાંચ કરવી. (૩) ધ્યાનપૂર્વક જોઈ જવું. તપાસાવું કર્મણિ, ક્રિ. તપાસાવવું, તપાસઢ(-રા)વવું છે,, સક્રિ
Jain Education International_2010_04
તપેા-વન ન. સં. તપસ્વન, સંધિથી] તાપસેને તપ કરવાના જંગલના વિસ્તાર. (૨) (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) નાસિક (મહારાષ્ટ્ર) પાસે ગેાદાવરીના કિનારા ઉપરનું એક પ્રાચીન વન. (સંજ્ઞા.) તપેવ્રુદ્ધ વિ.સં. તપસ્વ્, સંધિથી] તપમાં ઘણું આગળ વધી ગયેલ (તાપસ)
તપેા-વૃદ્ધિ શ્રી. સંતવ+વૃદ્ધિ, સંધિથી ] તપમાં વૃદ્ધિ