Book Title: Bruhad Gujarat kosha Part 2 Author(s): Keshav Shastri Publisher: University Granth Nirman BoardPage 27
________________ તલકા ૧૦૬૨ તલવણ તલક (તલકચ્છે) પું. એ નામની એક વનસ્પતિ તલવું જ “તલપવું.” તફાવું ભાવે., ક્રિ તલાવવું તલ-કંદ (-કન્દ) . [ ‘તલ’ અસ્પષ્ટ + સ..] મગજમાંના પ્રે., સ. કિ. જ્ઞાનતંતુઓનું કેંદ્ર તલાવવું તલકવવું, એ “તલપ-ફ)નુંમાં. તલકાવવું સ. કિં. ચારી લેવું તલબ-૫) સ્ત્રી. [અર. તલન્] અતિ ઉગ્ર લાલસા, પ્રબળ તલ(ળ)-કીડી સ્ત્રી. [ જ એ ‘તલ(ળ)-કીડ' + ગુ. “ઈ' આતુરતા (વ્યસન વિશેની) સ્ત્રી પ્રત્યય.] મેલમાં બેસતી એક જાતની નાની વાત તલબ-ગાર વિ. [ + ફા. પ્રત્યય] જુઓ ‘તલબ-દાર.” તલ(ળ)-કીડો . .સે, સહ + જ એ કી.'] કપાસના તલબગારી સી. [+]. “ઈ' તે, પ્ર.] તલબગર હોવાપણું, છોડમાં પડતી એક છવાત [એંધાણ, ચિહન, (૨) ડાધ ઉગ્ર તીવ્ર આકાંક્ષા તલ કે ન. [.સં. તસ્ટિક + ગુ. “ઉ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ટ૫કું, તલબ-દાર વિ. [ કા. પ્રત્યય.] તલખવાળું, આતુર તલોટ ન. અંકલનું વૃક્ષ તલબદારી સ્ત્રી. [+ ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર. ] તલબદાર હોવાપણું, તલખ' સ્ત્રી. [જ “તલખવું.'] ઝંખના, ઇતેજારી, આતુરતા ઉત્કટ આતુરતા તલખ" વિ. [ફા. ત ] પસંદ ન પડે તેવું, આકરું તલ-બાજરિયું વિ. જિઓ “તલ' + બાજર' + ગુ. “યું તલખ-વલખ ક્રિ.વિ. જિઓ “તલખા” “વલખાં.'] પાણી ત. પ્ર.] (લા.) ભૂરા રંગનું, ભરું ન મળવાથી અસ્વસ્થ થાય એમ તલ, બાજરી સ્ત્રી, જિઓ ‘તલ' + ‘બાજરી. (લા.) માથાના તલખવું અ, જ એ “તલસર્વ.' તલખાવું ભાવે, કિ. ધોળા કાળા મવાળા તલખાવવું છે.સ. ક્રિ. [વાની ક્રિયા, તલસાટ તલ-બાવલ-ડી સી. [જએ ‘તલ-બાવળ' + ગુ. “ડું સ્વાર્થે તલખાટ . [જ “તલખવું' + ગુ. “આટ' ક.મ.] તલખ- ત. પ્ર. + “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.) તલબાવળની નાની જાત તલખાવવું, તલખવું જ “તલખવુંમાં.. તલ-બાવળ પં. [‘તલ અસ્પષ્ટ + “બાવળ'] કડછા સ્વાદને તલખાં ન., બ.વ. [ જુઓ ‘તલખવું” + ગુ. “G” ક. પ્ર.] ઊતરતી કટિને બાવળ એ ‘તલખાટ.' તલ-બાવળી સ્ત્રી. [જ એ “તલ-બાવળ' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રીતલ(ળ)-(-ગ), પૃ. [સં. તરુ + ઘટ્ટ] બારીને ઉંબરા પ્રત્યય.] તલબાવળના પ્રકારની એક વનસ્પતિ નીચે પથ્થર તલ-ભર ક્રિ. વિ. [ઓ ‘તલ' + “ભરવું.'] તલના માપના તલ(-ળ)-ચિહન ન. સિં.] તળ બતાવતી નિશાની, બેન્ચમાર્ક જેટલું, થોડું સૂકા છો, તલસર તલ-ચૂવા વિ, સ્ત્રી. [ { તક + જ એ “ચું'.] ચોમાસામાં તલ-ભંડાં (-ભષ્ઠા) ન, બ, વ, [જ એ “તલ' દ્વાર.] તલના તરત પલળી જતી જમીન તલ-ભાર વિ જિઓ “તલ' + સં.] તલ જેટલા વજનનું, થોડું તલજિયત સ્ત્રી. [ અર, તત્િ ] કરારના શબ્દોને તલ-મલ વિ. [અનુ.]: વ્યાકુળ (પ્રેમા.) Dાટે અર્થ કરવાની રીતરસમ કે ક્રિયા તલમલવું અ. ક્રિ. જિઓ “તલમલ,'-ના.ધા.] અધીરા થવું. તલ-ત્રિકેણ-મિતિ શ્રી. [સં.] ત્રિકોણમિતિને એક પ્રકાર, (૨) તરફડવું. (૩) ગભરાવું. તલમલાવું ભાવે., ક્રિ. તલલેઇન ટ્રિ-મેટ્રી' (પ. ગો.) | મલાવવું છે, સ. જિ. તલદર્શન નસિ.] સપાટી જેવી એ, સપટી દેખાવી એ તલમલાવવું. તલમલાવું એ ‘તલમલમાં . તલ-ધાવડ . વપરાઈને વધુ ઊંડા થયેલા ખાડાવાળો તલમલી સ્ત્રી. [જએ ‘તલમલવું' + ગુ. ‘ઈ' ક. પ્ર.]. ખાંડણિયે.(જેમાં છેક નીચેના દાણા સુધી સાંબેલું ન પહોંચે તલમલવું એ તલ૫ જુઓ “તલબ.' તલ-માત્ર વિ. જિઓ ‘તલ + સં.) તલ જેટલું, થોડુંક તલપદાર જુઓ “તલબ-દાર.' તલમીજ છું. [અર.] શિષ્ય તલપન ન. [હિં., જુઓ ‘તલબ.'].તલપવું એ, તલપ થવી એ તલરવું અ. કેિ. સિં. સર દ્વારા] તળે રહી જવું. તલરડું તલ૫-ફોવું અ. જિ. જિઓ ‘તલપ,-બ,'-ન, ધા.] આકાંક્ષા ભાવે , ક્રિ. તલરાવવું 2. સ. ક્રિ. રાખવી, મેળવવા આતુરતા બતાવવી, લેવા ટગર ટગર જોઈ તલરાવવું, તલરાવું એ તલરવું'માં. [૨હી જનારું રહેવું. તલપાતા )વું ભાવે.. ક્ર. તલપા-કા)વવું છે.,સ.ક્રિ. તલરિયું વિ. [ જુએ ‘તલરવું' + ગુ. “યું’ . પ્ર.] તળે તલ-પાત્ર ન. [ જુઓ ‘તલ' + સં. ] ઉત્તરાયણ-મકર- તલ-લેક પું. [સ.] પાતાળ સંક્રમણને દિવસે તલ ભરી દાન કરવાનું વાસણ તલ(ળ)-રેખા શ્રી. સિં] સપાટી ઉપરની લીટી, આધારની લીટી એ ‘તલપવું' દ્વારા. આ શબ્દને તલ(ળ)વટ' ૫. [સં. તરુ-ટ્ટ પ્રા. Re-વટ્ટી ઉંબરાને ‘તલ' + પાપઢ'ને કંઈ સંબંધ નથી.] અત્યંત આતુરતા પથ્થર, (સ્થાપત્ય.) (૨) ઉંબરે બતાવવામાં આવે એમ, વધારે પડતી ઇતેજારીથી તલ-વટ (-) શ્રી. સિં, તિરુવતિ > પ્રા. રિ-વટ્ટિ 1 તલ-પાપડી સ્ત્રી, જિએ “તલ' + પાપડી.'] જઓ “તલ- તલને ધીમાં તરી ગાળ ચા ખાંટ નાખી બનાવેલી સાંકળી.” મીઠાઈ (અથવા ગોળમાં પાણી નાખી ઉકાળી એમાં તલ તલપાવવું, તલપાવું જ “તલપવું'માં. [પણ, થોડું નાખી બનાવેલી મીઠાઈ), તલ-સાંકળી. (૨) તલ ખાંડી તલપૂર વિ. [જ એ “તલ" + ‘પૂરવું.'] તલ જેલું, સહેજ એમાં ગોળ કે ખાંટ ભેળવી કરેલી મીઠાઈ તલસ્પ્રહાર ૫. સિં] હથેળાનો માર, થપઢ, થપાટ, તમાચે તલવણ ન. એ નામનું એક ઝાહ, કાનડી Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 ... 1294