Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 20

તરકડી ૧૦૫૫
ત૨૩ તરકડી સ્ત્રી, (જુઓ તરકડે' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રીપ્રત્યય.] તરખેડું ન. સૌરાષ્ટ્રમાં રબારી આહીર વગેરેમાં સ્ત્રીઓનું (તિરસ્કારના ભાવથી મુસ્લિમ સ્ત્રી
કેડનું વસ્ત્ર, પહેરણું તરડું ન. એ નામની એક માછલીની જાત
તરગઢ ન. ઉંબર નીચેની આડી શિલા. (સ્થાપત્ય તરક ન., કે પુ. જિઓ ‘તરક” +. “ સ્વાર્થે તરગાળી સ્ત્રી. [જ “તગાળો' + ગુ. ઈયું સ્ત્રી પ્રત્યય.] ત...] (તિરસ્કારના ભાવથી) મુસ્લિમ પુરુષ. (૨) (લા.) તરગાળા (બ્રાહ્મણ)ની સ્ત્રી, ત્રાગાળી. (સંજ્ઞા.) હલકું વર્તન રાખનારો સિપાઈ
તરગાળ પુ. ઉત્તર ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લામાં (અને તરકત (ય) સ્ત્રી. ધ્રુજારી, કંપ
પાટણવાડિયામાં ખાસ) નાટય ભવાઈ સંગીત વગેરેનું કામ તરક-તળાવ વિ જિઓ “તર' + ગુ. “ક” ક. પ્ર. + “તળાવ.”]. કરતી નાયક-ભેજક બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિ અને એને પુરુષ, (લા.) ધરાય નહિ તેવું, અકરાતિયું
ત્રાગાળે. (સંજ્ઞા.) તરકલી જ “તકલી.”
તરઘાયો છું. મેટ રસાઈ માટેના દેગડે. (૨) (લા.) તરકવું સક્રિ. [સં. ર, અર્વા. તદભવ] તર્ક કરવો, અટ- ઊંચકવો ન ગમે તે ભાર. (૩) બેડોળ આકારની વસ્તુ
કળ કરવી. તરકાવું કર્મણિ, કિં. તરકાવવું છે, સ. કે. () જાડું મેટું ભારે વજનનું છોકરું. (૫) મોટા આકારતરકાવવું, તરકાવું જ ‘તરકવું'માં.
ને ઢોલ
[ગાંડા જેવું, તેરી તરક-સ) ન. [ફા. તીર્કશ] (તીર રાખવાને) ભા તર-ઘેલું (-ઘેલું) વિ. [“તેર” અપષ્ટ + જ ઘેલું.] તરકશ(-સ)-બંદ (-બન્દ) વિ. [ફા. તર્કશું બન્દ] ભાથો તરીકે પું. ચ, છાંટે રાખી લડનાર
તરછ કું, (-છથી સ્ત્રી. [સં. તરસ્->પ્રા. Tag] (લા.) તરકશી(-સી) સ્ત્રી [+]. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય ના ભાવો તિરસ્કાર કરવાની વૃત્તિ, તર છોડવાની ટેવ. (૨) જેર. તરેકાણું ન. [જ ‘તારક' દ્વારા] (તેરસ્કારમાં મુસ્લિમ (૩) અભિમાન, ગર્વ સામાન્ય. (જ. ગુ. પદ્યમાં.).
તરછટ() સ્ત્રી. પ્રવાહી પદાર્થોને તળિયે બેઠેલો મેલ તરકારી સ્ત્રી, ફિ. “તેર” દ્વારા. સર મરા, હિ.] શાકભાજી, તરછટ ક્રિ. વિ. સાવ, તમામ, તદન, છેક ભાજીપાલો. (૨) (લા.) ખાવા યેગ્ય માંસ
તરછું વિ. સં. ઉતર-> મા, તિરસ-] તીર છું તર-કોડી સ્ત્રી. [‘તર' અસ્પષ્ટ' + જુઓ “કીડી.”] મગફળીના તરછોઢ ૫. (-ડય) સ્ત્રી- [જ એ “તર' દ્વારા.] તર છોડવાની વાવેતરમાં થતી એક જીવાત
ક્રિયા, તિરસ્કાર. (૨) (અંગને) ઝાટકવાની ક્રિયા તરકીબ સ્ત્રી. [અર.] વ્યવસ્થા, ગોઠવણ. (૨) યુક્તિ. [દેવી તરછેવું સ. કે. જિઓ “તરછોડ,'- ના.ધા.] જોરથી (રૂ.પ્ર.) આકાર આપવો. ૦થી (ઉ.પ્ર.) સંભાળપૂર્વક, આચકો મારી હડસેલવું. (૨) તિરસ્કાર કરવો. તરછોડાવું જાળવીને.
કર્મણિ, ક્રિ. તરે છેઠાવવું છે, સક્રિ. તરકાશી-સી) વિ. સિ. ત્રિ > 5. ‘તર'+ જ એ “કેશ તરછડાટ કું. [જ ‘તરછોડવું' + ગુ “આટ' ક. પ્ર. + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ત્રણ કોશ ચાલતા હોય કે ચાલી તરછોડવાની ક્રિયા શકે તેવું (વાવ કૂવો વગેરે). (૨) ત્રણ થાંભલા કે કવા- તરછોઢાવવું, તરછટાવું જ “તરછોડવુંમાં. [‘તર છડાટ.” વાળું (વહાણ.).
તરછેડે મું. જિઓ “તરછોડવું' + ગુ. “એ” ક. પ્ર.] જાઓ તરકી સ્ત્રી, [અર.] ચડતી, અયુદય, ઉન્નતિ. [૦ દેવી તરજ' પું. વિગ, આવેશ. (૨) ભય, ત્રાસ
(રૂ.પ્ર.) આગળ વધવું. ૦ મળવી (૨,પ્ર.) ઊંચી પદવી મળવી] તરજ* શ્રી. [અર. તજ ] ગાવાની ઢબ તરખટ(-) (-ટ, ડ) સ્ત્રી. વ્યવસ્થા, ગોઠવણ, તજવીજ. તરજવું સ. ક્રિ. [સ. તા-અ. તદ્દભવ.] તરછોડવું, (૨) ભાંજઘડ, પ્રપંચ
તુચ્છકારવું. તરજાવું કર્મણિ, કિં. તરાવવું ., સ. ફિ. તરખડે પું. [સં. ત્રિ – ગુ. “ત૨' દ્વારા] ચડસી ઉપરનું તર-જાત (ત્ય) સ્ત્રી. [સં. áર-સાંfa] હલકી જ્ઞાતિ. (૨) ત્રણ પાંખિયાંવાળું લાકડું (દેરડાથી બાંધેલું)
વિ. હલકી જ્ઞાતિનું તરખણ ન. એ નામનું એક ઝાડ [જ “તણખલી.” તરજાવવું, તરાવું એ “તરજવું”માં. તરખલી સ્ત્રી. જિઓ ‘તરખલું' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] તરજાળિયું ન. સિં. >િ ગુ. “તર”+ સં. નાસ્ત્રિ- > તરખલું જુઓ તણખલું.'
પ્રા. નાઝાગ-] મકાનના કરવાનું ત્રણ બાંકાંના રૂપનું જાળિયું તરખાટ કું. રિવા.] હેહા, હોબાળો, ધમાલ, કાન. (૨) તરજી સી. [ જ એ “તરજ' + ગુ. “ઈ' સ્વાર્થે તે, પ્ર.] (લા.) બળાપ. (૩) ગુસ્સે. [મચ (રૂ.પ્ર.) ધમાલ જ “તરજ.' થવી. ૦ મચાવ (રૂ.પ્ર.) ધમાલ કરવી.]
તરછ-બંધ (-બન્ધ) વિ. [+ ફા. “બ૬ ] તરજવાળું તરખાટિયું વિ. [+ગુ. “છયું” ત. પ્ર.] તરખાટ મચાવનારું તરજમિયું વિ. [ઓ “તરમ” + ગુ. “ઈયું” ત. પ્ર.] તરખાણ ન. [સ. ત્રિ ) ગુ. “તર' દ્વારા.] ત્રેખડું, તેખડું ભાષાની લાક્ષણિકતા વિનાના સાદા અનુવાદના રૂપનું તર-ખાંસી સ્ત્રી. [‘તર' અસ્પષ્ટ + જુએ “ખાંસી.] ખાંસીને (જેમાં મળ ભાષાની અનિષ્ટ અસરો રહી પણ જવા પામી એક પ્રકાર
હોય) (ન. મા.)
લેિશન” તર-ખૂણિયું વિ. [સ. ત્રિ> ગુ, ‘તર' + “ખ” + તરજુમે . [અર. તાજ મહ 3 ભાષાંતર, અનુવાદ, “ટ્રાન્સ,યું” ત. પ્ર.] ત્રણ ખૂણાવાળું, ત્રિખણિયું
તરસ (ડ) સ્ત્રી. [જઓ “તરડવું.'] તેડ, આછી ફાટ