Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 19

તમાચો
૧૦૫૪
• તરકટી
અને બીડી સિગારેટ હોકા વગેરે દ્વારા નાખી બાળી માં [+ સા. વિ. નો અનુગ], તમારું (તમારું) [અપ. ધુમાડે પીવામાં વપરાય છે.) (૨) એ તમાકુમાંથી બનાવેલી તારક સંબંધને અર્થ|, તમારે (તમારે) [‘તમારું' + સંધવા તેમજ દાંતે ઘસવાની ભૂકી, છીંકણી, સંઘર્ણ, બજર ગુ. “એ' ત્રી. વિ. અને સા. વિ. નો પ્ર. અર્થ કવાચક તમારો ! [ફા. તમાચ] હથેળીથી ગાલ પર મારવામાં અને સંબંધવાચક] [તમે તમારે (તમે તમારે) (રૂ. પ્ર.)
આવતી થાપટ, થપાટ, લપટિ, લપડાક, થપ્પડ. [૦ ખા તમે સ્વતંત્ર રીતે]. (ઉ.પ્ર.) તમાચાને માર.મળવો. ૦ ખેંચી કાઢ(-ખેંચી-), તમેણુ (-શ્ય) એ “તમણ.” ૦ ચાહ-૮), ૦ચડી-ઢી) દેવે, ૦ માર (રૂ.પ્ર.) તમે (તમે) એ “તમે માં. થપ્પડ લગાવવી. ૦ ૫, ૭ વાગો (રૂ.પ્ર.) થપ્પડ લાગવી] તમોગુણ છું. [સ, તમન્ + જુન, સંધિથી] પ્રકૃતિને ત્રીજો તમાણ (-શ્ય) જુએ “તમણ.'
કનિષ્ટ પ્રકારને ગુણ, તામસ ગુણ, ઇનશિયા' (બ. ક. ઠા.) તમાણું (ત માણું, જુઓ “તમણું,
(૨) (લા.) ક્રોધ તમાનિયત સ્ત્રી. [અર.તમાનિત ] ખાતરી, સાબિતી. (૨) તમોગુણી વિ. [સે, મું.) તમે ગુણથી ભરેલું આત્મવિશ્વાસ. (૩) (લા.) શાંતિ, આરામ
તમોન વિ. સં. તમન્ + દત્ત (સમાસમાં), સંધિથી અંધતમાર-ઋામ વિ, ફિવિ. [અર. તમામ ] સર્વ કાઈ, સર્વ કારનો નાશ કરનારું. () (લા) અજ્ઞાનને નાશ કરનારું કાંઈ, બધું, સર્વે, સૌ, સહુ, અખિલ, નિખિલ, “ઓલ- તમાથી (તમે) જુઓ “તમ-થી.' મસ્ટ લ”
તમે-ને (તમે) એ “તમે'માં. તમાનિયત સ્ત્રી, [અર. તમામિતુ ], તમામી સ્ત્રી, જિએ તો-માં (તમે) જ “તમે'માં. તમામ'+ ગુ. ગુ. “ઈ' ત.ક.] સંપૂર્ણતા
તમે રાશિ છું. [સં. તમન્ + રાશિ, સંધથી અંધકારને તમારું (તમારું) સર્વે, વિ. જિઓ “તમે,” અપ, તુરિમ-1 સમૂહ, વેર અંધારું જઓ “તમે માં.
તમેલિપ્ત વિ. સિં. રમત રૂઢિ, સંધિથી અંધકારથી તમારાથી (તમારાથી) સર્વ, જિ.વિ. [જઓ “તમે–તમારું” ખરડાયેલું કે લેપાયેલું. (૨) (લા.) અજ્ઞાનથી લેપાયેલું
+ ગુ.થી' પાં. વિ. ના અનુગ.] એ “તમ-થી.' તમે વિકાર ! સિ. તમ વિE, સંધિથી અંધકારની તમારામાં (તમારા-માં) સર્વ, ક્રિ.વિ. જિઓ “તમે – અસર. (૨) તમોગુણની અસર. (૩) (લા) અજ્ઞાન
તમારું' + ગુ. “મા” સા. વિ. નો અનુગ] તમારા તમ્મર જુઓ ‘તમર.' વિશે, તમમાં
તમ્પામ જુઓ તમામ, તમારે તમારે) સર્વ, ક્રિ. વિ. જિઓ “તમે –“તમારું' + ત કિ.વિ. [સ, સર૦ જ.] ત્યારે, એ સમયે
ગુ. “એ ત્રી. વિ. અને સા. વિ. ને પ્ર, આ રૂપનો તર સ્ત્રી. પ્રા. તમા, તરી] પ્રવાહીને ગરમ કરવાથી કર્તા અને સંબંધને અર્થ છે, સાતમીનો રહ્યો નથી.] ઉપર વળી આવતે આછા પડા જેવા પદાર્થ. (૨) દૂધતમેથી, (૨) તમને
દહીં-ચા વગેરે ઉપરની બાઝતી પોપડી. [૦ લેવી (રૂ.પ્ર.) તમાલ ન. [સે, મું.] એ નામનું એક ઝાઢ
સારું તારવી લેવી તમાલપત્ર ન. [સં] તમાલ વૃક્ષનું પાંદડું. (૨) “તમાકુના તર (-૨) . [જ “તરવું.'] તરવાની ક્રિયા કે પદ્ધતિ પર્યાય તરીકે બ્રાહ્મણ વિદ્વાનોમાં વપરાય છે.
તર વિ, ક્રિય. ફિ., લીલું] રસકસવાળું, ભરેલું, પૂર્ણ. તમાશ-સ-ગીર વિ. [અર. “તમાશા' + ફા. પ્રત્યય] (૨) ધરાયેલું, તૃપ્ત. (૩) (લા.) પૈસાદાર, માલદાર. (૪)
તમાશો કે ખેલ કરનાર માણસ. (૨) તમાશો જેનાર પ્રેક્ષક ચકચર, મસ્ત. [માં તર (રૂ.પ્ર.) સર્વથી શ્રેષ્ઠ] તમાશ-સમગીરી વિ. [+ગુ. ‘ઈ’ ત...] તમાશગીરનું કામ તો ન. સાળમાં જેના ઉપર વણેલું લગડું કે જે વીંટતમાશા-સ)-બીન વિ. [અર. “તમાશા' + ફા. પ્રત્યય) જુએ વામાં આવે છે તે બે ખીલાઓવાળું સાધન તમાશગીર.'
[ગીરી.' તરક છે. સિં. તર્જ અર્વા. તદભવ જ “તર્ક તમશ(સ)બીની સ્ત્રી. [+ગુ. ‘ઈ'ત..] ઓ “તમાશ- તરક . [તક. તુર્કસ, માં તુ બનાવી લેવાયો હતો, તમાશે(-) પું. [અર. તમાશા ]: લોકો જોવા મળે તેવો મુસ્લિમે આવ્યા પછી.] મળ તુર્કસ્તાનને વતની ફિરકે રમજ-ભરેલે ખેલ. (૨) (લા.) વિદ. (૩) ફજેતી
અને એને માણસ. (સંજ્ઞા.) (૨) (પછીથી) સર્વસામાન્ય તમિસ્ત્ર ન. [સ.] અંધકાર, અંધારું, તમસ
મુસ્લિમ, તુરુષ્ક. (સંજ્ઞા.). તમિસ્રા સહી. [સં.] અંધારી રાત
તરક પું. [ફા. તરહ] ટપકું, ટીપું. (૨) કુવારે. (૩) તમીજ સ્ત્રી. [અર.] વિવેકબુદ્ધિ. (૨) સભ્યતા. (૩) સ્વભાવ ટપકાંવાળી ભાતનું એક જાતનું કાપડ તમુક, હું જ એ “તમક-ડું.'
તરકટ ન. કાવતરું, પ્રપંચ, કપટ ભરેલું કામ, કપાળ, ધતિંગ તમે-મો) (તમે, -મે) બી.પં., બ.વ. [વૈ.સં. સુષે > તરકટર વિ. [+ ફા.પ્રત્યય.], તરકટિયું વિ. [ + ગુ.
પ્રા. લુણે > મધ્ય. ગુ. તહે, તમ] સામેની વ્યક્તિ “ઈયું' ત.પ્ર.] તરકટ કરવાની ટેવવાળું -એક કરતાં વધુ. તમ-મે)ને (તમ(-)) [+બી. તરકટિયા પું. જિઓ ‘તરકટિયું.'] (લા.) ભવાઈમાં દાગલાને વિ, ચા. વિ., ઇ. વિ. નો અર્થ, તમોથી (તમ- વેશ ભજવનારું પાત્ર, ડાગલે (એ)થી) [ + પાં, વિ, ત્રીવિ. ને અનુગ], તમ(-)- તરકટી વિ. [ + ગુ. ‘ઈ' ત,પ્ર.] જાઓ ‘તરકટ-ખેર.'