Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 22

તરપીટ
તરપીટ (-ટથ) શ્રી. [ ‘તર' અસ્પષ્ટ + ‘પીટવું.'] (લા.) કડવાં વચનેના માટે!, મહેણાં મારવાં એ તર-પેટ(-5,-૪) ( -ટય,-કૅય,-ઢય) સ્ત્રી. [ સં. ત્રિ≥ગુ. ‘તર + સં. ચિત્ દ્વારા] ત્રણ માર્ગે ભેળા થતા હોય તે સ્થળ, ત્રિભેટ, તરભેટ તર-પાટા પું. સં. ત્રિ ≥ ગુ. ‘તર' + જુએ ‘પેાત' +ગુ. ‘** ત.પ્ર.] ત્રણ પેાતવાળું પાથરણું કે કપડું, તરફાળ તરફ સ્ત્રી. [અર.] ખાજ, પડખું, પક્ષ. (ર) તરફદારી, પક્ષપાત, (૩) તંતુવાદ્યમાંના મુખ્ય તારની બાજુના સહાચક તાર. (૪) ક્રિ.વિ., ના.યા. ભણી, બાજુ, ગમ, દિશ તરફવું જએ તરફડવું.' તરફડાટ જુએ તડફડાટ.’
તરફઢાવવું, તરફડાવું જ તડફડવું'માં. તરફડિયું જએ ‘તફઢિયું.’
તરડું ન. [૨વા.] તાડનું ફળ, તાડિયું તરફેણ ` (-ચ) સ્ત્રી. [સં, ત્રિ≥ ગુ, ‘તર' + ‘ફણ'] (લા.) ત્રણ દાંતાના નાના વાણિયા તરફ(-કે)ણૐ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘તરફૅ' + ગુ. ‘અ(-એ)ણ' ત. પ્ર. ] પક્ષપાત, પક્ષ. [॰માં (રૂ. પ્ર.) હકારમાં,
સંમતિમાં
૧૦૫૭
તરફ-દાર વિ. જુઓ ‘તરફ’+ ફા. પ્રત્યય.] પક્ષમાંનું સાથીદાર, પક્ષપાતી. (૨) પુરસ્કર્તા, હિમાયતી, પ્રેાપેાનન્ટ' તરફદારી સ્ત્રી. [+]. ‘ઈ' ત. પ્ર. ] તરફદાર હોવાપણું, પક્ષપાત
તરફેલ (%) સ્ત્રી, તાર્ડિયાની ગોટલી તરફ-સાની સ્ત્રી. [જએ ‘તરક્’+ ફા... ] પ્રતિપક્ષ, વિરુદ્ધ પક્ષ, સામે પક્ષ, સામાવાળા તર-કૃઢિયું ન. [સં. ત્રિ ≥ ગુ. ‘તર’ + ‘ફાડવું’+ ગુ. ‘ઇયું’ રૃ. પ્ર. ] અજવાળુ આવવા કરા કે દીવાલમાં રાખવામાં આવેલાં ત્રણ ભાકાં
તર-ફાળ પું. [સં. ત્રિ≥ ગુ. તર' + જુએ ‘ફાળ.’] ત્રણ ફાળાના સીવેલા એક પાઠ કે પાથરણું તરફી વિ. [જુએ ‘તરફ’+ ગુ. ઈં’ત.પ્ર., માત્ર ‘સમાસ' માં પ્રત્યેાજાય છેઃ એક-તરફી' વગેરે] તરફનું તરફીટ (-ટય) શ્રી. [રવા.] વરસાદનું સખત ઝાપટું. (ર) ઝીંક તરફેણુ (-ણ્ય) જુએ ‘તરફણ ર’
તરફેણુ-દાર (તરફેણ્ય-) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] જુએ ‘તરફદાર.’ તરફેણદારી (તરફેણ્ય-) સ્ત્રી. [+ ફા. પ્રત્યય] જુએ ‘તરફદારી.' તર-ફેબ્રુ. ન. [જુએ તર૪' + ભ્રૂણ' + ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] સાળમાં તરને ઊખળતાં અટકાવનારું એક સાધન તરફેણા પું. [જુએ ‘તર-કેણું.’] સાળમાં તરને કેરવનારા લાઢાના સળિયા
તરફાઢવું સ, .ક્રિ, રિવા.] જુએ ‘તરાવું.' તરફડાવું કર્મણિ, ક્રિ. તરફેઢાલવું કે, સ. ક્રિ. તરફે।ઢાવવું, તરફેઢાવું જએ ‘તરકાઢવું’માં. [વ્યર્થ પ્રયત્ન તરફીક ન. [જ ‘તરકાડવું' + ગુ. '' રૃ. પ્ર.] (લા.) તરફાડું - વિ. [જુએ ‘તરફ઼ેડવું’ + ગુ. ‘*' ż. પ્ર.] (લા.) ઉતાવળું, અધીરું
Jain Edà! =}19rnational 2010_04
તરફ
તરમવું
પું. [જુએ ‘તરકાડવું' + ગુ. એ' રૃ. પ્ર.] તરકેાઢ
વાની ક્રિયા
તરબકાલું સ. ક્રિ. ખૂબ ખાવું. (૨) વાપરનું તરખડ ન. [જએ ‘તરખડવું.'] .(લા.) કચકાણ, કાદવથી ગીલી જમીન
તરબઢવું અ, ક્રિ. [રવા.] લડવું, ઝઘડવું, કજિયા કરવા. (ર) જાડા પ્રવાહીનું ઊકળવું, ખદખદવું. તરખડાવું લાવે., ક્રિ. તરબઢાવું પ્રે., સ. ક્રિ. તરબઢાવવું, તરખડાવું જુએ ‘તરખડવું’માં. તરખઢિયાં ત., બ.વ. (મેર લેાકામાં વપરાતું) ગળામાં પહેર વાનું એક ઘરેણું [બાળ, સંપૂણૅ ભરેલું તર-બ-તર વિ. [ જુએ તર’-દ્વિર્ભાવ ફા. પ્રકારના ] તરતરબલ પું. એક જાતના વેલે, (૨) નસેાતર નામની વનસ્પતિ તરબલાબૂર (-ર૫) શ્રી. એ નામની સૌરાષ્ટ્રમાં કેડીનારના સમુદ્રમાં થતી એક માછલીની જાત
તરમ-સાજન. [જુએ ‘તરખે’ દ્વારા.] એ નામનું એક તંતુવાદ્ય તરખું ન. પગનું તળિયું
તરવરડી સ્ત્રી, અસ્ત્રા, સયિા. (ર) તિલક તરયિત સ્ત્રી. [અર. તાઁયત્ ] શિક્ષણ, કેળવણી, તાલીમ. (૨) ચાલચલગત, વર્તન, રીતભાત તરબૂચ જુએ ‘તડબૂચ.’ તરબૂચા જુએ તડબુચી.’ તરખેજ વિ. હારિાચાર, પ્રવીણ, કાબેલ [સહાયક તાર તરા શ્રી.તંતુવાદ્યોમાં સર પૂરવાના મુખ્ય તારના તરખાળ વિ. [જુએ ‘તરવૈ” + બાળવું.' ] તદ્દન પૂરેપૂરું પાણીમાં કે પસીનાથી ભાયેલું. (ર) (લા.) તલીન, મશગૂલ તરભડ (-ય) સ્ત્રી, [જુએ ‘તરભડવું.’] જોરથી ખેાલાચાલી કરવી એ, આવેશવાળી મૌખિક તકરાર
તરભવું અ. ક્રિ. [રવા.] જોરથી ખેાલા-ચાલી કરવી, આવેશવાળી તકરાર કરવી. તરભડાવું ભાવે, ક્રિ. તરભડાવવું પ્રે., સ. ક્ર. [નાનું તરભાણું, ત્રભાણી તરભાણી સ્ત્રી. [જએ ·‘તરભાણું' + ગુ. ઈશ્વ' પ્રત્યય•] તરભાણું ન. [સં. ત્રિ-માઇ-] બ્રાહ્મણેા સંધ્યાવંદન કરે છે ત્યારે આચમની પંચપાત્ર સાથે રખાતું રકાબી જેવું પાત્ર, ત્રભાણું. [॰ ભરવું (રૂ. પ્ર.) કામ સિદ્ધ થવું] તરભેટ, જે પું. [સં. Â > ગુ. ‘તર’ + ‘ભેટવું’ + ગુ. ‘એ' ટ્ટ, પ્ર.] ત્રણ રસ્તા જ્યાં ભેળા થતા હોય તેવા માર્ગના ભાગ, ત્રિભેટા, ટ્રિ-જંક્શન-પેાઇન્ટ.' [ટે (. પ્ર.) અંત-રિયાળ] [મકાનમાં આગળ કાઢેલું જ ‘એ’ કાતરિયું તર-ભાચું ન. [સં. ત્રિ ≥ ગુ. ‘તર' + સં. મૌમિ-દ્વાર!] તરમતરા ક્રિ. વિ. [જ઼ ‘તર,વૈ’- દ્ગિર્ભાવ.] અત્યંત તર થયું હોય એમ, તદ્ન તંગ થયું હોય એમ તરમરાટ જુએ ‘તરવરાટ,’
તરરિયું ન. જુએ તનમનિયું.’ (૨) એક જાતનું ફુલ તરમરી પું. એ નામના હીરાની જાતનેા એક પૃથ્થર. (૨) કારીગરીવાળું એક ઘરેણું
તરમવું અ. ક્રિ. ઘણું વીતવું, ઘણી પીડામાંથી પસાર થવું. તરમાવું લાવે, ક્રિ, તરમાવવું પ્રે., સ, ક્રિ.