Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 12

તતડાવવું
૧૦૪૭
તત્ત્વ-નિષ્ઠા
તતહિયું
ચીર પડી જવી યા કોહલીએ ઊઠી આવવી. તતડાવવું તતા-થઈ જઓ “તત-થઈ.' છે, સ. કે.
તત્તો . “ત' વર્ણ. (૨) “ત' ઉચ્ચારણ તતઢાવવું જાઓ તતડવુંમાં. (૨) (લા) સખત રીતે ખેંચવું તત્વ ન. સિં.] કોઈ પણ પદાર્થ સત્વ વગેરેનું અસલ સ્વરૂપ, (૩) સખત ઠપકો આપવો, ધમકાવવું
વાસ્તવિક રૂપ, “રિયાલિટી' (આ.બા.) (૨). પંચ મહાભૂતતતટિયું . એક જાતનું બાવળનું લાકડું [(લાકડું) માંનું તે તે–આકાશ વાયુ અગ્નિ પાણી અને પૃથ્વી,
વિ. [રવા.] સળગતાં “તડ તડ અવાજ થાય તેવું ‘એલિમેન્ટ’ (અં. પુ.) (વેદાંત.) (૩) મુળ ગણાયેલાં ૨૫ તતહિયે વિ, પૃ. જિઓ “તતડિયું ."] (લા.) તણખે તમાંનું પ્રત્યેક તત્વ. (સાંખ્ય.) (પુરુષ, પ્રકૃતિ અને તતતતત ક્રિ. વિ. [૨વા.] જીભ ઝલાતાં બોલતી વખતે થતો પ્રકૃતિની વિકૃતિઓ મન, બુદ્ધિ, અહંકાર, પાંચ મહાભૂતો, એક અવાજ
એના પાંચ વિષ, પાંચ જ્ઞાનેંદ્રિય અને પાંચ કર્મેન્દ્રિય તત-થઈ ક્રિ. વિ. [રવા.] નૃત્ય કે નૃત્ત કરતી વેળા તાલ મળી ર૫). (૪) સાર, સત્વ, રહસ્ય, નિર્વ. (૫) સિદ્ધાંત, આપવા કરવામાં આવતો એક ઉગાર-ભવાઈમાં કરવામાં “પ્રિન્સિપલ' (ન.,). (૬) આંતરિક બળ, ‘સ્પિરિટ” (૨.સ) આવતે એક ઉદગાર, તાતા-થઈ
તત્વ-ગત વિ. [સે.] પિતામાં સત્ય કે તથ્ય સમાયેલું છે તેવું તતપ વિ. રેકર્ડ (નાણું).
તવાહિણી વિ., સ્ત્રી. [સં.] તત્વ પકડી રાખનારી (સમઝ) તત-૫૫ ક્રિ. વિ. રિવા.] જ “તતતતત.'
તરવ-ગ્રાહી વિ. [સ, .] તવનું ગ્રહણ કરનારું, તત્ત્વને તત છું. સ્વભાવ
સમઝી લેનારું, સત્યને પકડી લેનારું તતરડું વિ, તદ્દન નરમ, સાવ પિચું
તવ ચર્ચા મી. [સં.] વિષયના પૂરા ઊંડાણમાં જવા વિશેની તતડે !. ઉનામણિયે, તતેડે
વાતચીત, તત્ત્વવિચારણા તતરાવવું, તરવું જુઓ “તારમાં.
તત્વચિંતક (ચિતક) વિ. [સં.] તત્ત્વની વિચારણા કરનારું, તતલિયે પું. નામનો એક છેડ, મેટ સેદરડી સત્ય વિશે વિચાર કરનારું, ફિલસૂફ, “
ફિસેફર' તતઃ ઉભ. [સં] તેથી. (૨) પછી
તત્વચિંતન (ચિન્તન ન. [સં.1 તત્વ વિશેની વિચારણા, તતઃ કિં (તતઃ કિમ) કે. પ્ર. સિં.] તેથી શું! (૨) પછી શું! તત્વ-વિચાર, અધ્યાત્મ-વિચાર, “ફિલોસેફી” (અ.બા.) તતઃ કિં-વાદ (-કવાદ) ૫. [સં.] અગિળ અને આગળ તસ્વ-જિજ્ઞાસા સ્ત્રી. [સં.) મૂળ તત્વને જાણવાની ઈચ્છા પરિણામ શોધવાની વૃત્તિવાળી વાણીની પદ્ધતિ, “સીનિ- તવ-જિજ્ઞાસુ વિ. [સ.] તત્ત્વનું જ્ઞાન મેળવવાની ઈચ્છીસિઝમ' (દ. ભા.)
વાળું, તત્વજ્ઞાન ઇચ્છનારું [ફિલસૂફ, ફિલેસફર' તતાડી સ્ત્રી, સૂર્યની ગરમી. (૨) ગરમ પવન
તરવ-જ્ઞ વિ. [સં. તત્વજ્ઞાની, દર્શનેનું જ્ઞાન ધરાવનાર, તતાવું એ “તાતવું'માં.
તત્વ-જ્ઞાન ન. [સ.] આ સૃષ્ટિને કેવી રીતે વિકાસ થયો તતીલ (ય) સ્ત્રી. અનુજ્ઞા, રજા, પરવાનગી
છે એ વિશે છેક મળ સુધી જઈને મેળવેલી કે મેળવવાની તક ન. [વા.] પપૂડું, તત્વડું
સૂઝ, ફિલસૂફી, “ફિલોસેફી'. (૨) રહસ્ય-જ્ઞાન, મેટાફિઝિકસ' તતૂડી સ્ત્રી. [જ એ “તત્તું' + ગુ. ‘ઈ’ સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાનું (ચં. ન.) તૂતડું, પપૂડું, નાની શરણાઈ
તત્વજ્ઞાન-વિષયક વિ. સં.] તત્વજ્ઞાનને લગતું, ફિલોતારું ન. [રવા. શિંગડાનું કે એવા આકારનું એક વાઘ. સોફિકલ., (૨) રહસ્યજ્ઞાનને લગતું, મેટાફિકિલ’ [ કવું (રૂ. પ્ર.) દેવાળું જાહેર કરવું].
તત્વજ્ઞાની વિ. [સ, .] જ “તત્વ-જ્ઞ.” તતેડે મું. [૨વા, વજ. ] ઉનામણિ. (૨) નાણમાંની તત્વતઃ 'ક્રિ. વિ. [સ.] વસ્તુના મૂળમાં ઉતરીને જોતાં, નાહવા માટેની ગરમ પાણીની કંડી
ખરી રીતે જોતાં, તત્વની નજરે તળિયે પું. ટીંબરુનું ઝાડ
તત્ત્વ દર્શન ન. [સં.] જુઓ “તત્ત્વ-જ્ઞાન.' તત-બ્રણ વિ. [સે, ખાસ કરી તો આદિતતો અને તત્વદશી વિ. સિ., પૃ.] જુઓ “તત્ત્વજ્ઞાની.” પાછલે અર્ધ ભાગ] વચ્ચે લટકી પડેલું, રખડી પડેલું તત્વ-eણ સ્ત્રી. [સં.) તત્ત્વના મૂળ સુધી ઊંડે જવાની સૂઝ, તત્કારવું સ. કે. [સં. ૩૨, “તે તે' એવો અવાજ ના. જ્ઞાન-સૂઝ
[સાર-સંકલન ધા] (લા.) ઉશ્કેરવું
[સમયે તવ-દોહન ન. [સં] તત્વ કે રહસ્ય તારવવાની ક્રિયા, તત્કાલ(ળ) છે. વિ. સં. તવામિ ] તરત જ, એ જ તવકક્ષા વિ. [સ., પૃ.] જુઓ “તત્ત્વજ્ઞાની.' તત્કાલ-બુદ્ધિ વિ, [સ.] કઈ પણ પ્રસંગ ઊભો થતાં એ જ તવ-નિરૂપણ ન. [સં] તન વસ્તુનું બયાન સમયે પહોંચી વળવાની શકિત ધરાવતી બુદ્ધિવાળું, પ્રત્યુ- તવ-નિર્ણય પુ. [સં.] વસ્તુનું મૂળ તત્વ કે રહસ્ય જે નમતિ
હોય તે નક્કી કરવાપણું તત્કાલીન વિ. સિં.] એ જ સમયનું, સમકાલીન, તાજ તવનિર્ણયછુ વિ. [+ સં. ૨ તત્વનો નિર્ણય કરવાની તકાલોપયોગી વિ. [ સં. તલ્હા + રૂપાળી છું.] એ જ ઇરછા રાખનારું [રહસ્ય જાણવાની દઢ શ્રદ્ધાવાળું સમયે કામ લાગે તેવું
તત્વ-નિષ વિ. [૩] તવમાં જેને આસ્થા છે તેવું. (૨) તત્કાળ જુઓ “તકાલ.'
[તકાળ તરવનિષ્ઠતા સ્ત્રી. [સં.] તત્વનિષ્ઠ-૫ણું | [આસ્થા તક્ષણ ક્રિ. વિ. [સ. સક્ષમ ] એ જ ક્ષણે, એ જ સમયે, તસ્વ-નિષ્ઠા સ્ત્રી. [સ.] તવ કે રહસ્ય વિશે રહેલી ઊંડી