________________
અરબી ફારસી અને અંગ્રેજી ભાષાના શબ્દોની લઈ જોડણી કરી શકિયે છિયે, પણ મુશ્કેલી શબ્દોની - ગુજરાતીમાં પ્રમાણમાં ઠીક ઠીક આયાત થઈ છે. મૂળ મધ્યમાં આવતા સંયુક્ત વ્યંજનો અને અંત્ય વ્યંજનના શબ્દોમાં વિકાર થયે આવેલાં શબ્દસ્વરૂપોની જોડ- વિષયમાં ઊભી થાય છે. સંસ્કૃત તત્સમ શબ્દોના ણીનો પ્રશ્ન વિકટ નથી, કેમકે આપણે ત્યાં જે રીતે વિષયમાં ૩ જે નિયમ આપી, વ્યંજનાત શબ્દોમાં આ ઉચ્ચારણ થતું હોય તે રીતે તદ્દભવ શબ્દના નિયમેને ઉમેરી એવા સં. વ્યંજનાત શબ્દોની જોડણી સ્વીકારી અનુસરી એની જોડણી સંસ્કૃત તદ્દભવની જેમ કર લેવામાં આવી છે તે જ પ્રમાણે આ વિદેશી શબ્દોમાં વાની હોય છે, પણ મુશ્કેલી શુદ્ધ શબ્દો પૂરતી છે. પણ અંતે અકાર ઉમેરી જોડણી કરી શકાય છે. સંસ્કૃત ભાષાનાં બધાં જ ઉચ્ચારણ ગુજરાતીને અને એ જ પ્રમાણે આજે થાય છે, પરંતુ શબ્દના જાણીતાં અને વારસામાં મળેલાં હોઈ મુશ્કેલી મધ્યમાં આવતા સંયુક્ત વ્યંજનોના ૫ મા નિયમમાં નથી, જ્યારે આ ભાષાઓનાં કેટલાંક ઉચ્ચારણ એ વિશે કાંઈ પણ સૂચન નથી. આ વિષયમાં નીચેગુજરાતીને તદ્દન અપરિચિત તો કેટલાંક પ્રાંતીય ની ચોખવટ ઉપયોગી થઈ પડશે: ઉચ્ચારણાને મળતાં છે તે શિષ્ટ જોડણીમાં સ્થાન પામી શક્યાં નથી, અને સ્વ૯૫ અપવાદે અકબર અખબાર અફલાતૂન અબલક પામી શકવાની સ્થિતિમાં નથી. આવાં ઉચ્ચા- અરજી અશરફી આબકારી આબરૂ આરામાન રણોને ખ્યાલમાં રાખી ગુજરાતીમાં નજીકનું ઇલકાબ કસરત કારકુન કુદરત ખુશબો ખિદમત નજીક ઉચ્ચારણ હોય તે સ્વીકારવામાં આવે છે. ગિરદી ચકમક ચરબી જાનવર તકરાર તદબીર અરબી ફારસીના “અ ક ખ ગ જ' વગેરેને માટે તરકીબ તસવીર દરછ દરદી દિલગીર પરહેજ આપણે ત્યાં સાદા “અ ક ખ ગ ઝ’ થી ચલાવી ફારસી બાદશાહ બિલકુલ દૂરબીન વડું ઝવર્થ લઈયે છિયે; એ જ રીતે અંગ્રેજી “ફવજ' વગેરેને માટે શેકસપીયર (જેવા અંગ્રેજી સમાસાંત શબ્દોમાં સાદા “ફ વ ઝ' થી ચલાવી લઈએ છિયે. માત્ર વિદ્યુત પૂર્વશબ્દ વ્યંજનાંત હોય છે ત્યાં) –આ શબ્દોમાં
– સાચવતા શબ્દ આપણે ગુજરાતીમાં લઈયે કાળા છાપેલા વર્ણ મૂળે અકાર વિનાના છે તેમાં ત્યારે એ બતાવવાની જરૂર સ્વીકારાઈ છે અને એ “અ” ઉમેર
કરવી પડે છે. અહીં સર્વત્ર ઊંધી માત્રાથી. આ ઉચ્ચારણ તળપદા ગુજરાતી અંત્ય વ્યંજનમાંને આ ઉમેરી લેવામાં આવ્યો જ શબ્દમાં પણ જાણીતું છે, પણ એ સમગ્ર ગુજરાતમાં છે, જે વિશે ઉપર સૂચન આવી જાય છે; ઉપરાંત સર્વત્ર વ્યાપક નહિ હોવાથી ગુજરાતી જોડણીમાં વધુ કાળા છાપેલા વ્યંજનોમાં પણ “એ ઉમેરી સ્વીકારાયું નથી; પરિચિત હોવાને કારણે અંગ્રેજી જોડણી કરી લેવામાં આવી છે. શબ્દો પૂરતું સ્વીકારવામાં આવે છે એ ખાસ અયુક્ત નથી. (જો કે મને પાક સંદેહ છે કે આમ- અંગ્રેજી શબ્દોમાં જે અંત્ય ‘ઈ’ કે “ઉ” હોય જનતા એને સમઝવામાં મુશ્કેલી અનુભવે છે જ) છે તો એ ગુજરાતીમાં દીર્ઘ જ લખાય છેઃ યુનિવ
સિટી સોસાયટી ફિલોસોફી વગેરે. અંગ્રેજી સેકસ અરબી ફારસી અંગ્રેજી ઉપરાંત ઉર્દૂ પોર્ટુગીઝ ઉચ્ચારણોને કારણે શબ્દ વચ્ચેના “ઈ–ઉ” માં સંયુક્ત ઇંચ વગેરે શબ્દોની જોડણીમાં સ્વરના વિષયમાં તો વ્યંજન પૂર્વે “ઈ–ઉ' હસ્વ હોય છે. આ વસ્તુ ખ્યાલમુશ્કેલી નથી. જે પ્રમાણે સ્વરનાં તે તે ભાષામાં માં રાખી “ing-ઈંગ” અંતે હોય છે તે શબ્દોમાં ‘ઈ’ ઉચ્ચારણ થાય છે તે પ્રમાણે આપણે અપનાવી હસ્ય છે. વિઝિટ મિનિટ તેમજ વિજ્ઞાનના સંખ્યાબંધ
શબ્દ વ્યંજનાં છે તેની પૂર્વને આ ‘ઈ’ અસ્વરામ' પણ “રામ જ.’ આ સ્વરભાર એટલે પ્રબળ હિત હોય તો હવ જ સ્વાભાવિક છે. અહીં કેરાસન છે કે પૂર્વના હ્રસ્વ ઈ–ઉ પણ દીધે ઉચ્ચારાય છે. ભાષા- પશિત વિટામિન' વગેરે સંખ્યાબંધ શબ્દ લક્ષ્ય શાસ્ત્રની દષ્ટિએ એ હ્રસ્વ રખાય છે એમાં સરલતા એ જ પ્રધાન કારણ છે. સરલતા ખાતર કેટલોક ભાગ ઉચ્ચારણોના કરવા; જ્યારે સ્વરિત ‘ઈ’ વાળી ‘કિવનીન, બેબીન આપવો પડે છે. બેશક, ભાષાશાસ્ત્રની ચર્ચામાં એ સ્વાભા- કોરેન્ટીન વગેરે જાણવા. વિક ઉચ્ચારણ નોંધવાં અનિવાર્ય જ બને છે.
5
6ો
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
