________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રીતે ગળી જઇએ અને તેની જગ્યાએ તેના તરફ પ્રેમ, તેમણે પ્રાપ્ત કરેલા સાચા દિયજ્ઞાન વડે રાત્રિએ અંધકારકરૂણા, મમતા અને દયાભાવ બતાવીને ક્ષમા આપીએ તે, વાળા ઉપાશ્રયમાં તેઓ પોતાના ગુરુણીજીના હાથ તરફ તે વ્યક્તિના મન ઉપર ચેટ લાગે છે. એટલું જ નહિં જતાં કાળા સર્પને જુએ છે. સપના દશથી હાથને પણ પોતે કરેલા સકારણ કૃત્ય માટે તેને પારાવાર પસ્તા બચાવવા પિતાને ગુણીજીને હાથને બાજુએ ખસેડે છે. થાય છે. અને તેની ભૂલે તેને પોતાને જ સમજાય છે. આ હાથને અડવાથી સાધ્વી ચંદનબાળા તુરત જ જાગી જાય આવી ક્ષમા ભાવનો પ્રભાવ નીચેના દષ્ટાંત દ્વારા સમજીએ. છે અને પ્રશ્ન કરે છે કે “ હાથ કેમ ખસેડ?” મૃગા
પર્યુષણ પર્વ જ્યારે જ્યારે આવે છે ત્યારે મહાસતી વતીજી જવાબ આપતા કહે છે કે આપના હાથ તરફ સાબી ચંદનબાળા અને મહાસતી સાધી મૃગાવતીનું સપને આવતા જોવાથી આપને ઇજા ન કરે અગર સર્પને દષ્ટાંત આપણે સાંભળીએ છીએ. અને પરસ્પર એ તકલીફ ન થઈ જાય માટે આપને હાથ ખસેડયો છે. બન્નેની ક્ષમાએ એમનાં જીવનમાં દિવ્ય જ્ઞાનને પ્રકાશ આ સાંભળતાં જ ચંદનબાળા સાધ્વીજી એકાએક બેઠા આપ્યું હતું તે પણ સાંભળીએ છીએ. એકવાર મહાવીર થઈ ગયા. અને આશ્ચર્યથી પૂછવા લાગે કે “ આવા પ્રભુ દેશના આપતા હતા. તે વખતે ચન્દ્ર અને સૂર્ય અંધારામાં તમને સાપ દેખાયે કેવી રીતે ?” તે વખતે એ બને પિતાના પ્રકાશમાન મૂળ વિમાન સાથે પ્રભુના મૃગાવતીજી જવાબ આપે છે કે આપની કૃપાથી અપ્રતિ દર્શનાર્થે અને દેશના સાંભળવા આવ્યા હતા. તેથી ત્યારે પતિ કેવલજ્ઞાન વડે દેખાય. આ સાંભળતાં જ ચંદનબાજુ પ્રકાશ પ્રકાશ ફેલાઈ રહ્યો હતો. આ સમયે બાળા ગુરણી હોવા છતાં પોતાની શિષ્યાના ચરણોમાં મહાસતી ચંદનબાળા અને મૃગાવતી પણ પ્રભુની વાણી મૂકી પડે છે અને તેમના કેવલજ્ઞાનની આશાતના થવાથી સાંભળવા આવ્યા હતા. પ્રભુની વાણી સાંભળવામાં તન્મય વારંવાર તેની ક્ષમા માગે છે. અને તેમને પણ તુરત જ બનેલા મૃગાવતીજીને સૂર્ય-ચંદ્રના પ્રકાશની હાજરીને લીધે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. આમ સાચા ભાવથી માંગેલી સૂર્યાસ્ત થઈ ગયાને ખ્યાલ નથી રહેતું એટલે તે ભગવાન પરસ્પર ક્ષમાપનાએ બન્નેના આત્મામાં દિવ્યજ્ઞાનને પાસે રોકાઈ રહે છે. ત્યારે ચંદનબાળાઓને ખ્યાલ આવી પ્રકાશ પ્રગટાવી દીધા. જવાથી તેઓ સમયસર ઉઠી ઉપાશ્રયમાં જતાં રહે છે. આ ક્ષમા અને પશ્ચાતાપ શું કામ કરે છે ! બબ્બે બાજુ સૂર્ય-ચન્દ્ર વિમાન લઈને પાછા ફરે છે ત્યારે ઘેર આત્માઓને સર્વોત્તમ કક્ષાએ પહોંચાડી દે છે. ક્ષમા અને અંધારૂ થઈ જાય છે. અને મૃગાવતીજી આય થઈ પશ્ચાતાપના સામાન્ય ગુણોએ કેવું કાર્ય સિદ્ધ કરી જવાને કારણે પશ્ચાતાપ કરતાં કરતાં ઉપાશ્રયે આવે છે. આપ્યું તે માટેનું આ અજોડ દષ્ટાંત છે. અને આવતાં જ સાધ્વી ચંદનબાળા સાધ્વી મૃગાવતીને પર્યુષણ પર્વના મહાન દિવસે નજીક આવી રહ્યા છે. ઠપકે આપતા કહે છે કે “હે ભદ્ર! હે આર્યો છે અને આ આઠ દિવસે ક્ષમા ગુણ કેળવવાના દિવસો છે સાધ્વીજી બન્યા પછી ઉપાશ્રયમાં બેડું આવવું ન શોભે ” પ્રાણી માત્રને મનથી વચનથી અને કાયાથી ક્ષમા આપવી વગેરે વગેરે કહ્યું. આ સાંભળીને મૃગાવતીજીને પિતાની અને એમની માગવી, એ આ પર્વનું મુખ્ય પેય છે. ભૂલ બદલ ખૂબ પશ્ચાતાપ થાય છે અને પિતાની ભૂલની માટે આ પર્વના દિવસોમાં આપણે પણ ભૂલેને સાચા વારંવાર પોતાના ગુરણીજી પાસે ક્ષમા માંગે છે. તેઓ દિલથી પશ્ચાતાપ કરીને બીજાની ભૂલની સાચા દિલથી સાચા ભાવથી પશ્ચાતાપ કરતાં કરતાં વિચારોની શુદ્ધિમાં ક્ષમા આપીએ, આટલે પાઠ આ પર્યુષણના દિવસેમ આગળ વધે છે. અને છેવટે થોડા જ સમયમાં મૃગાવતી શીખીએ તે પર્વની ઉજવણી સાર્થક થશે. અને આ જીને જગતનાં દરેક રૂપી-અરૂપી-પદાર્થોને પ્રત્યક્ષ જોઈ પાઠ શીખવા આ દિવસે માં આનુષગિક જે આરાધના શકવાવાળું એવું કેવલજ્ઞાન-સંપૂર્ણજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. કરવાની હોય તેને પણ અમલમાં મૂકવાનું ન ચૂકીએ.
૧૯૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
