________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચા સ્વરૂપના ભાનથી ઉપજેલી વિરકિત. તેથી ત્યાગમાં હોય તે ઢેલ અને ઢોલી દ્વારા તે અપાતાં. પ્રધાન વૈરાગ્ય એ પાયારૂપ છે, અને પાયાની મજબૂતાઈના આરામ લઈ ત્રણ વાગે ઉઠયાં ત્યારે રાજપને ઢેલી ઉભી પ્રમાણમાં જ ત્યાગની ભવ્યતા હોય છે. બાળદષ્ટિએ સંપૂર્ણ બજારે સાદ પાડતે હતો, અને પ્રધાને અટારી ઉપર આવી રીતે ભોગમાં ડૂબેલો દેખાતે માનવ આંતરદષ્ટિએ મહા સાંભળ્યું કે “રાજ્ય મહેલમાં આજે સાંજે ગોઠવેલે ત્યાગી પણ હોઈ શકે છે, અને આ બાબત જનક વિદેહીની ભોજન સમારંભ પૂરો થયા બાદ આપણું મુખ્ય પ્રધાનને નીચેની વાતમાંથી સમજી શકાય છે.
મહેલની પાછળના ઉદ્યાનમાં શૂળી પર ચઢાવવાના છે. જનકવિદેહી ભવ્ય રાજમહેલમાં રહેતા, રત્નજડિત પ્રધાન તે આ સાંભળીને સ્તબ્ધ થઈ ગયા. પિતાની સિંહાસને બેસતા, અને પિતાની રાણીઓ સાથે આનંદ પત્ની અને પુત્રને બોલાવી તેમને બધી ભલામણ કરી પ્રમોદ પણ કરતા. બાહ્યદષ્ટિએ અન્ય રાજવીઓની માફક અને કહ્યું કે એક મૂર્ખાઈ ભરેલ પ્રશ્ન રાજાને પૂછવાના જ બધે વૈભવ ભોગવતા, અને તેમ છતાં ઋષિમુનિઓ કારણે તેને શૂળીએ ચઢવાનો વખત આવ્યો. સાંજનાં પણ તેમને જનકવિદેહી કહેતા. એમના મુખ્ય પ્રધાનને સોગિયું મોટું લઈ પ્રધાન ભોજન સમારંભમાં ગયા, અને તેમને આવો બધો વૈભવ જોઈ વિચાર આવ્યો કે આવા રાજાના પાટલાની પડખેજ પ્રધાનજીને પાટલે રાખવામાં રાજવીને વિદેહી કહી જ કેમ શકાય? પછી તે એક આખ્યા હતા. બત્રીસ જાતનાં ભજન અને છત્રીસ જાતનાં દિવસે ભર રાજસભામાં જ તેણે આવો પ્રશ્ન જના રાજાને શાક પીરસાઈ રહ્યાં, એટલે રાજાએ સૌના સાંભળતાં પૂ. રાજા પિતે આ પ્રશ્ન સાંભળી ઘડી બે ઘડી પ્રધાનજીને ભોજન શરૂ કરવાની આજ્ઞા કરી. પ્રધાનને તે માટે તે વિચારમાં પડ્યા પણ પછી પ્રધાનજીને જવાબ ભોજન પદાર્થોમાં શું સ્વાદ આવે? કારણ કે જીવનનું આપતાં કહ્યું તમારો પ્રશ્ન બહુ ઉત્તમ છે, અને યોગ્ય એ અંતિમ ભેજનું હતું, અને ભજન બાદ તે તુરત વખતે તેને સંતોષકારક જવાબ પણ મળી રહેશે. મરણને શરણ થવાનું હતું. છતાં જનક રાજાએ પ્રધાનને ત્રણ ચાર માસ પસાર થયા છતાં પ્રધાનને તેના પૂછયું: બેલા પ્રધાનજી ! બાજની રસોઈને સ્વાદ કે
લાગે છે? બધા મહેમાનો પ્રધાન શું જવાબ આપે છે પ્રશ્નને ઉત્તર ન મળે, એટલે તેને લાગ્યું કે જનકરાજા આ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપી શકે તેવું છે જ નહિ, અને તે સાંભળવા આતુર હતા, ત્યાં તે પ્રધાનજીએ કહ્યું તેના પ્રશ્નના ઉત્તરની વાત તે ભૂલી પણ ગયો.
સાચું પૂછો તે નામદાર ! આ ભજન મને ઝેર જેવું
લાગે છે, મારું ચિત્ત ભોજન પદાર્થો કે તેના સ્વાદમાં ' તે પછી, એક દિવસે ભેજન લીધા પછી પ્રધાનજી નથી, પણ ઘડી બે ઘડી બાદ આવવાના મૃત્યુમાં ચેટલું છે. જ્યારે આરામ લઈ રહ્યા હતા, ત્યારે જનકના ખાનગી
મુખ્યપ્રધાનના આ દુઃખને પડધે બધા મહેમાનોનાં મંત્રી આવ્યા અને રાજાને સંદેશ આપતાં કહ્યું કે
મેઢાં પર જોઈ શકાતે હતો. જનક રાજાના આવાં રાજસભાના તમામ સભ્યો અને અમલદારોને એક
વિચિત્ર પગલાં પાછળ રહેલાં ગૂઢ રહસ્યની કેઈને જાણ ભોજન સમારંભ આજે સાંજનાં રાજમહેલમાં ગોઠવવામાં
ન હતી. જનક વિદેહી પ્રધાનનો ઉત્તર સાંભળી જમતાં આવ્યો છે, અને આપને પણ તે ભોજન સમારંભમાં
જમતાં તરત ઉભા થયા અને બધા મહેમાનને ઉદ્દેશી આવવાનું છે. પ્રધાનજીએ આમંત્રણ સ્વીકાર કર્યો,
બોલ્યાઃ સજીને ! થેડા દિવસો પહેલાં પ્રધાનજીએ લે અને એવા આમંત્રણ માટે રાજા પર આભાર માનતો
મને ભેગો ભોગવતાં છતાં વિદેહી તરીકે કેમ ઓળખે પત્ર લખી મંત્રીજીને આપ્યો.
છે? એવો પ્રશ્ન પૂછે હો, અને તેમ? એ પ્રશ્નને એ જમાનામાં આજના જેવા રેડીઆ, ટેલીફેન કે ઉત્તર તે હમણું જ તેમણે આપેલા જવાબમાંથી મળી દૈનિક પિપરે ન હતા, એટલે પ્રજાને કાંઈ સંદેશ આપે જાય છે, છતાં વધુ સ્પષ્ટ કરવા ખાતર કહું કે આપણું
૧૯૪
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
