________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રસન્નતા
લે અભ્યાસી પ્રસન્નતા કેને પ્રિય નથી ? એવો કાણુ મનુષ્ય ત્મિક શક્તિ વધારવી પડશે. છે જેને પ્રસન્ન થવાનું નથી ગમતું ? એવો કેણ છે આધ્યાત્મિક શક્તિની વૃદ્ધિ તે શકિત વધારવાના કે જેને પ્રસન્ન મનુષ્યની પાસે રહેવું નથી ગમતું? ઉપાયે લેવાથી થઈ શકે છે. જેવી રીતે શરીરની આપણે સઘળા બાળકને ચાહીએ છીએ શા માટે? શક્તિ સ્વાથ્ય સંબંધી નિયમોનું પાલન કરવાથી એટલા માટે જ કે બાળક પ્રસન્નતામાં જ રહે છે જે વધી શકે છે તેવી રીતે મનની શક્તિ પણ આધ્યાત્મિક આપણને દુર્લભ છે. ખીલેલું ફૂલ સૌને પ્રિય હોય છવન સંબંધી નિયમોના પાલનથી વધે છે. સંસારના છે અને કરમાયેલાં ફૂલને સૌ તિરસ્કાર કરે છે. રોતી. સર્વ ધર્મ ગ્રંથાએ આધ્યાત્મિક શક્તિ વધારવાના સૂરત મનુષ્યથી સો પાછા હઠે છે. હસતા માણસનું ઉપાય બતાવ્યા છે. ભારતવાસીઓએ તે એ વિષયનું સી કેાઈ સ્વાગત કરે છે. તેનાથી કોઈને જીવ મુંઝાતે એક વિજ્ઞાન જ બનાવ્યું છે. નથી. જેનું મન પ્રસન્ન નથી તેની પાસે કશું નથી; અને જેનું મન પ્રસન્ન છે તેની પાસે સઘળું છે. આધ્યાત્મિક શક્તિના સંચયના ચાર ઉપાય વેગ
વસિષ્ટકારે બતાવ્યા છે. શમ, સાગ, સંતોષ અને પ્રસન્નતા શક્તિની પરિચાયિકા છે. જે મનુષ્યની
વિચાર. મનનું અનેક પ્રકારે નિયમન કરવું તે શમ અંદર આધ્યાત્મિક શક્તિ હોય છે તે જ પ્રસન્ન રહી છેઃ સાત્વિક ઉપવાસ, ઈન્દ્રિયનિગ્રહ વગેરે શમના જ શકે છે. પ્રસન્નતા પિતે એ શક્તિની ઉત્પાદિકા પણ અંતર્ગત છે. સત્સંગથી કુવૃત્તિઓ નિવૃત્ત થાય છે છે. મનુષ્ય જેટલું પ્રસન્ન રહે છે તેટલું આધ્યાત્મિક અને પ્રવૃત્તિઓ સબળ બને છે તથા અનેક પ્રકારના બળ તેનું વધે છે. એટલું જ નહિ પણ તે પિતાની
સવિચાર મનમાં આવે છે, જે આપણા મનને કાબૂમાં શારીરિક શક્તિ પણ વધારે છે. મન પ્રસન્ન રહેવાથી
લાવવામાં મદદ કરે છે. બીજા મનુષ્યનું આધ્યાત્મિક શરીરની અમૃત પેદા કરનારી ગ્રંથિઓ પિતાનું કાર્ય
બળ આપણને ગુપ્તરૂપે સહાય કરે છે અને જ્ઞાન તરફ સારી રીતે કરે છે અને શરીરમાં એ પદાર્થોને પ્રવાહ
આપણી રચિ વધારે છે. સંતોષથી આપણી શક્તિચાલુ રાખે છે કે જેનાથી શરીર અક્ષય બની રહે છે
એનો અપવ્યય અટકે છે. વિચારધારા આપણે સારું તેમજ વધે છે; પ્રસન્નચિત્ત મનુષ્ય ભાગ્યે જ રોગી
ખરાબ, સત્ય-અસત્ય જાણીએ છીએ. માણસ પોતાના
વિચારધારા પિતાની જાતને ઊંચે લાવીને પરમપદ પ્રસન્નતા માનસિક તપથી પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. પ્રાપ્ત કરે છે. પશુઓ અને બાળકોમાં વિચાર કરવાની બાળકની પ્રસન્નતા પ્રકૃતિ છે. પરંતુ તેની પ્રસન્નતાને
યેગ્યતા નહિ હોવાથી તેઓ પરમપદની પ્રાપ્તિ નથી ભંગ સહજ વારમાં થાય છે. પ્રૌઢ મનુષ્યની પ્રસન્નતા
કરી શક્તા. પુરુષાર્થથી ઉપલબ્ધ થાય છે. તે સાધનાવડે આવે છે. એક જ શબ્દમાં આધ્યાત્મિક ઉન્નતિને ઉપાય ખરી પ્રસન્નતા પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓથી નષ્ટ નથી બતાવવામાં આવે તે એટલું જ કહેવું પૂરતું છે કે થતી. પ્રૌઢ લેકેની પ્રસન્નતા જ વાસ્તવિક પ્રસન્નતા સાંસારિક વિષય તરફ જતાં મનને રોકવાથી આધ્યાછે, કેમકે તે સ્થાયી રહે છે. એવી પ્રસન્નતા આપણે ત્મિક શક્તિ વધે છે અને સાંસારિક વિષય તરફ સર્વે મેળવી શકીએ છીએ. તેને માટે આપણે આપ્યા- રોકટોક વગર તેને જવા દેવાથી તેની શક્તિ ઘટે છે.
પ્રસન્નતા
૨૦૯
For Private And Personal Use Only
