________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમાજ-સ્વપ્નની આગાહી
શ્રી. પ્રાણજીવન હરગોવિંદદાસ ગાંધી ૧. આજે જે સમાજનું સુકાન કોઈ એક વ્યક્તિ માટે જેણે સુધરવું હોય કે પ્રગતિ સાધવી કે વર્ગના હાથમાં નથી. પ્રત્યેક ગામમાં, સંધમાં, હેય અથવા જગતનું કલ્યાણ સાધવાની સંસ્થામાં, મંડળમાં, ગ૭માં, વાડામાં કે વર્ગમાં ભાવના હોય તેણે પોતાના દોષે અને ભૂલે એક જ પ્રકાર કે પ્રકૃતિના, એક જ વિચાર કે જેમાં અવશ્ય શીખવું જોઈએ અને બીજાવર્તનના, એક જ ધ્યેય કે હેતુના સુકાનીઓ ભાગ્યે જ એના દેશ પ્રત્યે શુભ હેતુપૂર્વક અંગુલીજોવા મળે છે. મોટા ભાગના નાયકે એવા શક્તિહીન નિર્દેશ કરે જોઇએ. જગત આ રીતે પ્રગતિ અને ઉત્સાહશન્ય હોય છે કે પરાપૂર્વથી ચાલતી સાધી શકે છે. જેનશાસ્ત્ર પણ એ જ પ્રરૂપે છે કે આવેલી પ્રથા કે પદ્ધતિ પ્રમાણે તંત્ર ચલાવતા હોય છે. પ્રથમ દોષ દૂર કરે, તે પછી જ ગુણ માટે અથવા તે વધુમતિને આધીન થઈને તેઓની દોરવણી જગ્યા થશે અને પછી ગુણવૃદ્ધિ માટે પ્રયત્ન મુજબ વર્તતા હોય છે. પરિણામે સમયની સાથે શીલ બને, તેઓ ચાલતા નથી એટલે એકવાક્યતા સચવાતી ૪. આજે ધર્મક્રિયા, ઉત્સવો, તપશ્ચર્યા, ધર્મોનથી, પ્રગતિ થતી નથી, વિરોધ ઊભે થાય છે, કલેશ પ્રદેશ, ધાર્મિક પુસ્તકનાં અને સામયિકેનાં પ્રકાશન, અને કુસંપના શ્રીગણેશ મંડાય છે અને વહીવટ જિનાલયે તીર્થયાત્રા, એ બધામાં અભિવૃદ્ધિ થઈ અસ્તવ્યસ્ત થાય છે. આજે જ્યાં નજર નાખીએ રહી છે. સંસારત્યાગ કરનારાઓની સંખ્યા પણ ત્યાં પ્રાયે આ દશ્ય જોવા મળે છે,
વધી રહી છે, પરંતુ એકંદરે સામા કે પ્રત્યેકમાં ર. જૈનધર્મ સૌથી પ્રથમ એ ઉપદેશ છે કે ધર્મ પ્રત્યેને સારો પ્રેમ કે સાચી શ્રદ્ધા વધ્યા હેય ૧ ગુણાનુરાગી બનવું. ૨ સમતાગુણ કેળવે, ૩ મન કે વધતા હેય, એવું જોવામાં આવતું નથી. જેના વચન કાયાની ક્રિયાઓમાં સંયમ કેળવ, ૪ વિનય કહેવાતા અને જેન તરીકે ઓળખાતા મોટા ભાગના અને ક્ષમા ધારણ કરવા, પ સાધમનું બહુમાન કરવું, સમુદાયમાં જૈન તરીકેની જે સામાન્ય ગ્યતા હોવી ૬ ધનની મૂર ઉતારવી, ૭ યથાશક્તિ દાન કરવું, ૮ જોઈએ તે પણ બહુ જ અ૫ વ્યક્તિઓમાં જોવા મમત્વભાવ ઘટાડ, ૯ અને ધાર્મિક કરણી અને મળે છે. આના પ્રત્યક્ષ પુરાવો એ છે કે આજે જ્ઞાનવડે આમા નિર્મળ કરે. જેન હેવા તરીકેની ઘેરઘેર ગામેગામ, સંઘોમાં, સંઘાડાઓમાં, સંસ્થાઓમાં યોગ્યતાનું આ માપ કે કસોટી હોય તે તેનાથી કે સમાજજૂથમાં કુસંપ, અણબનાવ, વેરઝેર, દરેકે પિતાનું માપ કાઢવું જોઈએ અને પિતાના વિક્ષેપ કે વિરોધ જોવા મળે છે, અંગત લેશે અને જીવનની કસોટી કરવી જોઈએ. તેમાં પસાર થઈએ ઝઘડાઓ ધર્મસ્થાને અને તેના વહીવટમાં દાખલ તે જ આપણે આપણી જાતને “જૈન” તરીકે કરી રહ્યા છે અને અનેકગણું નુકસાન કરી રહ્યા છે. ઓળખાવી શકીએ.
સાચા જેમાં આ સ્થિતિ હેવી ન જોઈએ ૩. દરેક મનુષ્ય, પ્રાણી, કાર્ય, ક્રિયા કે ઘટનામાં અને જ્યાં આ સ્થિતિ હોય ત્યાં સાચે જૈન સારું, મધ્યમ કે કનિષ્ટ એની માત્રા ઓછા વધુ સમાજ છે એમ કહી જ ન શકાય. હોય છે. એટલે જે પ્રકારનું દૃષ્ટિકોણ હોય તે પ્રકારે ૫. ધર્મ વિના ધર્મ હાઈજ ન શકે, વસ્તુનું સ્વરૂપ દેખાય છે, પરંતુ ઊણપ કે ત્રુટિઓના જીવનમાં, આચારમાં, વાણી, વિચાર અને પ્રત્યે જે દુર્લક્ષ સેવીએ તે પ્રગતિ રૂંધાય છે, સુધર- વર્તનમાં જે ધર્મ દેખાય તો જ તે માણસ વાને માર્ગ બંધ થાય છે અને ધ્યેય સિદ્ધ થતું નથી તેટલા પ્રમાણમાં ધર્મ ગણી શકાય, ધર્મનાં
@( ૧૬૭)ઉં.
For Private And Personal Use Only
