________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉદાત સંસ્કારમી શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી
૧૮૯ વિગેરે સાહિત્ય-સૃષ્ટિમાં અજબ ભાત પડે છેતેમણે હતી આ સઘળાને પચાવીને તારવી કાઢેલા સિદ્ધતિગુજરાતી, સંસ્કૃત અને હિંદી ત્રણે ભાષાઓમાં લખ્યું છે. ને ઉપદેશ તેમણે પ્રજાને આપે છે.
કુદરતને તેઓશ્રી એક મહાશક્તિ, જીવ-જાગતું. તેઓશ્રી તત્વજ્ઞાનને અનુભવ કરવા પ્રયત્ન બળ સમજતા હતા, એ શક્તિને અનુસરતું જીવન કરતા. તેઓશ્રીનું તત્વજ્ઞાન કવિત્વની છટાથી ભરેલું અને વર્તન એ જ સાચું જીવન અને વન છે તેમ છે. કવિ જે તત્ત્વવિદ ન હોય તે મનુષ્યજીવનના તેઓ માનતા. આથી કુદરતના બાહ્યાંગ કરતાં તેનાં અનુભવના અગમ્ય કેયડા તે શીરીતે ઉકેલી શકે? આંતરિક રહસ્ય ઉકેલવામાં તેમને અધિક આનંદ શ્રી બુદ્ધિસાગરજી આવા તત્વજ્ઞાની કવિ હતા. તરવથ. બેશક આવી ભાવના કારત પરના તેમના જ્ઞાનની ચર્ચામાં તેમણે કેટલાયે ગ્રંથો લખ્યા છે. અગાધ પ્રેમની નિશાનીરૂપ છે. તેમને કુદરતી વાતા- તેઓશ્રીનાં તત્વજ્ઞાનનાં પુસ્તકમાં સર્વોત્તમ ગણી વરણમાંથી સત્ય માટે ખૂબ પ્રેરણા મળતી. નદી શકાય તેવા બે પ્રથે “ગદીપક” અને “કાગ' પર્વતે અને કંદરાઓની ભવ્યતાએ તેમના હદયપટ છે. બગદીપક’ જ્ઞાની માણસે માટે રચાયું છે ઉપર ઊંડી અસર કરી હતી.
એમ લાગે છે, કારણ કે સામાન્ય વાંચકને તે સમજી તેઓશ્રી અટલ રાષ્ટ્રભક્ત પણ હતા. તેમનું
શકાય તેવું નથી. તેમણે સદરહુ ગ્રંથમાં સમજાવ્યું
છે કે સ્વાધિકારે દરેક મનુષ્ય પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ. સ્વદેશાભિમાન ઘણુ ઊંયા પ્રકારનું હતું. તેમના
ખેટી રીતે નિવૃત્તિ માર્ગને વળગી રહેવાથી અધઃસ્વદેશાભિમાનનાં કાવ્યો અત્યંત મને વેધક અને
પતન થાય છે. પ્રવૃત્તિમાં જ પ્રગતિ છે. માતૃભૂમિના પ્રેમથી ભરપૂર છે. આર્યભૂમિને તેઓ
ઐતિહાસિક બાબતોમાં પણ તેઓશ્રી ઘણું ઊંડા અન્ય દેશો કરતાં ઊચ્ચ પદ આપે છે અને તેમાં
ઊતર્યા છે. જગતની અનેક સંસ્કૃતિઓ અને દેશના ગુજરાતને તે તેઓશ્રી હૃદયના ભક્તિભાવથી અપનાવી લે છે. અહિંસારૂપી શસ્ત્રમાં તેમને શ્રદ્ધા હતી.
ઇતિહાસનું તેમને જ્ઞાન હતું. વિજાપુરના સેંકડે
વર્ષના ઇતિહાસનું બારીક સંશોધન કરી અનેક સંસારને ત્યાગ કરનાર મનુષ્ય માતૃભૂમિને ત્યાગ કરી શકતો નથી. માતૃભૂમિને ઉપકાર અત્યંત છે
ખંડેરો અને શિલાલેખે અવલોકી તેમણે “વિજાપુર
વૃત્તાંત ' નામનું ગુજરાતને ઘણું ઉપયોગી ઐતિહાઅને તે કારણથી જન્મથી મૃત્યુ પર્યત નિવાસસ્થાન
સિક પુસ્તક પણ તૈયાર કર્યું છે. આપવા બદલ આપણે જન્મભૂમિના રૂણી છીએ, તેથી તેના પર પ્રીતિ રાખવી એ ફરજ છે. જન્મભૂમિનું
જીવનચરિત્ર દ્વારા પણ તેઓશ્રીએ સાહિત્યસેવા
અને લોકસેવા બજાવી છે. તેમના ગુરુશ્રી સુખસાગઅભિમાન ન રાખનાર દેશદ્રોહી છે એ તેમનો મત હતો.
રજી અને ગુના ગુરુ શ્રી રવિસાગરજીનાં અદ્વિતીય તેઓશ્રીને ઉપદેશ સમયાનુવર્તી હતે. સમય ચરિત્ર રચીને તેમણે ઘણે ઉપકાર કર્યો છે. તેમનામાં અને સમાજના બદલવા સાથે તેની યોગ્યતામાં પણ ચરિત્રકારનાં ઘણા ગુણો હતા. ફેરફાર કરે પડે. દિવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ અને ભાવ આ જૈન ધર્મમાં અનેક પ્રભાવિક પુરુષો થઈ ગયા ચાર પરિસ્થિતિએ લક્ષમાં લઈ વર્તવા અને તે છે અને અનેક મહાન કીર્તિવાન સતકાર્યો થયાં છે, પ્રમાણે નિયમે ઘાવામાં જ ડહાપણ છે, અને શ્રી બુદ્ધિસાગરજીની ભવ્ય મૂર્તિ એમના આત્મસ્વરૂપ સમાજનું કલ્યાણ છે, તેમ તેઓ માનતા હતા. માત્ર જેવી ભવ્ય હતી. પૂજ્યશ્રી બુદ્ધિસાગરજી જેવા એક અંધશ્રદ્ધા કે જૂનું તેટલું સારું એ માન્યતા ગેર- મહાન સદગુરુના જીવનમાંથી એકાદ અંશ કે અંશને સમજવાળી છે એમ તેઓ સ્પષ્ટપણે કહેતા. જડવાદ અંશ મેળવી આપણે કૃતાર્થ થઈએ એવી મારી અને ચેતનવાદના ભેદ તેઓ સમજયા હતા, જડવાદ આપ સૌને વિનંતી છે. એ ભવ્ય મૂર્તિને મારી અને પ્રાચીન અર્વાચીન યુગની તુલના તેમણે કરી લાખ વંદના હજે !
For Private And Personal Use Only
