Atmanand Prakash Pustak 038 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

-
-
૬૮.
શ્રી ધર્મશર્માલ્યુદય મહાકાવ્ય : અનુવાદ અસાર સંસાર મરુસ્થલી મહીં, કલાંતિ નેત્ર-વિહંગ મોદ; નવીન તારુણ્ય તર ય તેહનો, વાઘ-
સિંચો શું ઘેરથી પીયૂષના ! તો યે તસ્ક એહ યથગામિનું, અમે ન પામ્યા ફલ પુત્ર નામનું;
અનન્ય સધાય ભૂંભાર ખિન્ન શું, તેથી અમારું મન નિત્ય દૂભતું. સહસ્ત્રધા ગોત્રજ છે જને છતાં, કોને મનો નંદન વિણ નંદતા?
ભલે હો તારકથી ભર્યું ભલું, વિધુ વિના દિદ્ભુખ હોય શ્યામલું. ના ચંદનો ના કિરણે ય ચંદના, ઇંદીવરમ્રગ ન સુધાછટા ય ના;
સુતાંગના સ્પર્શ સુખોની નિસ્તુલા, પામી શકે સેળમીંચે ખરે! કલા. મહારે કુલાંકૂર ન દેખતી સતી, સ્વભેગ યોગ્યાશ્રય ભંગ શંકતી;
અસ વંશશ્રી માહુરી અતિ, ઉચ્છવાસ નાંખી કરપા શેષતી. ન વિના શય, નભઃ રવિ વિના, વને વિના સિંહ, નિશા શશિ વિના;
શેભે અમારું કુલ તેમ એહ ના, પ્રતાપ આદિ યુત પુત્રની વિના. તેથી જઉ ક્યાં? કરું ય દુષ્કર ? વા કામદાયી ભજું કે સુરેશ્વર?” એ ઈષ્ટ ચિંતા ચકડોળમાં ચડયું, એનું મન: નિશ્ચલ કયાં ય ના થયું.
શાર્દૂલવિક્રીડિત. એવું જ્યાં નૃપ તેહ ચિંતન કરે ને સ્વ વિસ્ફાર,
નિર્વાયુ સ્થિર પદ્મના સરતણા સૌંદર્યને ચાર;
૭૪.
૬૮. અસાર સંસારરૂપ મભૂમિમાં ખેદ હરનારો તથા આંખરૂપ પંખીને આનંદ ઉપજાવનારે, એ તેને નવયૌવનરૂપ તરુ અત્યંત વૃદ્ધિ પામ્યો છે, તે જાણે અમૃતના પૂરથી સિંચાય હાયની ! રૂપક અને ઉક્ષાને સંકરે.
૬૯. પણ આ ઋતુ અનુસારગામી તરુનું અમે પુત્ર નામનું ફળ પામ્યા નથી, તેથી કરીને બીજાથી જેને ભાર ઉપાડાતો નથી એવા ખેદ પામેલા જનની જેમ અમારું મન નિત્ય દૂભાય છે-વિશેષોક્તિ.
૭૦. હજારો ગમે ગોત્રજ જન હોવા છતાં, કોનું મન નંદન-પુત્ર વિના આનંદ પામે? ભલે તારા અને ગ્રહોથી ભર્યું હોય, છતાં ચંદ્ર વિના દિશામુખ શ્યામલું જ રહે છે-અર્થાન્તરન્યાસ અલંકાર.
૭૧. પુત્રના અંગસ્પર્શના સુખની અતુલ એવી સોળમી કળાને પણ, ચંદન કે ચંદ્રકિરણ, કે ઈદીવરમાળા કે અમૃતછટા પામતા નથી. ઉદાત્ત અલંકાર.
- ૭ર. મારા કુલને અંકુર નહિં દેખતાં, પોતાના ભોગને યોગ્ય આશ્રયને ભંગ થશે એમ શંકા પામતી, મારી વંશલક્ષ્મી ખરેખર ! ઉચ્છવાસ નાંખીને પોતાના હાથમાં રહેલા કમલને શેષ પમાડી રહી છે ! ઉઝેક્ષા
૭૩, જેમ પરાક્રમ વિના નય (નીતિ), સૂર્ય વિના આકાશ, કેસરી વિના વન, ચંદ્ર વિના રાત્રિ, તેમ પ્રતાપ-લક્ષ્મી-બળ-કાંતિ આદિથી યુક્ત પુત્ર વિના, અમારું કુલ ભતું નથી. વિનેક્તિ અલંકાર ( ૭૪તેથી હું કયાં જઉં ? એવું દુષ્કર શું કરું ? કે વાંછિત દેનારા કયા સુરેશ્વરને ભજું ?"એવા પ્રકારે ઈષ્ટ ચિંતાચક્રમાં ચડી ગયેલું નૃપતિનું ચિત્ત ક્યાં ય સ્થિર ન થયું.