Atmanand Prakash Pustak 017 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આપણા વિચારનાં પ્રતિબિંબરૂપ જગત
રકમ
જુએ, જેનું મગજ પ્રાકૃતિક વસ્તુઓનાં જ્ઞાનથી ભરેલું છે એવા એક પદાર્થ વિજ્ઞાનીએ જ્યાં વૈભવ અને સંદર્યને અનુભવ કર્યો ત્યાં જે મનુષ્યનાં મગજમાં એ પ્રકારનાં જ્ઞાનને અંશ માત્ર નથી તે દેડકાંના અને માછલીના બચ્ચાં સિવાય બીજુ કાંઈ પણ જોઈ શક્યા નહિ. - જે જંગલી પુષ્પને એક ચાલ્યો જતે મુસાફર વગર સમજે પિતાના પગ નીચે દાબી દે છે તે એક કવિના આધ્યાત્મિક નેત્રાને દેવદૂત સમાન ભાસે છે. સમુદ્રને ઘણુ લકે પાણીને એક વિશાળ અને ભયંકર વિસ્તાર સમજે છે જેના ઉપર ઘણું વહાણે ચાલે છે અને કઈ કઈ વખત નષ્ટ થઈ જાય છે. પરંતુ કોઈ ગંધર્વની દષ્ટિમાં સમુદ્ર એક જીવતી જાગતી વસ્તુ છે અને તેની લહરીઓમાં તેને દિવ્ય ગુણેને વનિ શ્રવણુગોચર થાય છે. જે સ્થળે સાધારણ મનુષ્યને ગરબડ અને અવ્ય વસ્થા નજરે પડે છે તે સ્થળે તત્ત્વવેત્તા પુરૂષ કારણ કાર્યને અવિનાભાવી સંબંધ નિહાળી શકે છે. જે સ્થળે નાસ્તિક અને જડવાદી પુરૂષને અનંત મૃત્યુ સિવાય બીજું કાંઈ દેખાતું નથી તેજ સ્થળે આસ્તિક પુરૂષને અજર અમર આત્માનું ભાન થાય છે અર્થાત્ કઈ મહાન શક્તિનાં અસ્તિત્વને બોધ થાય છે. જેવી રીતે આપણે ઘટનાઓ અને પદાર્થોને આપણા વિચારોથી વેષ્ટિત કરીએ છીએ તેવીજ રીતે આપણે બીજા લોકોના આત્માને આપણા પોતાના વિચારોના રૂપમાં પરિ. વર્તિત કરીએ છીએ. અર્થાત જેવા આપણે પિતે છીએ તેવાજ બીજાને સમજીએ છીએ. જે મનુષ્ય અવિશ્વાસ હોય છે તે સકળ સંસારના મનુષ્યને તેવાજ સમજે છે. અસત્યવાદી મનુષ્ય એમ સમજીને દિલાસ લે છે કે આખા સંસારમાં એક પણ મનુષ્ય એ નથી કે જે સંપૂર્ણત: સત્યવાદી હોય. ઈષ્યાળુ સ્વભાવને મનુષ્ય સર્વને પોતાની જેવા જ માને છે. કોઈ માણસ પોતાની પાસેથી પૈસા છીનવી લેશે એ કૃપણ મનુષ્યને હમેશાં ભય રહે છે. જે મનુષ્ય વેપાર રોજગાર કરવામાં નીતિનું પાલન કરતો નથી તે સદા એમજ ધારે છે કે આ દુનિયા અનીતિવાન મનુષ્યથી જ ભરેલી છે. જે મનુષ્ય વિષયવાસનાઓમાં રાતદિવસ લીન રહે છે તેઓ સાધુ મહાત્માઓને પણ ઢગી સમજે છે. આથી ઉલટું, જેના વિચારે ઉદાર, પવિત્ર અને પ્રેમયુક્ત હોય છે તેઓ બીજા લોકોની સાથે પ્રેમ અને સહાનુભૂતિથી વર્તવાને પોતાનો ધર્મ સમજે છે. સત્યપરાયણ અને નીતિવાન મનુષ્યને શંકા કે સંકેચથી કદિ પણ દુઃખ થતું નથી. ઉદારચરિત મનુષ્ય અન્ય માણસેની ઉન્નતિ જોઈને પ્રસન્ન બને છે અને ઈર્ષા કેને કહેવાય તે પણ તેઓ જાણતા નથી. જે લોકોને પિતાના આત્મામાં પરમ સત્તાને સાક્ષાત્કાર થયો હોય છે તેઓ પ્રાણી માત્રને અનન્ય પ્રેમદષ્ટિથી જુએ છે.