Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

વાંચનદ્વારા શિક્ષણ.
૧૫૫ ગાળો તેની મુંઝવણમાં અનેક વૃદ્ધ માણસે આપણી દષ્ટિએ પડે છે, કારણ કે તેઓએ પોતાના જીવિતના આ ભાગને માટે બિલકુલ તૈયારી કરી હોતી નથી. તેઓએ પિતાનું બળ, પિતાની મહેચ્છાઓ આદિ સર્વસ્વ પોતાના ધંધામાંજ પરોવી દઈ વાપરી નાંખ્યું હોય છે. એક વૃદ્ધ ગૃહસ્થ ઘણેજ પ્રવૃત્તિશીલ ધંધો વહન કરતો હતો. તેનું જીવન અતિશય પ્રવૃત્તિ પરાયણ હતું છતાં પણ દુનિયામાં જે કંઈ બનતું તે સઘળાથી તે વાકેફ રહેતો. અને તેને પરિણામે અત્યારે પોતાનું નિવૃત્તિ જીવન તે એક બાળકની પેઠે સુખ અને સંતોષથી ગાળે છે. આનું કારણ એજ કે યુવાવસ્થામાં પ્રવૃત્તિપરાયણ હોવા છતાં તેનું વાંચન ઘણું જ વિશાળ હતું. જે લોકે પિોતાની માનસિક શક્તિને એકજ દિશામાં એક વખતે અત્યંત લાંબા સમય સુધી રેકી રાખે છે તેઓનું માનસિક બળ ક્રમે ક્રમે ક્ષીણ થતું જાય છે. અને માનસિક સ્થિતિસ્થાપકત્વ નષ્ટ પ્રાય: થતું જાય છે.
પરિશ્રમ પછી આરામ તથા શાંતિ આપવાની એકજ બાબતમાં પુસ્તકો પિતે હેતુરૂપ બને છે. જ્યારે કલ્પના સૃષ્ટિમાં દુનિયાની આધિ-ઉપાધિઓને વિસરી જવાને, મનને ઉન્નત અને તાજું બનાવવાનો હેતુ હોય છે ત્યારે પુસ્તક માત્ર સાધન કરતાં વધારે કાર્ય બજાવે છે. ત્યાં તેઓ પોતે હેતુરૂપ છે. પુસ્તકે માણસમાં નવીન ઉત્સાહુ, નવું ચૈતન્ય અને નવું બળ રેડે છે. શારીરિક અથવા માનસિક કાર્યથી ગ્રાન્ત થયેલો માણસ કોઈ મહાન ગ્રંથકર્તાના પુસ્તકને હાથમાં લે છે કે તરત તે આ પૃથ્વીતલથી ઉચ્ચપદે જાય છે અને નવી સૃષ્ટિમાં પ્રવેશ કરે છે. જ્યાં તેને સર્વ આધિ-ઉપાધિનું વિસ્મરણ થાય છે, તેના અવયવોને સંપૂર્ણ આરામ મળે છે. અને અક સુખ અને નવીન ચૈતન્ય પ્રાપ્ત કરી આ પૃથ્વીતલ પર પાછા આવે છે.
સારાં પુસ્તકોને ચાહનાર કદાપિ એકલો હોઈ શકે જ નહિં. પોતાના કાર્યમાંથી નિવૃત્ત થાય ત્યારે ગમે તે સ્થળે, ગમે તે સ્થિતિમાં આનંદદાયક અને લાભ કારક ધંધો (પુસ્તકનું વાંચન) મેળવી શકે છે. અને સર્વોત્તમ મિત્રની મંડળીને લાભ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
દરેક માણસ મુદ્રણકળાને અત્યંત આભારી છે કે જે દ્વારા સુપ્રસિદ્ધ ગ્રંથકારે અને લેખકો પિતાના ઉત્તમ વિચારો અને આદેશ આપણા આગળ રજુ કરી શક્યા છે. મહાન પુરૂષોની સાથે રૂબરૂમાં વાર્તાલાપ કરતાં તેઓના પુસ્તકો અને લેખ દ્વારા તેઓની સાથે વાતોલાપ કરવામાં કેટલાક વધારે લાભની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેઓના પુસ્તકમાં આપણને તેઓના જીવન સંબંધી ઉત્તમ બાબતો જ માલમ પડે છે. જેથી તેઓની પ્રતિકૂળ વિચિત્રતાઓ, તેઓના દેશો અને સ્વભાવસિદ્ધ વિલક્ષણતાઓ આપણું જાણવામાં કે જોવામાં આવતી નથી. પુસ્ત