Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૧૫૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કરતાં પણ ઉત્તમ વસ્તુ છે. અને આવું જીવન વહન કરવાથી જ વૃદ્ધત્વને પણ અટકાવે એવી શક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે. વિદ્યા અથવા જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ મનુષ્યો વચ્ચેના ભેદની તુલના કરવાનું રણ નથી. માત્ર જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ એજ શક્તિની પ્રાપ્તિ છે, એમ માની શકાય નહિ. જે જ્ઞાન તમારા પિતાના એક અંશરૂપ બન્યું નથી તે જ્ઞાન ટાટીને પ્રસંગે ભાગ્યેજ ઉપગી થઈ શકે છે અને તમને સં. કટમાંથી ભાગ્યેજ બચાવી શકે છે. વધારે અસરકારક શબ્દોમાં કહીએ તે જેમ જેમ માણસ આગળ પ્રગતિ કરે છે તેમ તેમ કેળવણીને તેણે પોતાને અંશ બનાવવી જોઈએ. પોતાના એક અંશરૂપ બનેલી સ્વ૬૫ વ્યવહારિક કેળવણી દુનિયામાં ઉપયોગમાં ન આવી શકે એવા જ્ઞાન કરતાં વધારે લાભે સિદ્ધ કરી શકે છે.
મનુષ્યપર પુસ્તકે શું અસર કરે છે અને પિતાના પુસ્તકોની સહાયથી એક વિચારક શું કાર્ય કરે છે તેને માટે સુપ્રસિદ્ધ રાજનીતિજ્ઞ મી. ગ્લૅડસ્ટન કરતાં વધારે શિષ્ટ દૃષ્ટાંત મળવું અશક્ય છે. ગ્લેડસ્ટન પોતાની કારકીદી કરતાં ઘણે દરજજો મહાન હતો એમ કહેવામાં જરા પણ અતિશયોકિત નથી. તેને માનસિક વિકાસને માટે ખાસ પ્રેમ હતો. તેની વિલક્ષણ નૈસર્ગિક બક્ષીસેના પ્રભાવે તે ઓકસફર્ડ અથવા કેમ્બ્રીજના વિશ્વવિદ્યાલયમાં મહાન અધ્યાપકની પદવી શોભાવી શક્યા હોત પરંતુ સંજોગે તેને રાજનીતિના ક્ષેત્રમાં લઈ ગયા જયાં તે તરત જ પિતાના સંજોગોને અનુરૂપ થઇ વર્યો, તેનું વાંચન સર્વપક્ષી અને વિશાળ હતું અને તેણે પુસ્તકાલય દ્વારા જ પોતાને માર્ગ હતો અને સરલ બનાવ્યો હતો.
વાંચનથી આપણે જે આનંદ અને આશ્વાસન પ્રાપ્ત કરીએ છીએ તે વાંચન પરના પ્રેમનો બીજો મહાન લાભ છે. આપણી આસપાસની નિરાશાજનક, દુખદ, અને ઉદ્વેગકર વસ્તુઓની સત્તામાંથી છટકી જઈ આનંદ, સન્દર્ય અને ઉત્સાહની સૃષ્ટિ તરફ યથેચ્છ વિહરવું એ અનધિ આનંદનો વિષય છે. કોઈ માણસ દુ:ખથી પીડાતો હોય, વ્યાધિથી ગ્રસ્ત હોય અથવા કેઈ આર્થિક નુકશાનીથી હતાશ થઈ ગયે હોય તો મનને તેની અસલ સ્થિતિએ લાવવાનો સૈથી અકસીર અને તાત્કાલિક ઉપાય મનને ઉત્સાહ પ્રેરક, વિદ્વતાપૂર્ણ વાતાવરણમાં દોરી જવું એજ છે. અને આવું વાતાવરણ ઉત્તમ કોટિના પુસ્તક સિવાય અન્યત્ર અપ્રાપ્ય છે.
આપણે એવા ઘણા માણસને જોઈએ છીએ કે જેઓ માનસિક વ્યથાથી પીડાતા હોય, જેઓના મનની સ્થિતિ કોઈ ભારે નુકશાનીથી અથવા શેકના આઘાતથી તદ ફરી ગઈ હોય આવા લોકોની માનસિક સ્થિતિમાં કોઈ સારા પુસ્તકમાં લીન થવાથી મહાન પરિવર્તન થઈ જાય છે. હમેશાં બારીઓમાંથી ચોતરફ જતાં, અસ્વસ્થ અને અસંતુષ્ટ ચિત્તથી જ્યાં ત્યાં ભટકતાં, શું કરવું અને વખત કેમ